İŞLETİM SİSTEMLERİ

Bilgisayar yazılımlarını oluştururken kullanılan kod bütününe kaynak kodu denir. Doğru cevap D’dir.

Windows 95, başlat menüsü, görev çubuğu ve her pencerede simge durumunu küçültme, ekranı kaplama ve kapatma düğmelerinin olduğu ilk işletim sistemi olarak tarihe geçti. Doğru cevap C’dir.

1998 yılında yayımlanan 16-bit/32-bit arası çalışan Windows 98, tüketiciler için daha rahat çalışan ve daha rahat kullanılan bir işletim sistemi olması için özel olarak tasarlandı. Ardından teknik olarak Windows 95 kod tabanını kullanan Windows Me piyasaya sürüldü. Windows Me sunduğu dijital medya teknolojisiyle kullanıcılara eğlenceli ve keyifli fırsatlar sunuyordu. 2000 yılında Windows NT.4.0 ardılı ise Windows 2000 işletim sistemi piyasaya sürüldü. Windows 2000 ise gelişmiş ağ ve kablosuz ürünlere yönelik donanım desteği sunması açısından önemli yenilikler sağladı. 2001 yılında Microsoft’un hem kişisel bilgisayarlar hem de sunucu sistemleri için ürettiği işletim sistemi olarak geliştirdiği Windows XP dünya çapında bir milyar müşteriye ulaştı. 25 farklı dilde sunulan Windows XP; kullanışlılığı, hızı ve güvenlik güncellemeleri ile tüketiciler tarafından oldukça ilgi gördü. Daha sonraki sürüm olan Windows Vista, 2006 yılında güçlü güvenlik sistemi ile piyasaya sürüldü. Bu işletim sistemi 35 dilde müşterilerine sunuldu. 2009 yılında çıkan Windows 7 işletim sistemi ile birlikte ilk Windows dokunma teknolojisi kullanılmaya başlandı. 2012 yılında yayımlanan Windows 8 ise hem tablet hem de bilgisayarlar için hem dokunarak hem de fare ve klavyeyle rahatlıkla kullanılabilen, önceki sürümlerden çok farklı bir işletim sistemi olarak tarihe geçti. 2015 yılında Microsoft sadece bilgisayarları değil çoklu platformları da destekleyen mobil ve bulut teknolojilere yönelik gereksinimleri karşılamak için tasarladığı Windows 10 işletim sistemini piyasaya sürdü. Doğru cevap E’dir.

Tablo 5.1 ‘e göre 1987-1990 tarihleri arasında piyasaya sürülen Windows 2.0 işletim sistemi Microsoft Intel 286 işlemci için geliştirilmişti. Bu işlemcinin hız, bellek ve uygulamalar arası iletişim özelliklerinden yararlandı; bu, kişisel bilgisayarların hızını, güvenirliğini ve kullanılabilirliğini geliştirdi. Ayrıca bu sürümde VGA grafik standart desteği bulunmaktaydı. Kullanıcılar pencereleri birbiri üzerine koyabilme, ekran düzenini ayarlayabilme ve klavye bileşimlerini kullanabilme ve böylece Windows işlemleri arasında hızla geçiş yapabilmekteydi. Simge ve Zoom (Büyüteç) komutları eklendi. Doğru cevap B’dir.

Bilgisayarda yüklü olan Windows sürümü, Bilgisayar Ayarlarından Bilgisayar Bilgileri bölümüne veya Denetim Masasından Sistem menüsüne tıklayarak incelenebilir. Doğru cevap A’dır.

Tablo 5.2 ‘ye göre 2001 yılında piyasaya sürülen MAC OS X 10.7 OS X’in ilk sadece –indirilebilir sürümüdür. Bir başka deyişle artık MAC işletim sistemi CD ve DVD’ler ile gelmiyordu, doğrudan İnternet üzerinden güncelleniyordu. Gestures, Launchpad, tam ekran uygulamalar ve trackpad ile yapabildiğiniz hareketler konusunda İOS işletim sistemine benzemektedir. Arayüzde renklerin çoğu kaldırılmıştır. iCloud, bu işletim sistemi ile hayata geçti. Doğru cevap C’dir.

Elma menüsünde; işletim sisteminin güncellemeye, sistem tercihlerini açmaya, MAC’inizin sistemini kapatmaya yönelik seçenekler yer alır. Doğru cevap D’dir.

Tablo 5.3 ‘e göre 2014 yılında piyasaya sürülen Ubuntu 14.04 Trusty Tahr (Güvenilir Keçi) beş yıl destekli LTS (uzun süreli destek) sürümüdür. Ubuntu One kaldırıldı. Yüksek piksel yoğunlukla ekranlar için HiDPI desteği eklendi. Evrensel menüyü kapatabilme ve canlı pencereyi boyutlandırma özellikleri eklendi. Doğru cevap D’dir.

Windows ilk kez 1982’de duyuruldu ancak geliştirilmesi üç yıl kadar sürdü. İlk kez 1985’te piyasaya sürüldü. 1987’de ikinci sürümü yayımlandı; hemen ardından 1988’de Microsoft satışlarına göre dünyanın en büyük kişisel bilgisayar yazılım firması oldu. 1990 yılında üçüncü sürümü yayımladıktan sonra Windows iki yıl içinde 10 milyon kopya satarak o güne kadar en çok kullanılan Windows işletim sistemi oldu. Windows 3.0 ile birlikte Windows yazılım geliştirme seti (SDK) de yayımlandı. Böylece yazılım geliştirme uzmanları cihaz sürücüleri geliştirmeye değil daha çok program geliştirmeye odaklanabildi.

Açık kaynak işletim sistemleri açık kaynak yazılım kodlu olduğu için isteyen herkese açık olarak hazırlanmış işletim sistemleridir. Bu tür yazılımlar kullanıcıya yazılım kodlarını değiştirme özgürlüğü sağlar. Dünyanın dört bir yanından bilişim uzmanlarınca oluşturulan topluluklar açık kaynak kodlu işletim sistemlerinin güvenlik açıklarını test etmektedir. Bundan ötürü açık kaynak kodlu yazılımlar uyarlanabilir, sağlam, hızlı ve güvenlidir. Açık kaynak kodlu işletim sistemlerine örnek olarak Ubuntu, Linux, Pardus, Debian gösterilebilir. Açık kaynaklı işletim sistemleri iki farklı lisansı kullanır. Bunlardan biri GNU diğeri ise GPL (GNU Public Licence)’dir ve kullanıcılara belirli bir yazılımı kullanma, dağıtma, üzerinde değişiklik yapma ve değiştirdiği şeklini dağıtma hakkı verirler. GPL ile programı sınırsız kullanma, programın nasıl çalıştığını inceleme, amaçlara uygun değiştirme, programın kodlarını sınırsız dağıtma ve programın değiştirilmiş hâlini dağıtma özgürlüğü gelmiştir.

Kapalı kaynak kodu işletim sistemlerinde ise kaynak kodu kamuya açıklanmamıştır. Bir başka deyişle bilişim uzmanları tarafından kaynak kodu paylaşılmayan işletim sistemleridir. Ücretli olarak bilgisayara yüklü olarak gelir ya da kullanıcılar işletim sistemlerinin kendi web sitelerinden ücret bedelini ödeyerek erişebilirler. Windows ve MAC OS kapalı kaynak işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir.

Macintosh bilgisayarlar için geliştirilen MAC OS işletim sisteminin ilk sürümü 1984 yı- lında Apple firması tarafından piyasaya sunuldu.

Kullanıcılar Sistem Ayarlarından; ekran görüntü özelliklerini özelleştirebilir, uygulamalara ilişkin bildirimleri yönetilebilir, yüklü uygulamalar silebilir, çoklugörev (multitasking) özelliklerini rahatlıkla yönetebilir, kullanıcı tabletini kullandığında dokunmatik dostu özelliğini açarak ekranı dokunmatik yapabilir, bilgisayarındaki kalan pil gücünü görebilir, ekran kilitleme ve bilgisayar uyku ayarlarını düzenleyebilir ve depolama bilgilerine erişebilirler.

Dock, bilgisayar ekranınızın altında yer alır. Sık kullandığınız uygulamalara, indirilenlere ve silinen dosya ve araçlara kolaylıkla ulaşabileceğiniz bir menü çubuğudur. Dock’u büyütebilir, küçültebilir, ekranınızın soluna veya sağına taşıyabilir, ögeleri sürükleyerek ekleyebilirsiniz.

Spotlight, bilgisayardaki aranan verilerin bulunmasını sağlar. Verilerin hangi kategoride arama yapacağına yönelik ayarlamaları barındırır.

Brasero, bilgisayardaki verilerinizi CD/DVD’ye yazdırmak için kullanılan uygulamadır. Alternatif uygulama olarak K3b uygulaması denenebilir.

Özgürlüğüne düşkün, işletim sistemine ücret ödemek istemeyen, ileri düzey bilgisayar becerisine sahip kullanıcılar Ubuntu işletim sistemini seçebilir.

Hiçbir yazılım zaten yüzde yüz güvenli olamayacağından açık kaynak kodlu yazılımlar için en güvenilir yazılım oldukları söylenemez. Bu yazılımlar herkesin kullanımına açıktır ve ücretsiz olarak sunulmaktadır. Bazı açık kaynak kodlu yazılımların kullanımı teknik bilgi gerektirirken büyük çoğunluğu uzmanlık gerektirmez. Ancak kaynak kodunun geliştirilmesi ya da üzerinde değişiklik yapılması uzmanlık gerektiren bir durumdur. Adında da anlaşılcağı üzere açık kaynak kodlu yazılımlar kullanıcılara kodları değiştirme olanağı sağlayan yazılımlardır.

Açık kaynaklı işletim sistemleri iki farklı lisansı kullanır. Bunlardan biri GNU diğeri ise GPL (GNU Public Licence)’dir ve kullanıcılara belirli bir yazılımı kullanma, dağıtma, üzerinde değişiklik yapma ve değiştirdiği şeklini dağıtma hakkı verirler.