İŞLETME HUKUKU - Deneme Sınavı - 7

Türk Ticaret Kanununa göre ortaklıklar kişi ortakları ve sermaye ortaklıkları olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bu ortaklıklardan kollektif ve komandit ortaklıklar kişi ortaklığı, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit ortaklık ortaklık sermaye ortaklığı sayılmaktadır.

Türk Ticaret Kanunu m. 304’e göre, komandit ortaklık, ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, ortaklık alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya bir kaçının sorumlulukları sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumlulukları ise, belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan ortaklıktır.

Ortakların Sorumu: Anonim ortaklıklarda ortaklar, yükümlü oldukları pay bedellerinin ödenmeyen kısmı ile ortaklığa karşı sorumludurlar (TTK m. 329/2).

Anonim ortaklık tek kişi ile kurulabilir.

Genel Kurula Özgü Yetkiler • Esas sözleşmenin değiştirilmesi • Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları • Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınmaları • Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kâr üzerinde tasarrufa, kâr payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil, kullanılmasına dair kararların alınması • Kanunda öngörülen istisnalar dışında ortaklığın feshi • Önemli miktarda ortaklık varlığının toptan satışı

TTK m. 623’e göre, ortaklığın yönetimi ve temsili ortaklık sözleşmesi ile düzenlenir. Ortaklık sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. Ancak, en az bir ortağın, ortaklığı yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir. Müdürler gerçek ya da tüzel kişi olabilir. Ortaklığın müdürlerinden biri bir tüzel kişi olduğu takdirde, bu kişi bu görevi tüzel kişi adına yerine getirecek bir gerçek kişiyi belirler.

Rehin hakkı taşınır varlıklar üzerinde kurulabilir (TİTRK m.5).Bunlar arasında alacaklar da mevcuttur. Ancak taşınmaz mallar sözleşmeye konu olamaz. Rehin hakkı, rehin sözleşmesinin Rehinli Taşınır Siciline tescil edilmesiyle kurulur. Rehin sözleşmesi; kredi kuruluşları ile tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü, serbest meslek erbabı gerçek ve tüzel kişiler arasında yapılabileceği gibi tacir ve/veya esnaflar arasında da yapılabilir.

Ticari işletmenin devri tüm aktif ve pasifleri kapsayan bir işlemdir. Ancak içeriğinde borcun nakli de yer almasına rağmen işletmeden alacaklı olanların rızası aranmaz. Tek tek tüm işletme alacaklılarının rızasının alınması gerekseydi işletmenin devri gerçekleşmez veya oldukça güç bir işlem olurdu. Bu nedenle işletmenin devrinde alacaklıların rızası aranmaz. Ancak, işletme alacaklılarının korunması sebebiyle devreden de devralanla birlikte iki yıl süre ile sorumlu kılınmıştır.

Bağımlı tacir yardımcıları tacirin verdiği talimatlara uymak zorunda olan, onun denetim ve gözetimi altında özellikle tacirin işyerinde çalışan yardımcılardır. Bu yardımcıların bazılarının taciri temsil yetkisi varken, bazılarının yoktur. Örneğin fabrikada çalışan işçilerin, otelde çalışan temizlikçinin taciri temsil yetkisi yoktur. Temsil yetkisine sahip olanlar ticari temsilci, ticari vekil ve pazarlamacıdır. Bağımlı tacir yardımcıları Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. (BK m.547-554)

Her iki tarafın tacir olması halinde uygulanacak özel hükümler; bir takım ihtar ve ihbarların geçerli olabilmesi için belli şekillere uyma zorunluluğu, hapis hakkının kullanılmasında sağlanan kolaylıklar, ticari satış ve mal değişiminde uygulanacak özel hükümlerdir. Diğer seçenekler tacir olmanın genel sonuçlarıdır.

Ticari işlere uygulanacak hükümlerin uygulanma sırası aşağıdaki gibidir:
• Emredici Hükümler: Hangi kanunda yer alırsa alsın emredici hükümler birinci sıradadır.
• Sözleşme Hükümleri: Taraflar arasında emredici hükümlere aykırı olmayan sözleşme hükümleri uygulamada ikinci sırada yer alır.
• Ticari Hükümler: Emredici nitelikte olmayan ticari hükümler üçüncü sırada uygulanır. Bunlar da tamamlayıcı ve yorumlayıcı
hükümler olarak iki türlü olabilir.
• Ticari Örf ve Adet: Ticari örf ve adet kuralları yazılı olmamakla beraber çok uzun süredir istikrarlı bir şekilde uygulanan ve uyulma zorunluluğu bakımından ticari hayatta yaygın bir inancın var olduğu davranış kurallarıdır.

Genel Hükümler: Beşinci sırayı genel hükümler alır ve bunların uygulanma sırası MK m.1’e göre belli olur.

Teyit mektubu ise, telefonla, telgrafla, herhangi bir iletişim veya bilişim aracıyla veya diğer bir teknik araçla ya da sözlü olarak kurulan sözleşmelerle yapılan açıklamaların içeriğini doğrulayan bir yazıdır. Bu yazıyı alan kişi, aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde itirazda bulunmamışsa, söz konusu teyit mektubunun yapılan sözleşmeye veya açıklamalara uygun olduğunu kabul etmiş sayılır (TTK m.21/3).

Komisyonculuk ilişkisinden kaynaklanan bütün davalar beş yıllık zamanaşımı süresine tabidir (TBK m.147/5).

Defter ve belgeleri saklama süresi on yıldır. Bu süre, ticari defterlere son kaydın yapıldığı, envanterin çıkarıldığı, ara bilançonun düzenlendiği, yılsonu finansal tablolarının ve konsolide finansal tabloların hazırlandığı, ticari yazışmaların yapıldığı veya muhasebe belgelerinin oluştuğu takvim yılının bitişiyle başlar.

Kollektif şirketin ticaret unvanı, bütün ortakların veya ortaklardan en az birinin adı ve soyadıyla şirketi ve türünü gösterecek bir ibareyi içerir. Örneğin, Ali Kaya ve Ortakları Taşımacılık Kollektif Şirketi

İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşmeye cari hesap sözleşmesi denir (TTK m.89/1).

Borç ilişkisinde üç unsur vardır. Bunlar alacaklı, borçlu ve edimdir. Doğru cevap D'dir.

İşletmelerin dış çevresinde; devlet ve yasalar, tüketiciler, toplum yapısı ve kültürü, rakipler, tedarikçi işletmeler, diğer işletmeler, fiziksel çevre koşulları yer alır. Uluslararası faaliyetleri olan işletmeler bu sayılanlar dışında uluslararası çevre koşulları ile de çevrelenmiştir.

TTK m.11’e göre: “ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve  bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir”. Kanundaki tanıma göre ticari işletme kavramının dört unsuru bulunmaktadır. Bunlar; gelir sağlama amacı, devamlılık, bağımsızlık, esnaf faaliyeti sınırlarını aşmadır. Bir işletmenin ticari işletme olarak kabul edilebilmesi için bu unsurların tamamını içermesi gerekir.

Edimin Unsurları: Bir davranış biçiminin edim olarak nitelenebilmesi için bir takım unsurları içermesi gerekir. Bunları, genel olarak, şu şekilde sıralayabiliriz:
• Hukuken korunan bir yarar olmalıdır.
• Belli veya belli edilebilir nitelikte olmalıdır.
• Olanaksız olmamalıdır.
• Hukuka aykırı olmamalıdır.
• Ahlaka aykırı olmamalıdır.
• Kişilik haklarına aykırı olmamalıdır. Doğru cevap A'dır.