İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 3

Sistem geliştirme, çoğu zaman işletmedeki bir problemi çözmeye yönelik bir çabadır. Bir problemi analiz etme ve çözüm bulma, aşağıdaki karşılıklı ilişkili faaliyetleri içermektedir:
• Sistem düşüncesini kullanarak bir problemin ya da olanağın var olduğunu kabul etmek ve tanımlamak.
• Alternatif sistem çözümleri geliştirmek ve değerlendirmek.
• İhtiyaçları en iyi karşılayan sistem çözümünü seçmek.
• Seçilen sistem çözümünü tasarlamak.
• Tasarlanmış olan sistem çözümünü başarılı bir şekilde uygulamak ve değerlendirmek.

Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü  (SGYD) yaklaşımının sistem projeleri kapsamında ele alınmasından yola çıkarak proje planlama bölümü aşağıdaki adımları içermektedir:
• İhtiyaçların belirlenmesi
• Çeşitli proje taleplerini gözden geçirme ve karar verme
• İşletme talep ve ihtiyaçlarına öncelik verme

• Kaynakların projeye uygun tahsisi
• Proje geliştirme ekibini belirleme
• Bilgi sistemi planlaması ve uygulamasında kullanılan teknikleri belirleme
• Kritik Başarı Faktörlerinin belirlenmesi
• Sonuç / Ortalama Analizi

Planlama aşaması proje yöneticileri, sistem analistleri, geliştiriciler, operatörler, güvenlik ve kilit paydaşlar dâhil olmak üzere bu projeden etkilenecek tüm bölümleri kapsamalıdır. Bu süreçte genellikle aşağıdaki sorulara cevaplar aranır:
• Bu proje işletmenin misyonu ve hedefleriyle ile nasıl ilişkilendirilir?
• Kaynak kullanılabilirliği, tahsisi ve bunu üstlenmemiz gereken kişi ve araçlar var mı?
• Bu proje, işletmenin hedeflerine ve diğer görevlerine nasıl uyuyor?
• Ne kadara mal olacak?

Ekonomik Fizibilite: Kuruluşun yeni bir sistem geliştirmek için yeterli fonu var mı? Yapılan maliyete kıyasla elde edeceği fayda yeterli mi?

Operasyonel Fizibilite: Sistem geliştirildikten sonra iyi şekilde işleyecek mi? Eskisine göre performansı yüksek olabilecek mi? Organizasyonun faaliyet tarzına uygun mu?

Sistem analisti, işletmedeki süreç ve fonksiyonları anlamalı ve insanların, hedeflerin, verilerin ve kullanılan yöntemlerin tam bilgisine sahip olmalıdır.
Sistem analistleri genelde aşağıdaki işleri yaparlar:
• İşletme gereksinimlerini analiz etmek ve istekleri karşılayacak sistemi tasarlamak,
• Sistem üzerinde yapılan düzenlemelerin sisteme olan etkilerini incelemek ve raporlamak,
• Sistem üzerinde oluşabilecek olumsuz etkilere karşı, alternatifler geliştirerek problemlere çözüm oluşturmak,
• Sistem üzerinde bir sorunla karşılaşıldığında, sistematik olarak sorunları giderebilecek yapılar oluşturmak,
• Problem çözme sırasında, sistemin bütünlüğünü bozmadan, detaylı bir şekilde analiz ve raporlamalarını hazırlamak,
• Ayrıntılara önem vererek analiz sırasında hiçbir detayı atlamadan süreci kontrol altında tutmak,
• Sahip olunan teknik bilgiyi eyleme dökmek.

İşletmedeki ihtiyaç analizinde, tasarlanacak sistem hizmete girdiğinde sistemden karşılaması beklenen ihtiyaçlar belirlenir. Bilgi ihtiyaçlarının analizi, kullanıcının yeni sistemde görmek istediklerinin, beklentilerinin ve görmek istemediklerinin belirlenmesidir. Bu ihtiyaçların belirlenebilmesi için çeşitli bilgi toplama yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar aşağıda açıklanmaktadır;

Kişisel görüşmeler – mülakat

Gözlemler

Kayıt taramaları

Anketler

Ortak Uygulama Tasarımı (JAD-Joint Application Design)

İş süreçlerinin yeniden yapılanması (BPRBusiness Process Reengineering)

İhtiyaç analizi, tasarlanan bilgi sisteminin amaçlarını, süreçlerini ve kısıtlamalarını anlamayı içerir. Temel olarak, süreçlerin ve gereksinimlerin sistematik olarak incelenmesini içeren yinelemeli bir süreçtir. İhtiyaç analizi aşağıdaki alt süreçlere sahiptir:
• Ön inceleme yapılması
• Ayrıntılı analiz faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi
• Mevcut sisteminin incelenmesi
• Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi
• Çözüm önerisi

Sistem tasarım aşaması mevcut sistemi iyi anladıktan sonra gelir. Bu aşama bir sistemin elemanlarını, bileşenlerini, güvenlik seviyesini, modülleri, mimariyi ve farklı arayüzleri ve sistemden geçen veri türünü tanımlar.
Tasarım nitelikleri aşağıda sıralanmıştır:
• İşlevselliği, başarımı ve güvenilirliği yüksek, nitelikli bir ürün oluşturmak ana hedef olmalıdır.
• Öğrenim ve kullanım kolaylığı göz önünde tutulmalıdır.
• Tasarımın gereksinimler ile izlenebilirliği olmalıdır.
• Geliştirilen birimin kodu ve testleri ile izlenebilirliği olmalıdır.
• Tasarım programlama dilinden olabildiğince bağımsız, kolay anlaşılabilir, kolay değiştirilebilir ve tekrar kullanılabilir olmalıdır

Kapsamı ve türü sistemden sisteme farklılık gösteriyor olsa da sistemin bakımı için izlenebilecek dört farklı yaklaşım vardır. Bunlar:
• Düzeltici bakım,
• Uyarlamalı bakım,
• Tamamlayıcı bakım ve
• Önleyici bakım şeklinde sıralanır.

Bilgi sistemlerinin başarılı bir şekilde geliştirilmesi ve uygulanması, işletmelere birçok alanda önemli katkılar sunmaktadır. Buna örnek olarak, ürün geliştirme, finansal raporlama ve pazarlama
süreçlerinin hızlanması, müşteri ihtiyaçlarının zamanında karşılanması, hızlı ve etkin kararlar almayı sağlaması gibi katkılar gösterilebilir. Performans artışı bunlardan birisi değildir.

Sonuç/analiz, ihtiyaç belirleme, talep gözden geçirme ve kaynak uygunluğu proje planlama bölümü adımları arasındadır. Projenin teknik gereksinimlerinde güvenlik / gizliliğin nasıl ele alınacağı belirlenmelidir.

Ekonomik Fizibilite: Kuruluşun yeni bir sistem geliştirmek için yeterli fonu var mı? Yapılan maliyete kıyasla elde edeceği fayda yeterli mi?

İhtiyaç analizi alt süreçleri: ön inceleme yapılması, ayrıntılı analiz faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, mevcut sisteminin incelenmesi, kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi ve çözüm önerisinden oluşur. Sistem tasarımı ise, bir bilgi sistemi için model veya plandır ve analiz sırasında tanımlanan işlevleri sağlayacak tüm özelliklerden oluşur. İhtiyaç analizi içerisinde değildir.

Arayüz, iki sistemin birbiriyle ya da bir kullanıcının bir sistemle etkileşime geçmesini sağlayan sınır yazılım ve/veya donanım birimidir.

Hazırlanacak Teknik şartnameye yazılım ve/veya donanımdan beklenen performans, çalışma şartları, kullanım yeri ve amacı açıkça belirtilerek fonksiyonel istekler yazılmalı; varsa malzemenin birlikte kullanılacağı diğer cihazlar/elemanlar ile uyumlu çalışması isteğine de yer verilmelidir. Teknik şartnamede istenilen özellikler, kalite güvence sistemi belgesi ve ürün kalite belgesi hususları belirtilmelidir. Marka ve model belirterek tek bir ürüne işaret etmek doğru değildir.

Yazılması planlanan bir programda çoklu kullanıcı desteği olmalıdır. Diğer seçenekler istenen özellikler arasında yer almaz.

Sürücüler (Driver): İşletim sistemi ile donanım aygıtları arasında iletişim sağlayan programlardır. Klavye ile yazılan yazıların algılanması için, klavyenin sürücü programı kullanılır.

Derleyiciler: Pascal, C/C++, Ada, Visual Basic. Yorumlayıcılar: Script Dilleri, HTML, XML, PHP. İkisi birden: Java ve Phyton

Doğrudan geçiş, pilot geçiş, paralel geçiş ve aşamalı geçiş yeni sistemlerin uygulanması için işletmelerin benimseyebileceği yöntemlerdendir.