İŞLETME FİNANSMANI

Nakit başta olmak üzere fonlar işletmenin oksijenidir, fonlar işletmeyi besler. Nakit ve nakit benzeri varlıklar olmadan işletme faaliyetleri durur.

Yöneticiler, yatırımlar, faaliyetler ve finansman konusunda işletme sistemi içindeki günlük kararlardan ve dışsal koşullardan kaynaklanan ve işletmeyi etkileyen nakit hareketlerini iyi bir şekilde anlamalıdır. Çünkü bu kararlar ve olaylar işletmenin faturalarını ödeme, tedarikçilerden ve borç verenlerden kredi alma, müşterilerine kredi açma ve işletmenin ürün ve hizmetlerine yönelik talebi karşılayan bir faaliyet düzeyini sürdürme kabiliyetini etkilemektedir. Nihayetinde, bu kararların birleşik etkisi ise hissedar değerini etkilemekte, işletme tarafından elde edilen net nakit akışlarının, zaman içinde piyasanın beklentilerini aşması durumunda hissedar değeri yaratılmaktadır.

Üretim işletmeleri için, önemli miktarda fon akışının gerçekleştiği üretim döngüleri son derece önemlidir. Üretim döngüsü hammaddelerin alımından tamamlanmış ürünlerin üretimine kadar geçen zaman aralığını ifade etmektedir.

Üretim sürecinin sonunda elde edilen ürünler müşterilere satılmaya hazır hâle gelir. Böylece işletme satış döngüsüne geçebilir. Satış döngüsü müşteri ile ilk iletişim kurulduğu zaman ile gerçek bir siparişin verildiği süre arasındaki farkı ifade etmektedir.

İşletme ilk olarak üretim sürecinde kullanılacak hammadde ve malzemeler için harcama yapmaktadır. Bu alımların bir kısmı nakitle gerçekleştirilirken bir kısmı tedarikçinin tanıdığı vadeye bağlı olarak kredili olarak gerçek­leştirilmektedir. İşletmede üretim başladığında, temel bir dönüşüm süreci yaşanmaktadır. Mev­cut nakdin bir kısmı, haftalık ücretlerin ve diğer devam eden masrafların ödenmesi için kullanılır. Hammaddeler ve malzemeler stoklardan çekilir ve üretim araçlarında kullanılır. İhtiyaç duyulması durumunda stoklar ek kredi ile tamamlanır. Elekt­rik ve akaryakıt gibi bazı işletme giderleri için öde­meler gerçekleştirilir. Tesis ve ekipmanın kullanı­mı ise dönüşüm sürecinin maliyetinin bir parçası hâline gelen amortisman şeklinde yansıtılır. Ben­zer şekilde, tüm patentler ve lisanslar amortismana tabi tutulur ve üretim maliyetine yansıtılır. Ürün­ler tamamlandıkça depolara taşınır ve maliyetleri tamamlanmış ürün stoklarına eklenir. İşletmenin üretim döngüsü uzadıkça bahsi geçen işlemler için ihtiyaç duyulan fon miktarı da artmaktadır.

Duran varlıklar ticari amaçtan çok üretim faaliyetlerinde kullanılmak amacıyla alınan ve faaliyetlerde birden fazla kez kullanılması düşünülen ve işletmeye uzun dönemler boyunca yarar sağlayan varlıklardır. Sabit varlıklara yapılan yatırımlar sermaye bütçelemesinin konusu iken, dönen varlık kalemlerine yapılan yatırımlar çalışma sermayesi yönetimi kapsamında ele alınmaktadır.

Bir yıl duran varlıklar ile dönen varlıklar arasındaki sınırı belirleyen süredir. Bununla birlikte, faaliyet döngüsü olarak adlandırılan bu süre işletmenin faaliyet gösterdiği endüstriye göre değişebilmektedir.

İşletmenin duran varlıkları bina, arazi, tesis, makine, demirbaş gibi varlıklar iken dönen varlıklar aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır (Bhat, 2008, s. 53):

Sürekli çalışma sermayesi, işletmelerin olağan faaliyetle­rini yürütebilmesi için fonlarından devamlı olarak ayırması zorunlu olan miktarı ifade etmektedir. Diğer bir ifadeyle, faaliyetlerin sorunsuz bir şe­kilde yürütülmesi için işletmenin bulundurması gereken minimum dönen varlık miktarı, sürekli çalışma sermayesi olarak adlandırılmaktadır.

İşletmeler, faaliyetlerini ne çok fazla ne de çok az çalışma sermayesi bulunduracak şekilde plan­lamalıdır. Bu bağlamda, işletmenin faaliyetlerine bağlı olarak ihtiyaç duyacağı çalışma sermayesi miktarı da değişecektir. İşletmenin toplam çalışma sermayesi ihtiyacını belirleyen birçok faktör bulun­maktadır ve bu faktörler, farklı işletmeleri farklı şekilde etkilemektedir. Diğer yandan, söz konusu faktörlerin etkileri zamana bağlı olarak değişebil­mektedir. Genel olarak, işletme için gerekli olan çalışma sermayesi miktarı üzerinde etkili olan fak­törler aşağıda verilmiştir.

Satış döngüsü müşteri ile ilk iletişim kurulduğu zaman ile gerçek bir siparişin verildiği süre arasındaki farkı ifade etmektedir.

İşletmenin duran varlıkları bina, arazi, tesis, makine, demirbaş gibi varlıklar iken dönen varlıklar aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır. 
• Kasa ve bankalarda bulunan nakit,
• Nakde yakın varlıklar veya fazla nakdin yatırıldığı kısa vadeli menkul kıymetler,
• Senetler, diğer bir ifadeyle işletmenin alacakları,
• Muhtelif borçluları veya kredili satışları içeren alacak hesapları ve işletmenin tedarikçilerine yaptığı peşin ödemeler,
• Hammadde, yarı mamul ve mamul malları da içeren stoklar

Sürekli çalışma sermayesi, işletmelerin olağan faaliyetlerini yürütebilmesi için fonlarından devamlı olarak ayırması zorunlu olan miktarı ifade etmektedir.
Diğer bir ifadeyle, faaliyetlerin sorunsuz bir şekilde yürütülmesi için işletmenin bulundurması gereken minimum dönen varlık miktarı, sürekli çalışma sermayesi olarak adlandırılmaktadır.

İşletmenin toplam çalışma sermayesi ihtiyacını belirleyen birçok faktör bulunmaktadır ve bu faktörler, farklı işletmeleri farklı şekilde etkilemektedir. Diğer yandan, söz konusu faktörlerin etkileri zamana bağlı olarak değişebilmektedir. Genel olarak, işletme için gerekli olan çalışma sermayesi miktarı üzerinde etkili olan faktörler aşağıda verilmiştir:

İşin Doğası

Üretim Döngüsü

İş Döngüsü (Çevrimi)

Kredi Politikası

Büyüme ve Genişleme

İşletmelerin çalışma sermayesini daha iyi kullanabilmek için dikkat etmeleri gereken hususlar şunlardır:
• Kredi açarken daima ticari referans almak ve müşterinin ödeme gücü ve alışkanlıklarını değerlendirmek için geçmiş ticari ilişkilerine bakmak,
• Stok kayıtlarını doğru bir şekilde tutmak sahip olunan ve yavaş dönen stokları takip etmek,
• Fazla stok bulundurmamak ve olası talebe göre çalışabilmek için doğru bir satış tahmin sistemine sahip olmak,
• Tedarikçilerden mümkün olan maksimum süreye kadar kredi almak,
• Nakdi kasada tutmak yerine para piyasalarında değerlendirmek,
• Erken ödeme koşullarını değerlendirmek ve uygun koşullar bulunduğunda indirimlerinden yararlanmak,
• Mümkün olduğunca banka çeki ve nakitle çalışmak. Bu hem daha güvenli olacak hem de bir an önce faiz geliri elde etmenizi sağlayacaktır.

Tutucu yaklaşım, duran varlıkların ve sürekli çalışma sermayesinin tamamının uzun, geçici çalışma sermayesinin ise kısa vadeli kaynaklar ile finanse edildiği yaklaşımı ifade etmektedir.

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre (TMS 7) nakit benzerleri, işletmelerin kısa süreli nakit yükümlülükleri için bulundurduğu varlıklardır.

Muhasebe açısından ele alındığında hazır değerler kasa, alınan çekler, bankalar, verilen çekler ve ödeme emirleri ve diğer hazır değer kalemlerinden oluşmaktadır. Bu bağlamda nakit ve nakit benzeri varlıklar, bilançonun aktif kısmında bulunan hazır değerler grubunda incelenebilmektedir.

İşletmenin faaliyette bulunduğu sektör, sektördeki rekabet yapısı, ülkenin ekonomik koşulları, mevsimsel dalgalanmalar ve krizler nakit düzeyini etkileyen dışsal faktörlerdir.

İşletmelerde nakit giriş ve çıkışlarının uyumu, işletmenin büyüklüğü / yaşı, tedarikçiler, müşteriler ve fon sağlayan kuruluşlarla olan ilişkiler, alımda ve satışta geçerli olan koşullar, alacak devir hızı ve stok devir hızı, işletmenin kredibilitesi, borç yapısı ve özellikleri ve ödenmemiş sermaye miktarı nakit düzeyini etkileyen içsel faktörlerdir.