İŞLETME ANALİTİĞİ - Deneme Sınavı - 4

Soruda verilen tanım şu şekilde olmalıdır: Regresyon analizi, bir ya da daha fazla değişkenin (bağımlı değişken) başka değişkenler (bağımsız/açıklayıcı değişken) cinsinden tahmin edilmesini sağlayacak ilişkiler bulmak ve bu ilişkileri anlamlandırmaktır.

E seçeneğinde verilen bilgi Kümeleme yöntemleri ile ilgilidir ve Karar Ağaçları için geçerli / doğru bir bilgi değildir; çünkü Karar Ağaçları Sınıflandırma yöntemleri arasındadır. Diğer seçeneklerde verilen bilgiler ise Karar Ağaçları için doğru bilgilerdir.

Yapay sinir ağları, insan beyninin öğrenme ve öğrenilenlerden yeni bilgiler türetebilme sürecinde izlediği yolu kendisine model alarak, bunun otomatik
olarak gerçekleştirilmesi konusunda geliştirilen sistemlerdir. Dolayısıyla E seçeneğinde verilmiş olan bilgi soruda adı geçen algoritmalarla ilgili değildir. Diğer seçeneklerdeki bilgiler doğrudur.

link analizi

Veri, gözlem, sayım, ölçüm ve benzeri şekilde biriktirilen, işletmenin faaliyetlerini tespit etme amacına hizmet eden bilgilerdir. Veriler, faaliyetlerin içeriğine uygun veri performansı (bellek ve hız) ilkeleri gözetilerek tasarlanmış ve genellikle ilişkisel veritabanlarında tutulan kayıtlardır. Durumbilgisi, anlamlandırılabilen, verilerden bir sorgu, bir formül, bir hesaplama veya bir işlem sonucu elde edilen bilgiler için kullanılır. Bir karar vericinin kararını etkileme, belirleme ve değiştirme yeteneği olan bilgi türüdür. Bir verinin durumbilgisi olması için onun ne olduğunun biliniyor yani tanımının olması, yanı sıra anlamlı bir şekilde sunulabilir olması gerekir. Yöntembilgisi, problem çözme ve karar vermede durumbilgilerinin nasıl kullanılacağı konusundaki bilgileri de içeren türde bilgilerdir. Hangi durumbilgilerinin hangi eylemlerle ve nasıl ilişkilendirilmesi gerektiği üzerinedir. Deneyim ve eğitimle geliştirilebilir. İşletme analitiği, “birçok disiplinden alınıp, analiz amaçlı bir araya getirilmiş yöntem ve teknolojiler topluluğu” olarak ifade edilebilir. Uzmanbilgisi ise, belirli bir amaca yönelik, dar bir alanda deneyim ve eğitimle oluşturulmuş, geçerliliği uygulamalarla kanıtlanmış yöntembilgileridir.

Yöntembilgisinin iki türü şunlardır: Açık (explicit) yöntembilgisi ve örtük (tacit) yöntembilgisi. Açık bilgi ansiklopedik bilgi olup araştıran herkesin
kolayca bulabileceği bilgidir. Suyun Celsius ölçeğine göre 100 derecede kaynaması açık bilgi örneğidir. Örtük bilgi ise belgelendirilmesi kolay olmayan, kişilerin de bazen ifade etmekte zorlandığı bilgilerdir. Bisiklete binmek, estetik bir sanat eseri yaratmak gibi örnekler örtük bilgi örnekleridir.

İşletme analitiği (İA), en genel anlamıyla yöneticilerin yönetsel içgörülerini (insight) geliştirmek ve bilgisayarlı bilgi sistemlerinden etkin bir şekilde yararlanabilmelerini sağlamak için sunulan teknolojik ve yöntemsel olanakların bütünüdür. Çok benzer şekilde tanımlanan iki ayrı kavram daha vardır. Bunlar Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) ve İşletme Zekâsı (Business Intelligence-BI)’dır. Bu üç kavram birbirine oldukça yakın kavramlardır. Karar Destek Sistemleri (KDS), bilginin ve bilgi sistemlerinin yönetsel karar verme için öneminin fark edildiği andan itibaren geliştirilmekte olan, karara yönelik bilgi sistemlerini ifade etmek için kullanılmaya başlanmıştır.  İşletme zekâsı, işletmelerin faaliyetlerinde Büyük Veri, İşletme Analitiği ve Karar Destek Sistemleri’nin kullanımına ve yaygınlaştırılmasına yönelik kurumsal çabaların bütünüdür.

Yöneylem araştırması tekniklerinin kullanılması, karar analitiğinin özelliğidir.

OLAP’in temelinde küp kavramı yatmaktadır. Küp (Cube) verilerin etkin analizine olanak veren çok boyutlu bir veri yapısıdır. İlişkisel veritabanlarının büyük hacimli verilerin analizinde gözlenen performans yetersizliğini gidererek, kullanıcılara veritabanı üzerinde gezinme ve alt veri gruplarını görüntüleme olanağı sunar.

Bir veri ambarı, karar vermeyi desteklemek üzere üretilen verilerin tutulduğu bir havuzdur. Ayrıca kurum yöneticilerinin ilgisini çekme potansiyeli olan güncel ve geçmiş verilerin tutulduğu yerdir. Bir veri ambarı konu-odaklı, bütünleşik, zaman-damgalı (time-variant), kalıcı (nonvolatile) ve metaveri içeren bir bilgi koleksiyonudur. Bu özellikleriyle, karar vericilerin geçmiş verilerden hareketle çok boyutlu analitik değerlendirmelerine yönelik veri gereksinimlerini karşılama kapasitesine sahiptir.

İşletme analitiğinin üç ayrı dönemi, aynı zamanda analitik X.0 şeklinde de adlandırılır. İşletme Zekâsı Çağı - Analitik 1.0; Büyük Veri Çağı - Analitik 2.0; Veriyle Zenginleştirilmiş Ürün Çağı ise Analitik 3.0 olarak adlandırılır.

Büyük veri yalnızca miktarca çok değil aynı zamanda hızla değişen ve katı bir şekilde yapılandırılmış veritabanlarına uygun olmayan verilerdir. Farklı depolama ünitelerinden gelen veriler farklı
biçim, içerik ve debiye (stream) sahip olabilirler.

İşletme analitiği araçları ile her düzeydeki karar vericinin bu araçlardan yararlanabilmeleri kurumsal çapta sağlanan faydayı arttırmak için önemlidir. Söz konusu araçları profesyonelce kullanan veri analistleri, pazar analistleri, yönetim bilişim uzmanları ve veritabanı uzmanlarının varlığı elde edilecek sonuçların değerini arttırabilecektir. Öte yandan, bilgisayar okuryazarı yöneticiler, söz konusu araçlarla kendi kararlarını analiz etmek isteyeceklerdir. Yönetici ile analitik sistem arasındaki mesafe kısaldıkça analitik çeviklik (agility) artacaktır. Söz konusu mesafenin kısaltılmasında kullanılabilecek yaklaşımlardan biri de analitiğin işletme çapında yaygın kullanıma sahip işlemtabloları üzerinden yapılabilirliğini arttırmaktır.

SOLDAN (metin; k) işlevi, bir metinde bulunan ilk k tane karakteri döndürmektedir. k değeri boş bırakılırsa 1 olarak alınır.   A1 hücresinde Eskişehir metni bulunmakta iken B1 hücresine =SOLDAN (A1; 4) formülü̈ yazılırsa, B1 hücresindeki değer Eski şeklinde olacaktır.

SAĞDAN (metin; k) işlevi, bir metinde bulunan son k tane karakteri döndürmektedir. k değeri boş bırakılırsa 1 olarak alınır  A1 hücresinde Eskişehir metni bulunmakta iken B1 hücresine =SAĞDAN(A1; 5) formülü̈ yazılırsa, B1 hücresindeki değer şehir şeklinde olacaktır.

DAMGA (sayı) işlevi, parametre olarak ASCII kodu verilen karakteri döndürmektedir. Parametre değeri 1 ile 255 arasında olmalıdır. Örneğin, =DAMGA (65) formülü̈ A karakterini, = DAMGA(82) formülü̈ de R karakterini döndürmektedir.

YERİNEKOY (metin; eski_metin; yeni_metin; [n]) işlevi, parametre olarak verilen metin içerisinde eski metni bulduğu takdirde eski metni yeni metin ile değiştirmektedir. n parametresi opsiyon eldir ve metin içerisinde eski metnin kaçıncı tekrarının değiştirileceğinin belirlenmesini sağlamaktadır. n parametresi yazılmaz ise, metin içerisinde bulunan bütün eski metinler yeni metin ile değiştirilecektir.

Excel’de tablolar içerisinde aramalar yapmak, adresler ve başvurular ile çalışmak ve verilerin ya da formüllerin çalışma sayfaları üzerinde konumlandırılması, işlem tablolarının kullanımının etkinliğini arttırmaktadır. Excel’in bul (Find) ve değiştir (Replace) özellikleri oldukça güçlü birer veri arama ve düzenleme aracıdır. Bul özelliği ile çalışma sayfası üzerinde bulunan metin ya da değerler aranabilmekte değiştir özelliği ile de arama işlemi yapılıp bu işlem sonucunda bulunan değerler istenilen yeni değerler ile değiştirebilmektedir. Arama sonuçlarını, belirli bir formattaki metin ya da değerlerin aranması gibi ya da büyük-küçük harf eşleştirmesi gibi özellikler kullanılarak daraltmak mümkündür.