Finansal Performans Analizi ve Projeksiyonlar

Finansal performans kavramı, işletmeler için işletme kaynaklarının ne ölçüde etkin ve verimli kullanıldığının finansal olarak ölçümünü ve değerlendirilmesini ifade etmektedir.

Finansal performans analizinin temel amaçları şunlardır:

• İşletme strateji ve politikalarının geliştirilmesi

• Finansal başarısızlığın öngörülmesi

• Vergilerin hesaplanması

• Kredibilitenin belirlenmesi

• İşletmenin değerinin belirlenmesi

İşletmelerin finansal performans sonuçları; sadece finans yöneticileri tarafından değil yatırımcılar, borç verenler, tedarikçiler, çalışanlar ve müşteriler olmak üzere tüm paydaşlarca da etkin bir şekilde kullanılabilmektedir.

Finans yöneticileri, finansal performans sonuçlarını işletme amaç ve hedeflerinin belirlenmesi, rekabet gücünün ölçülmesi, finansal gücün tespiti, zayıf yönlerin ve eksikliklerin saptanması vb. amaçlarla kullanmaktadırlar.

İşletme Yöneticileri açısından, finansal performans analizinin işlevleri şunlardır:

• İşletmenin görece likiditesi, borçluluğu ve karlılığına ilişkin fikir vermek

• Yatırımcıların işletmeyi nasıl algıladığına dair fikir vermek

• Ortaya çıkan sorunların ve işletmenin güçlü yönlerinin tespit edilmesine yardımcı olmak

• Kurumsal hedeflerin oluşturulmasına yardımcı olmak

Geleneksel performans yaklaşımına göre işletmelerin finansal performans değerlendirmeleri, geçmiş faaliyet sonuçlarına göre yapılmaktadır.

Finansal analiz, işletmenin mevcut finansal güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirilmesine ve geçmiş yatırımları ile finansman kararlarını göz önünde bulundurarak işletmenin getirileri, riski ve dolayısıyla değerini tespit etmeye yardımcı olmaktadır.

Geleneksel finansal performans ölçütleri, yöneticilerin performansını hesaplamak ve belirlemek için kolaylık sağlamaktadır.

Geleneksel finansal performans ölçütlerin sınırlılıkları şunlardır:

• Finans yöneticileri, finansal performansı artırmak için mevcut varlıkları elde tutma ve bunları değiştirmemek için motive olabilmektedir. Ancak bu durum kısa vadede finansal performansı artırsa da gelecekte performansı düşürebilir.
• Geleneksel yaklaşım ile işletmenin finansal performansının yetersiz olduğu sonucuna ulaşılabilir ancak nedenlerine ulaşılması güçtür.
• Muhasebe temelli performans ölçütleri olduğundan nakit akışları ve ölçümün zaman değeri dikkate alınmaz.
• Çoğunlukla maliyet ve kârlılık perspektifine odaklanıldığı için işletmenin amacı veya stratejik açıdan önemli alanların tamamında ne kadar iyi performans gösterildiğini değerlendirmez.
• İşletmenin bütün olarak performansının ölçülmesinden çok birim yöneticilerinin performans ölçümüne odaklanır.

Geleneksel yaklaşımda en çok kullanılan performans ölçüm aracı finansal oranlar kullanılarak yapılan ölçümdür.

Oran analizi yönteminin temel kullanım amaçları şunlardır:

• İşletmenin performansının zaman içinde gelişiminin analiz edilmesi
• İşletmeler arası karşılaştırma yapılması
• İşletmenin performansının sektör ortalamaları ile karşılaştırılması
• Geleceğe dönük projeksiyonların yapılması
• Bütçeleme

Oran analizinde kullanılan oranlar; likidite oranları, finansal yapı oranları, faaliyet oranları, kârlılık oranları ve piyasa performansını gösteren oranlar olmak üzere beş gruba ayrılmaktadır

İşletmenin cari finansal durumunun analizinde kullanılan likidite oranlarıyla işletmelerin vadesi gelen kısa vadeli yükümlülüklerini karşılama düzeyi belirlenmektedir.

Çalışma sermayesi işletmenin dönen varlıklarına yaptığı yatırımdır.

Finansal Yapı Oranları

Finansal yapı oranları; işletme öz sermayesinin yeterliliği, kaynak yapısı içindeki borç ve öz sermaye dengesi, işletmeye tahsis edilen kaynakların hangi tür varlıkların finansmanında kullanıldığı gibi konularda bilgi verir.

Varlık kullanım oranları

Varlıkların Kârlılığı= Net Kâr / Toplam Varlıklar

Net Kâr Marjı = Net Kâr / Satışlar

İşletmelerin finansal piyasalardaki menkul kıymetlerinin değerlendirilmesi, o menkul kıymetlere ilişkin gerçek piyasa değerinin bulunması amacıyla önem taşımaktadır.

DuPont Modelin temel amacı, işletmelerin kârlılığını belirleyen ve etkileyen tüm faktörlerin şematik olarak takibinin yapılması ve sorunlu kısımların belirlenmesidir.

Öz Sermaye Kârlılığı = Net Kâr Marjı x Varlık Devir Hızı x Öz Sermaye Çarpanı

Öz sermaye çarpanı, Toplam Varlıklar/Öz sermaye şeklinde ifade edilen ve borçla finansmanın kaldıraç etkisini gösteren bir orandır.

Değere dayalı yöntemler; geleneksel yöntemlerdeki kârlılık ve getiri odaklı performans değerlendirme yanında, işletme başarısında sadece kârlılığın değil hissedar refahının, müşteri ve çalışan memnuniyetinin, yenilik, kalite gibi değer yaratan unsurların da dikkate alınmasını şart koşmaktadır.

Performansı ölçmeye yönelik olarak ekonomik katma değer, piyasa katma değeri, nakit katma değer, yatırımın nakit akımı getirisi ve hissedar katma değer yöntemleri kullanılmaktadır.

Artık Kâr_t = Net Kâr_t –[(Yatırılan Sermaye (Defter Değeri)_t-1 x Ağır. Ort. Sermaye Maliyeti]

Piyasa Katma Değeri (MVA), işletmenin hissedar ve kredi verenlerden sağladığı sermayeye artı bir değer ya da katma değer şeklinde katkı sağlayıp sağlamadığını ölçen, böylelikle sermayenin kullanım etkinliğinin belirlendiği bir performans ölçütüdür.

Nakit katma değer, net bugünkü değer hesaplamasını dönemler itibarıyla yaparak yatırım projelerini stratejik ve stratejik olmayan şekilde ikiye ayırır.

Hissedar katma değeri, gelecekteki kârların ve maliyetlerin iskontolanan nakit akımlarını dikkate alır ve genel olarak yeni bir yatırımdan önceki artış gösteren nakit akımının bugünkü değeri ile duran varlıklara ve çalışma sermayesine (brüt nakit yatırımları) yapılan yatırımın bugünkü değeri arasındaki fark olarak tanımlanır.

SVA = (Tahmin Dönemindeki Faaliyetlerden Elde Edilen Nakit Akımının Bugünkü Değeri + Pazarlanabilir Menkul Kıymetler) – Borçlar

İşletmelerin finansal performansları üzerinde etkili olan makro faktörleri enflasyon, ekonomik büyüme, dış ticaret ve döviz kuru, faiz ve vergi olarak sıralamak mümkündür.

İşletmelerin finansal performansları üzerinde etkili olan mikro faktörleri çalışma sermayesi yönetimi, finansman kararları ve kâr dağıtım kararları olarak sıralamak mümkündür.

Satış tahmini yanlışsa, sonuçlar ciddi olabilir. Birincisi, eğer pazar işletmenin beklediğinden daha fazla genişlerse talebi karşılayamayacak, müşterileri rakiplerinden satın alacak ve pazar payını kaybedecektir.

Firmanın satış tahminlerinin aşırı derecede optimistik olması işletme çok fazla fabrika, ekipman ve envantere sahip olabilir, bu da düşük devir oranlarına, yüksek amortisman ve depolama maliyetlerine ve bozuk envanterin silinmesine yol açabilir.

Proforma finansal tablolar, işletmenin tahminlerinin ve planlanan faaliyetlerinin finansal performansı üzerindeki etkilerini görmek ve finansman ihtiyaçlarını analiz etmek için çok faydalı bir araçtır.

Proforma finansal tabloların hazırlanmasında ve işletmenin finansman ihtiyaçlarının tahmin edilmesinde yer alan temel adımlar şunlardır:

1. Planlama dönemi boyunca firmanın satış gelirlerinin ve giderlerinin projelendirilmesi

2. Öngörülen satış tahminini desteklemek için gerekli olan dönen ve sabit varlıklara yapılan yatırım seviyelerinin tahmin edilmesi

3. Planlama dönemi boyunca firmanın varlıklarını finanse etmek için gerekli olan finansman ihtiyaçlarını belirlenmesi

Finansal planlama kapsamında 3 temel proforma tablo düzenlenmektedir

Proforma gelir tablosu, proforma bilanço ve proforma nakit akış tabloları.

Proforma finansal tablolar nakit bütçesi, üretim bütçesi ve satış bütçesi gibi daha önceden hazırlanmış tablolardan yararlanılarak oluşturulabildiği gibi, satışların yüzdesi veya oran yöntemi ve regresyon analizi yöntemleriyle de hazırlanabilmektedir.

Proforma gelir tablosu, gelecekteki tahmini işletme nakit akışını gösteren tahmini bir gelir tablosudur.

Proforma gelir tabloları, bütçeleme döneminde öngörülen gelirleri, giderleri ve bu doğrultuda faiz ve vergi öncesi kâr (FVÖK) kalemlerini tahmin etmeyi amaçlamaktadır.

Bir işletmenin bütçeleme döneminde proforma gelir tablosu hazırlamasının sağladığı katkıları:

• Proforma gelir tabloları finansal planlama ve bütçeleme döneminin en son aşamasını ifade etmektedir. ,
• Bütçelemeden beklenen sonuçları bir bütün olarak ifade eder ve işletmedeki finans yöneticilerine işletme performansını inceleme ve bütçe politikasında düzeltmeler yapma imkânı sağlar.
• Proforma gelir tablosunun ve proforma bilanço tablosunun ayrılmaz bir parça olduğu göz önünde bulundurulduğunda proforma gelir tablosunda elde edilen çıktılar proforma bilançonun hazırlanmasında kullanılan ön bilgileri oluşturur.

Proforma gelir tablosu hazırlamak için kullanılan en basit yöntem, satışların yüzdesi yöntemini kullanmaktır.

Bir işletmenin bütçeleme döneminde proforma bilanço hazırlanmasının katkıları:

• İşletme bütçelerinin doğruluğu hakkında fikir vererek, kontrol edilmesine olanak sağlar.
• İşletmenin varlık ve borç kalemleri hakkında tahmini bilgiler vererek, işletmenin hedefleri doğrultusunda kararlar vermesine yardımcı olur.
• Bilanço analizleri yapılmasına imkan verir. Bu doğrultuda proforma bilançolar ile işletmede yürütülen çalışmaların başarı düzeyini ölçmeye yarayan oranlar elde edilir.
• İşletme dışı finansman kaynaklarının düzeyini ve vadesinin ne olması konusunda fikir verir. 

Proforma bilançoların hazırlanmasında 3 temel yöntem kullanılmaktadır:

• Satışların yüzdesi yöntemi
• Oran yöntemi
• Regresyon analizi yöntemi

Proforma nakit akışı tabloları, tahmin süresi boyunca beklenen fon hareketlerini operasyon, yatırım ve finansman kategorilerine göre düzenleyerek daha fazla bilgi edinilmesi için hazırlanmaktadır.

İşletmelerin gelecek dönemde satışların artışına bağlı olarak ek fon gereksinimin belirlenmesi proforma finansal tablolar yardımıyla yapılır.

Bütçe, genel olarak, gelecekteki belirli bir dönemde gerçekleşmesi öngörülen gelir ve giderlerin karşılıklı tahminlerini içeren cetvel olarak tanımlanabilir.

Nakit Bütçesi

Nakit bütçesi oluşturmanın ilk adımı, bütçenin kapsayacağı zamanı belirlemektir.

Nakit bütçesi hazırlanırken olası nakit çıkışları tahmin edilirken işletmenin farklı bölümleri tarafından düzenlenen ürün, satış bütçeleri ve diğer bütçeler yardımıyla yapılmaktadır.

İşletme bütçesi, bir işletmenin, gelecekteki belli bir dönemine ait faaliyetlerinin tüm yönlerini kapsayan bir yönetim planlamasıdır.

Satış Bütçesi

Üretim bütçeleri 

Finansal Modelleme: Bir işletmenin, projenin veya başka bir yatırımın bir finansal varlığın veya portföyün performansını temsil etmek için tasarlanmış matematiksel bir modeldir.

Duyarlılık Analizi, bağımsız değişkenlerin farklı değerlerinin belirli koşullar altında bağımlı değişkenleri nasıl etkilediğini göstermek için kullanılan bir tekniktir. 

Duyarlılık Analizi, bir projenin başarısı veya başarısızlığı üzerinde hangi değişkenlerin yüksek etkiye sahip olduğunun anlaşılmasını sağlar.