Bilgi Sistemleri Altyapısı ve Yeni Teknolojiler

Bilgi sistemlerinin temel öğelerinden biri olan donanım, sistemin makine aksamını meydana getiren alt parçaların kümesidir. Bu kategoride işlem birimi, bilgisayarda etkileşim kurmakta kullanılan girdi ve çıktı cihazları, depolama cihazları ve iletişim cihazları yer almaktadır. Kullanıcı arayüzü ise bilgi sistemlerinin yazılım alt yapısının bir öğesidir.

Satış noktası cihazları, verileri ortaya çıktıkları anda ve konumda yakalamak amacıyla kullanılan terminallerdir. Çoğunlukla kart okuyucu cihazlar olarak satış noktalarında görünen bu cihazlar kullanıcı için satış fişi keserken aynı zamanda işletme için vergi kaydı da oluşturabilmektedir.

RFID (Radio Frequency Identification) ya da radyo frekanslı tanımlama sistemi, yakın çevredeki alıcılara bir kimlik bilgisini radyo dalgası ile yaymaya olanak sağlayan minyatür bir anten içeren çiplerdir. Bu çipler kodlanarak bir ürüne yapıştırıldıklarında, ürünün hareketi RFID okuyucuları tarafından kolayca izlenebilir.

RFID çiplerinin geniş bir kullanım alanı vardır. Biyometrik pasaportlar ve kimlikler, paralı köprü, tünel ve otoyollardaki otomatik geçiş sistemleri, garaj kapıları açma/kapama anahtarları, çiftlik ya da sokak hayvanlarını izleme çipleri, hastanelerde hasta izleme sistemleri, kütüphanelerde kitap izleme, otel odaları için kartlar bunların arasında sayılabilir.

Depolama alan ağları (SAN – Storage Area Network) kurum çapında depolama kaynaklarına yüksek hızlı erişim sağlamak amacıyla oluşturulmuş özel bir ağ türüdür. Kendi başına bir ağ yönetimini gerektiren depolama alan ağları genişleyebilmeleri, eş zamanlı olarak uzak veri merkezlerinde yedeklenebilmeleri ve geniş alan ağları üzerinden erişilebilirlikleri nedeniyle kurumsal veri merkezlerinin oluşturulmasında kullanılırlar.

Kuantum bilgisayarlar, tasarımında kuantum mekaniği olgusunun kullanıldığı kuramsal hesaplama sistemleridir. Dijital bilgisayarlarda veriler sadece 0 ve 1 değerini alabilen ikili dijitler (bitler) ile kodlanırken kuantum bilgisayarlar veriyi hem 0 hem de 1 değerini alabilen kuantum bitleriyle (kübitler) kodlarlar.

Aygıt sürücüleri (device drivers) veya diğer adıyla donanım sürücüleri uygulamaların işletim sisteminden bağımsız olarak donanıma erişiminin kısıtlandığı durumlarda donanımla veya işletim sistemi çekirdeği ile haberleşebilmek amacıyla yazılan kodlardır.

İletişim sunucuları; kuruluşların e-posta, anlık mesajlaşma, takvim ve görev yönetimi gibi işlevlerini üstlenen sunuculardır. Açık kaynak kodlu yazılım dünyasında Linux tabanlı posta sunucuları; ticari ortamda ise Microsoft, Oracle ve IBM firmasının posta sunucuları yaygın olarak kullanılır.

Başlıca yardımcı programlar arasında donanımı oluşturan bütün parçaları denetleyerek hata arayan donanım sorunlarını teşhis yazılımları; sistemdeki tüm dosyaları ve programları tarayarak virüsleri ve kötü amaçlı diğer sızıntıları arayan güvenlik yazılımları; dosya sıkıştırma araçları; spam postaları engelleme yazılımları; ağ denetim yazılımları; sistem yönetim yazılımları bulunur.

Mimari yönetim uygulamasının amacı, bir organizasyonu oluşturan tüm farklı unsurların ve bu unsurların birbiriyle nasıl ilişkili olduğunun anlaşılmasını sağlamak ve kuruluşun mevcut ve gelecekteki hedeflerine etkili bir şekilde ulaşmasına olanak tanımaktır. Bir kuruluşun karmaşık değişim süreçlerini yapısal ve çevik bir şekilde yönetmesini sağlayan ilkeleri, standartları ve araçları sağlar.

İşlem birimi temelde merkezi işlem birimi
(MİB) ve ana bellekten meydana gelir.

İşlem birimi kişisel bir bilgisayarın kasasını açtığımızda görmüş olduğumuz ana kart üzerinde yer alır.

Makine düzeyinde herhangi bir işlem komutunun
yürütülmesi iki aşamadan oluşur: komut
aşaması ve yürütme aşaması.

Günümüzde bilgisayarların performansını artırmak
amacıyla her biri farklı işlemlerde uzmanlaşmış
birden fazla mikro işlemciye sahip bilgisayarlar
tasarlanmaktadır. Çoklu işlem adı verilen bu
tasarımda matematik işlemleri daha hızlı gerçekleştirmek
amacıyla bir matematik yardımcı işlemcisi,
grafik işlemleri daha hızlı gerçekleştirmek amacıyla
bir grafik yardımcı işlemcisi gibi ek işlemciler merkezi
işlem birimi tarafından kullanılabilmektedirler.
Bir başka tasarımda ise bir bilgisayarın içine iş
yükünü paylaşmaları için birden fazla bağımsızca
çalışabilen mikoişlemci yerleştirilmesidir. Çok çekirdekli
mikroişlemci adı verilen bu yaklaşımda 2,
4, 6 ya da 8 adet mikroişlemcinin tümü bir çipe
yerleştirilerek toplam makine hızı ve MIPS ölçümlerinde
yüksek değerler elde edilebilmektedir.

Kişisel bilgisayarlara ait temel girdi cihazları fare
ve klavyedir. Fare ve klavye ile metin ve sayı girişi
ile temel komutların verilmesi sağlanabilmektedir.

Katot ışınlı ekranlar (CRT - Cathode Ray Tube) 2000’lerden sonra yerlerini sıvı kristal ekranlara (LCD - Liquid Crystal Display) terk etmişlerdir. LCD ekranlar bütünüyle düz ekranlardır, yakından kullanıldığında dahi gözü yormazlar,
radyasyon yaymazlar, tüplü ekranlara göre daha az yer kaplarlar ve daha az enerji tüketirler.

Sanal bilgisayarlar, günümüzde orta ve büyük boy işletmelerde bilgi sistemleri altyapısına sahip olma ve yönetme giderlerini düşürmek amacıyla hizmet olarak altyapı (IaaS - Infrastructure as a service) bulut hizmetlerini kiralamalarıyla ortaya çıkmaktadır. Böylece işletmeler fiziksel mekânlarında bilişim altyapısı kurmaktan vazgeçerek, büyük sunucu çiftliklerindeki sanallaştırma sunucuları tarafından
sunulan bilişim altyapısını uzak masaüstü erişimi, web erişimi ya da mobil uygulamalar yardımıyla kullanırlar.

Kurumsal uygulama yazılımları kurumların iş süreçlerinde kullanılmak amacıyla geliştirilmiş uygulamalardır. Bu uygulamalar ya doğrudan satın alınırlar ya yazılım evleri tarafından kuruluşa özel proje olarak ya da kuruluşun bilgi işlem bölümü tarafından kurum içinde geliştirilirler. Genel muhasebe uygulamaları, insan kaynakları yönetim sistemleri, üretim bilgi sistemleri, finansal yönetim uygulamaları, müşteri ilişkileri yönetim sistemleri, kurumsal kaynak planlaması sistemleri birer kurumsal uygulama yazılımlarıdır. Konaklama rezervasyon sistemleri, restoran yönetim sistemleri, bankacılık uygulamaları, perakendecilik yazılımları, depolama ve dağıtım yönetimi yazılımları, hisse senedi yönetimi yazılımları gibi sektörlere yönelik özel kurumsal uygulamalar da bulunmaktadır.

B2C (Business to customers), “işletmeden tüketiciye”
ibaresinin İngilizce kısaltmasıdır ve bir e-ticaret modelidir. B2C’de fiyatlar ve ürünler açık ve net şekilde yayınlanır. Ürünün teslim koşulları, garanti koşulları, fiyatı ve diğer özellikleri üretici veya satıcı tarafından tek taraflı belirlenir
ve tüketicinin önüne sunulur.

İstenmeyen olay, bir hizmette planlanmamış bir
kesinti veya hizmet kalitesinde azalmadır. İstenmeyen olay yönetimi uygulamasının amacı, normal hizmet çalışmasını mümkün olan en kısa sürede geri yükleyerek olayların olumsuz etkisini en aza indirmektir.