İŞLETME HUKUKU - Deneme Sınavı - 5

Borçların doğumu diğer bir ifade ile boçların kaynakları denilince, iki taraf arasında bir borç ilişkisinin doğmasına neden olan olgular anlaşılır. Borçlar Kanununda borcun kaynakları üç grup halinde düzenlenmiştir. Bu kaynaklar, hukuksal işlemler (özellikle sözleşmeler), haksız eylemler ve nedensiz zenginleşmedir.

Verilen durumda tarafların her ikisinin isteği ile irade ile beyan arasında yaratılan uygunsuzluk hali yani “muvazza” söz konusudur.

Hukuksal bir işlemi yapan taraf ya da tarafların irade ile beyanları arasında bazen istenmeden yaratılan bir sakatlık bulunabilir. Beyan sahibinin istemi olmaksızın, ortaya çıkan bu sakatlık bazen beyan sahibinin kendinden, bazen de kendisi dışındaki bir kimseden kaynaklanır. İlk halde yanılma (hata), ikinci halde ise, aldatma (hile) ve korkutma söz konusudur (TBK m. 30 vd.).

Olayda belli bir konuda beyanda bulunan kişi, yanlış kanıya sahip olarak açıklamada bulunmaktadır ve yanılma söz konusudur. Hatayı yapan taraf bu beyanı ile bağlı değildir.

Borç ilişkisinin kaynaklarından bir diğeri de haksız eylemlerdir. Haksız eylem, hukuk düzeninin uygun bulmadığı zarar verici eylemlerdir. Haksız eylem sonucunda, haksız eylemde bulunan ile zarar gören arasında bir borç ilişkisi doğar. Haksız eylemleri iki grupta toplayabiliriz: Sözleşmeye aykırı eylemler ve dar anlamda haksız eylemler.

Bu gruba giren sözleşmeler, bir hizmetin ve işin görülmesini amaçlar. Dolayısıyla bu sözleşmelerde taraflardan birinin ediminin konusunu bir işin görülmesi oluşturur. Örneğin “hizmet”, “eser”, “yayım”, “vekalet” sözleşmeleri bu grupta yer alırlar.

Adi ortaklık, bir sözleşme ile kurulur. Kanunda adi ortaklık sözleşmesine ilişkin herhangi bir şekil şartı öngörülmemiştir. Bu nedenle adi ortaklık sözleşmesi sözlü veya yazılı şekilde kurulabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türk Ticaret kanununa göre, kişi ortaklıkları bağımsız denetime tabi değildirler. Bağımsız denetim kapsamındaki ortaklıklar sermaye ortaklıklarıdır. Buna göre kişi ortaklığı olan kollektif ortaklık bağımsız denetime tabi değildir. Doğeu cevap D seçeneğidir.

B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan önermeler yanlıştır ancak A seçeneğinde yer alan önerme doğrudur. Türk Ticaret Kanununa göre, kolektif ortaklık ancak bir ticari işletme işletmek üzere kurulabilir.

Komandit ortaklık tacir olduğu için, bir ticaret unvanı seçmek ve iş ve işlemlerinde bu unvanı kullanmak zorundadır. Ticaret unvanı, komandite ortaklardan en az birinin ad ve soyadını ve ortaklık türünü içermelidir. Komandite ortağın adının ortaklık unvanında yer alması yasaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Anonim ortaklık sözleşmesinde bulunması gereken zorunlu unsurlar Türk Ticaret Kanunu m. 339/2’de belirtilmiştir. Anonim ortaklık sözleşmesinde bulunması zorunlu olan unsurlar şunlardır:
• Ortaklığın ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer
• Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde ortaklığın işletme konusu.
• Ortaklığın sermayesi ile her payın itibarî değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları
• Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar; devir sınırlamaları
• Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu
takdirde, bunların bedeli ve ortaklığın kurulması için kurucular tarafından ortaklık hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, ortaklığın kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı
• Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere ortaklık kârından sağlanacak menfaatler
• Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan ortaklık adına imza koymaya yetkili olanlar
• Genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları; oy hakları
• Ortaklık bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre
• Ortaklığa ait ilanların nasıl yapılacağı
• Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarları
• Ortaklığın hesap dönemi
• İlk yönetim kurulu üyeleri

Doğru cevap D seçeneğidir.

Limited ortaklıklarda genel kurul ortaklığın karar organıdır. Tüm ortakların katılımı ile oluşur. Doğru cevap A seçeneğidir.

A, B, D ve seçeneğinde yer alan önermeler yanlış olup doğru cevap C seçeneğidir. Kişi ortaklıkları, bir başka kişi ortaklarıyla, devrolunan şirket olmaları koşuluyla, sermaye ortaklıklarıyla, devrolunan ortaklık olmaları koşuluyla, kooperatiflerle birleşebilirler.

Birleşme sözleşmesi bir ayrılma akçesini öngörüyorsa bunun, devreden ortaklık kişi ortaklığıysa oy hakkını haiz ortaklarının, sermaye ortaklığıysa ortaklıkta mevcut oy haklarının yüzde doksanının olumlu oylarıyla onaylanması şarttır (TTK m. 151/5). Doğru cevap E seçeneğidir.

Birleşmeye katılan ortaklıkların alacaklıları birleşmenin hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren üç ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan ortaklık bunların alacaklarını güvence altına almak zorundadır (TTK m. 157/1). Doğru cevap E seçeneğidir.

Türk Ticaret Kanununa göre; sermaye ortaklıklarının (anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş komandit ortaklıklar) ve kooperatiflerin, sermaye ortaklıklarına ve kooperatiflere bölünmesi mümkündür (TTK m. 160). Ancak, bir sermaye ortaklığı, kişi ortaklıklarına (kollektif, komandit ortaklık); Aynı şekilde bir kişi ortaklığı da sermaye ortaklığına bölünemez. Doğru cevap A seçeneğidir.

Borç ilişkisinde üç unsur vardır. Bunlar alacaklı, borçlu ve edimdir.

Bir borç ilişkisinden doğan alacak hakkı nisbi hak niteliğindedir. Bunun anlamı, alacak hakkı ancak borçluya karşı ileri sürülebilir ve borçlu tarafından ihlal edilebilir. Borç ilişkisinin dışında kalanlara karşı bu hak ileri sürülemez.

Edim süresine göre tasnif edildiğinde kapsamına ani edim, sürekli edim ve dönemli edim girer.

Edimin belli veya belli edilebilir nitelikte olması yeterlidir.

Olumlu edimlerden bazıları borçlunun kendi bedeni veya fikri kuvvet ve yetenekleriyle yerine getirilebilir ki, bu tür olumlu edimlere kişisel edim denir. Mimarın üstlendiği edim buna örnektir.