İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 2

Bir sistem geliştirme yaşam döngüsü; planlama, sistem analizi, sistem tasarımı, uygulama, bakım ve iyileştirme aşamalarından oluşur.

Sistem geliştirme sürecinin ilk aşaması, planlama aşamasıdır. Başarılı bir proje geliştirebilmek için
projenin tüm resminin çıkarılması gerekmektedir. Bu resim, proje planlama çalışmaları sonucunda
üretilir. Bu çalışmalar, bir inşaata başlamadan yapılan çalışmalara benzer. Bütün projenin gidişatını
etkileyebilecek önemli bir evredir.

Bir fizibilite çalışması, sistem geliştirme faaliyetinde işletmenin sahip olduğu kaynak ve kısıtları dikkate alarak bir önceki aşamada belirlenen problemin çözmeye değer olup olmadığının belirlenmesidir. Bu aşamada, önerilen iş veya projenin teknik ve ekonomik anlamda yapılabilir olup olmadığı ortaya konulacaktır. Önerilen iş veya projelere ilişkin anahtar değişkenlerin dâhil edilerek hazırlandığı bir “ön fizibilite” çalışması, proje hakkında ilk değerlendirmelerin yapılabilmesini sağlar. Projeye ilişkin bazı senaryolar ortaya konarak bunlara dayanan bir ön değerlendirme yapılır. Bu aşamanın temel amacı, yeni sistemin geliştirilmesinin mümkün olup olmadığını belirlemektir. Bu soruya cevap ararken aşağıdaki fizibilite boyutlarının dikkate alınması gerekir:
• Teknik Fizibilite
• Ekonomik Fizibilite: 
• Operasyonel Fizibilite
• Sosyal/Davranışsal Fizibilite
• Yönetim Fizibilitesi
• Yasal Fizibilite
• Zaman Fizibilitesi

Proje maliyet yönetimi, projenin hedeflenen ve onaylanmış bütçe sınırları içinde tamamlanabilmesi için maliyetlerin tahmin edilmesine, bütçelenmesine ve kontrolüne yönelik süreçleri tanımlar.

Planlama aşamasından sonra mevcut sistemin analizine geçilir. Sistem analizi, bilgi sisteminde
var olan verilerin hangi kullanıcılar tarafından nasıl kullanılması gerektiğini belirleyen, sistem için
gerekli olan girdilerin mantığını, işleme dönüşme sürecini inceleyen, kısaca mevcut sistemin incelendiği aşamadır. Planlama tamamlandıktan ve sistem geliştirme projesini oluşturan faaliyetler için tahmini başlama ve bitiş tarihleri belirlendikten sonra, proje grubu mevcut sistemin analizine yönelecektir. Sistem analizi, sorunun tanımlanması, nedenlerinin tespiti, çözüm belirlenmesi ve çözüm için gerekli bilgi ihtiyaçlarının belirlenmesini kapsamaktadır.

Önerilen iş veya projelere ilişkin anahtar değişkenlerin dâhil edilerek hazırlandığı bir “ön fizibilite” çalışması, proje hakkında ilk değerlendirmelerin yapılabilmesini sağlar. Projeye ilişkin bazı senaryolar ortaya konarak bunlara dayanan bir ön değerlendirme yapılır. Bu aşamanın temel amacı, yeni sistemin geliştirilmesinin mümkün olup olmadığını belirlemektir. Bu soruya cevap ararken aşağıdaki fizibilite boyutlarının dikkate alınması gerekir:
• Teknik Fizibilite: Mevcut teknoloji bu sistemi geliştirmek için yeterli mi? Yeni sistemi geliştirme sürecinde yararlanabileceğimiz uzman personelimiz mevcut mu? Yeni bir teknolojiye ihtiyacımız varsa bu yeni teknoloji ile sistem geliştirebilme olasılığı nedir?
• Ekonomik Fizibilite: Kuruluşun yeni bir sistem geliştirmek için yeterli fonu var mı?
Yapılan maliyete kıyasla elde edeceği fayda yeterli mi?
• Operasyonel Fizibilite: Sistem geliştirildikten sonra iyi şekilde işleyecek mi? Eskisine göre  performansı yüksek olabilecek mi? Organizasyonun faaliyet tarzına uygun mu?
• Sosyal/Davranışsal Fizibilite: Kullanıcılar, değiştirilen sisteme kolayca uyum sağlayabilecekler mi? Değişime direnç ile gösterecekler mi?

İhtiyaç analizi, tasarlanan bilgi sisteminin amaçlarını, süreçlerini ve kısıtlamalarını anlamayı
içerir. Temel olarak, süreçlerin ve gereksinimlerin sistematik olarak incelenmesini içeren yinelemeli
bir süreçtir. İhtiyaç analizi aşağıdaki alt süreçlere sahiptir:
• Ön inceleme yapılması
• Ayrıntılı analiz faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi
• Mevcut sisteminin incelenmesi
• Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi
• Çözüm önerisi

Tasarım aşaması, bir problemin bilgisayarda temsil edeceği soyut bir modelin oluşturulmasıdır. Çözümün nasıl olacağı ve bu parçaların nasıl modelleneceği tamamıyla programlama yöntemine
bağlıdır. İyi ve doğru çözüm ortaya çıkacak ürünün kalitesini etkiler.

Sistem tasarımının fiziksel kısmı genellikle üç alt görev şeklinde ayrılabilir:
• Kullanıcı arayüzü tasarımı
• Veri tabanı tasarımı
• İşleme tasarımı

Otomasyon, işletme içinde elle yürütülen süreçlerin hiçbir değişikliğe uğratılmadan doğrudan bilgi sistemlerine aktarılmasıdır. Rasyonalizasyon, standart iş prosedürlerinin bilgi sistemlerinde yürütülürken daha verimli olmasını sağlayacak şekilde revize edilmesidir. Değişim mühendisliği, bilgi sistemlerinin insanlara kıyasla daha üstün olan yeteneklerini göz önünde bulundurarak iş süreçlerinin bütünüyle yeniden tasarlanmasıdır. Paradigma değişimi, bilgi sisteminin yapısı, süreçleri, çıktıları gibi tüm unsurlarının değiştiği bütünsel bir değişim türüdür.

Daha sağlıklı ve hızlı işleyen bir bilgi sistemi geliştirilirken hangi amaçlara ulaşılacağının, değişimin nerede ve hangi düzeyde gerçekleştirileceğinin, bilgi sistemleriyle hangi teknolojinin uyumlu hale getirileceğinin ve hangi süreçlerin otomatikleştirileceğinin bilinmesi önemlidir. Fakat üretim problemlerinin hangi yöntemlerle çözüleceğini bilmenin herhangi bir önemi yoktur. Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğinde yer almaktadır.

Bir sistem geliştirme yaşam döngüsü, planlama, sistem analizi, sistem tasarımı, uygulama, bakım ve iyileştirme aşamalarından oluşur

Bir proje geliştirme sürecinde dikkate alınması gereken fizibilite boyutları

Teknik Fizibilite,Ekonomik Fizibilite,Operasyonel Fizibilite,Sosyal/Davranışsal Fizibilite,Yönetim Fizibilitesi,Yasal Fizibilite,Zaman Fizibilitesi dir.

Bilgi ihtiyaçlarının analizi, kullanıcının yeni sistemde görmek istediklerinin, beklentilerinin ve görmek istemediklerinin belirlenmesidir. Bu ihtiyaçların belirlenebilmesi için çeşitli bilgi toplama yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar aşağıda açıklanmaktadır (Oktal, 2018, s. 78-79)

Sistem tasarımının fiziksel kısmı genellikle üç alt görev şeklinde ayrılabilir: • Kullanıcı arayüzü tasarımı • Veri tabanı tasarımı • İşleme tasarımı

Şekil 7.4 Yorumlayıcılar ve derleyicilerin çalıştığı programlama dilleri

Şekil 7.4 Yorumlayıcılar ve derleyicilerin çalıştığı programlama dilleri

Bir bilgi sisteminin test edilmesi üçe ayrılabilir: Birim veya program testi, sistem testi ve kabul testi.

Sistem testinde iki farklı yaklaşım söz konusudur

Sistem bakımını gerekli kılan üç farklı durum vardır