İşletme Sistemi ve Finansal Kararlar

İşletme sistemini etkileyen ekonomik, politik, yasal, sosyo-kültürel, teknolojik, ekolojik, uluslararası çevreler olmak üzere farklı dış çevre unsurundan söz edilebilir.

Sosyo-kültürel çevre işletme çalışanları, tedarikçiler, müşteriler ve sendikalar gibi birçok farklı paydaştan oluşmaktadır.

İşletmelerde karar alma sürecinin dört adımdan oluştuğu söylenebilir. Bu adımlar şunlardır;

1 Sorunun belirlenmesi ve karar için sorumluların atanması,
2 Olası eylem planlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi,
3 Yapılacaklara ilişkin karar alınması,
4 Alınan kararların sonuçlarının gözden geçirilmesi.

İşletme amaçları genel itibariyle dört temel amaç etrafında şekillenmektedir:

1. Finansal amaçlar: karları, satışlara bağlı gelirleri, varlıkları, yatırımlardan elde edilen gelirleri ve öz sermaye karlılığını artırmak vb.
2. Pazar varlığını genişletmek: satış hacmini arttırmak, satışlardaki büyümeyi hızlandırmak, pazar payını artırmak, pazardaki etki gücünü derinleştirmek vb.
3. Müşteri tatmini sağlamak: kaliteli ürün ve hizmet sağlamak, doğru zamanda, doğru miktarda ürünü, kabul edilebilir fiyatlarla satmak vb.
4. Farklı paydaşların ihtiyaçlarını karşılamak: çalışan tatminini yükseltmek, ortakların istekleri karşılamak ve dış çevrenin duyarlılıklarını dikkate almak vb.

İşletmelerde karar alıcıların aldıkları finansal kararlar dört ana başlıkta ele alınabilir;

1. Uzun vadeli yatırım alternatiflerinin değerlendirildiği sermaye bütçelemesi olarak adlandırılan uzun vadeli yatırım kararları,
2. İşletmenin günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi için ihtiyaç duyduğu sermayenin belirlendiği çalışma sermayesi kararları,
3. Varlıkların finansmanını sağlamak amacıyla fon teminini içeren finansman kararları,
4. Elde edilen kârın kâr payı olarak dağıtımını içeren kâr payı (temettü) kararları.

Sürdürülebilirlik; işletmelerin hizmet kalitesi, karlılık ve rekabet gücünden ödün vermeden, sosyal sorumluluk faaliyetlerini gerçekleştirmesi, sosyal ve çevre ile uyumlu işletme politikaları geliştirmesidir.

Sürdürülebilirlik alanlarını benimsemiş işletmelerin ve toplulukların sağlayabileceği faydalar şu şekilde sıralanabilir:

• Enerji sarfiyatının, israfın ve maliyetlerin azalması,
• İşletmelerin rakiplerinden ayrışması,
• Gelecekte yapılacak düzenlemelere karşı önceden hazırlıklı olmak,
• Yenilikçi ürünler veya süreçler oluşturmak,
• Yeni pazarların açılması,
• En iyi çalışanların çekilmesi ve elde tutulması,
• Hissedarlar ve halk nezdinde imaj geliştirmek,
• Yasal risk ve sigorta maliyetlerini azaltmak,
• Daha yüksek bir yaşam kalitesine sahip olmak.

Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksi nihai amacı uzun vadeli hissedar değerini en üst düzeye çıkarmak amacıyla gerçekleştirilen sosyal, ekonomik ve çevresel konulara ilişkin faaliyetleri kapsamaktadır ve şirketlerin sürdürülebilirliğini değerlendirmek amacıyla aşağıdaki ana kriterleri kullanmaktadır:

• Kurumsal yönetişim
• Risk ve kriz yönetimi
• Müşteri ilişkileri yönetimi
• İnovasyon yönetimi
• Operasyonel etkinlik
• Yetenek çekme ve elde tutma

Değer Yaratma; süreç içinde yer alan tüm paydaşların genel iyiliği ve refahını arttırmayı amaçlayan, planların ve eylemlerin hayata geçirildiği, proaktif, bilinçli, ilham verici ve yaratıcı bir süreçtir.

Ekonomik çevre, mikro-ekonomi ve makro-ekonomi olmak üzere iki ayrı boyutta değerlendirilmektedir.

Mikro-ekonomi boyutunda ekonomik çevre, bireysel satın alma ve satış kararları ile fiyatlar, maliyetler, ücretler vb. konular ile ilgilidir.

Makro-ekonomik boyutta ise genel olarak ekonominin ulusal ve uluslararası yönleri ile ekonomi politikalarının tüketicileri ve işletmeleri nasıl etkilediği birçok farklı gösterge üzerinden incelenmektedir.

Sosyokültürel çevre; işletme çalışanları, tedarikçiler, müşteriler ve sendikalar gibi birçok farklı paydaştan oluşmaktadır.

İşletmelerin teknolojiyi kullanma yolları;

• iletişim ve bilgi yönetimi,
• operasyonlar ile ürün tasarımı,
• Ar-ge

olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.

Uluslararası Çevre: İşletmenin bulunduğu ülkenin dışında faaliyet gösterdiği diğer yabancı piyasalarda karşılaştığı hem ekonomik, politik ve yasal unsurları hem de farklı paydaşları kapsayan çok boyutlu bir çevreyi ifade etmektedir.

Uzun vadeli yatırım alternatiflerinin değerlendirildiği uzun vadeli yatırım kararları, sermaye bütçelemesi olarak adlandırılmıştır.

Yatırım alternatiflerinin nakit giriş ve çıkışları, işletmenin sermaye maliyeti veya piyasa faiz oranı gibi bir oranla iskonto edilir.

İşletmelerde değer yaratma sürecinin sonunda ortaya çıkan ürün veya hizmetin değer olarak adlandırılabilmesi için dört tür ihtiyaca hitap eden temel değer öğelerini taşıması gerekmektedir. Bu temel öğeler şunlardır;

• işlevsellik,
• duygusal etki yaratma,
• yaşamı değiştirme
• sosyal etki yaratma 

Değerin işlevsel olup olmadığı para yaratma, zaman tasarrufu sağlama, basitleştirme, riski azaltma, organize etme, entegre etme, bağlantı yaratma, eforu azaltma, karışıklık yaratmama, maliyetleri düşürme, kaliteyi yükseltme, çeşitliliği artırma, duyusal çekicilik yaratma ve bilgilendirici olma gibi özellikleri ile ölçülmektedir.

Satın alma bir şirketin diğer bir şirketi veya şirketin bir kısmını satın aldığı, satın alınan şirketin satın alan şirket tarafından absorbe edildiği ve bu nedenle artık bir ticari işletme olarak varlığını sürdüremediği durum olarak tanımlanmaktadır.

İşletmeler özellikle temiz enerji, sera gazı salınımı, iklim değişiklikleri ve atıkların dönüşümü gibi ekolojik çevrenin temel unsurlarını dikkate alarak mevcut müşterilerinin yanı sıra “bilinçli tüketicilere” ulaşma olanağı aramaktadır.

Ekonomik, sosyal ve çevresel olmak üzere üç boyutu bulunan sürdürülebilirlik ayrıca, israfın önüne geçerek işletme maliyetlerinin azaltılmasına imkân sağlamaktadır. Diğer yandan, işletme ortakları ve halk karşısında imajını geliştirerek rakiplerinden ayrışmaktadır. Sürdürülebilirlik çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetler bir yandan yasal risk ve sigorta maliyetlerini azaltırken, diğer yandan piyasada bulunan en iyi çalışanların işletmeye çekilmesi ve elde tutulmasını sağlamaktadır.

Ürün İnovasyonu; katma değeri yüksek ve iş üzerinde geniş kapsamlı etkileri olacak yeni ürünlerin geliştirilmesini; süreç yeniliği ise işletmelerde üretim sürecinde meydana gelen değişiklikleri ifade etmektedir.