Aof Panel

S

Her işletim sistemi hangi fonksiyonları yerine getirebilmelidir?

Bir işletim sisteminin en önemli işlevleri donanım aygıtlarını, işlemleri, bellekleri ve dosyaları yönetmektir. Bu amaçla her işletim sistemi aşağıdaki fonksiyonları yerine getirebilmelidir:

Program çalıştırma: İşletim sistemi bir programı belleğe yükleyebilmeli ve çalıştırabilmelidir.
Giriş/Çıkış (G/Ç) işlemleri: Kullanıcı programları giriş ve çıkış işlemlerini direkt yapamayacağından işletim sistemi bu işlemlerin gerçekleşmesi için gerekli araçları sağlamalıdır.
Dosya sistemini işletme: Dosyaları okuma, yazma, oluşturma ve silme işlemlerini yapabilmelidir.
İletişim: Aynı bilgisayarda veya ağ ile bağlı başka bir sistem ile işlemler arasında bilgi değiş tokuşu yapabilmelidir.
Hata tespiti: MİB (Merkezi İşlem Birimi), bellek, G/Ç aygıtları veya kullanıcı programlarındaki hataları tespit ederek bilgisayarın doğru çalışmasını sağlar. Ayrıca işletim sistemi aşağıdaki ek fonksiyonlar ile de sistemin verimli çalışmasını sağlar.

Kaynak paylaştırma: Birden fazla kullanıcı veya işler arasında aynı anda kaynakları paylaştırabilmelidir.
Hesap tutma: İstatistikleri çıkarmak için hangi kullanıcının hangi kaynakları ne kadar kullandığının kaydını tutar.
Koruma: Tüm sistem kaynaklarına her türlü erişimin kontrol edilmesini sağlar.

S

Girdi-Çıktı birimleri kaça ayrılır?

Girdi-Çıktı birimleri 3’e ayrılır: Sadece veri girişi yapanlar (klavye, fare vb.), sadece veri çıktısı verenler (yazıcı, hoparlör vb.) ve hem veri girişi hem de veri çıktısı yapanlar (modem, kamera vb.).

S

Aygıt yönetiminin kaç birimi bulunmaktadır?

Aygıt yönetiminin aygıt bağımlı ve aygıt bağımsız olmak üzere iki birimi bulunmaktadır. Aygıt bağımlı olan birime aygıt sürücüsü de denilmektedir.

S

İşlem nedir? Kısaca açıklayınız.

İşlem, programın ana bellekte çalışan hâlidir. Bir işlem bir veya birden fazla iş parçacığından oluşabilir. Birçok işletim sistemi; işlem, iş parçacığı (thread) ve kaynak yönetimini birlikte ele almaktadır. Bir işlem (process) bir veya birden fazla iş parçacığından oluşan ve hard diskte kurulmuş olan bir programın çalışması ile ana bellekte oluşan programın aktif bir örneğidir. Bir program hard diskte muhafaza edilir ve bilgisayar kapansa da burada yer alır. Oysa işlem ana bellekte depolanır ve bilgisayar kapatıldığında yok olur. Birden fazla işlem tek bir program ile de ilişkili olabilir.

S

İş parçacığı nedir? Kısaca bilgi veriniz.

İş parçacığı ise bilgisayarda en düşük kaynağa ihtiyaç duyan bir işlemin parçasıdır. İş parçacığı, işleme ayrılmış bellek alanını kullanır. Word örneğinde çalışan bir Word sayfasında resim ekleme, yazının fontunu veya özellikleri değiştirme gibi işler birer iş parçacığı örneği olabilir. Bir işlemde bir iş parçacığı olabileceği gibi birden fazla da iş parçacığı olabilir.

S

İşlem yönetimi ne anlama gelmektedir?

İşlem yönetimi; işlemlerin kaynaklara ulaşması sırasında nasılbir kaynak yalıtımı yapacağı, bir kaynağı paylaşması gereken birden fazla işlem olduğunda hangi politikaları kullanarak bu kaynağı paylaştıracağı gibi soruları cevaplamaya çalışmaktadır. Bunları yaparken de bellek yönetimi ile birlikte çalışarak belleğin bu işlemler ve iş parçacıkları arasında paylaştırılmasını sağlar.

S

İşlem durumu ne ifade eder?

İşlem durumu işlemin hangi durumda olduğunu gösterir ve bu durum işlemin ömrü boyunca şu şekilde değişebilir:

• Yeni: İşlemin oluşturulduğunu gösterir.

• Çalışıyor: İşlemin komutları yürütülmektedir.

• Bekliyor: İşlem bir olayın gerçekleşmesini beklemektedir. Örneğin bir G/Ç işlemi.

• Hazır: İşlem, bir işlemciye atanmak için beklemektedir.

• Bitti: İşlem çalışmasını bitirdi.

S

İşlemci zamanlayıcısı ne işe yarar?

İşlemci zamanlayıcısı, işlemleri kuyruktan alarak MİB’ne gönderen ve MİB’den gelen işlemleri tekrar kuyruğa gönderir.

S

Kesme isteği (IRQ) nedir?

Kesme isteği (IRQ), donanımların MİB’de çalıştırdığı programı geçici olarak durdurarak bunun yerine kendilerinin
ihtiyaç duyduğu işlemleri önce yapmalarını belirttikleri sinyaldir.

S

Kilitlenme nedir?

Kilitlenme (Deadlock), sonsuz döngü anlamına da gelmektedir. Değişik işlemlerin veya iş parçacıklarının birbirlerinden veri beklediklerinde veya bir kaynağı beraber aynı anda kullanmak istediklerinde hepsinin birden bloklanması demektir. Bir işletim sisteminde kullanıcın herhangi bir işlem yapamaması, kullanıcıya sistemin cevap vermemesi olarak görünür hâle gelebilmektedir.

S

Semafor nedir? Kısaca açıklayınız.

Latincede ‘deniz feneri’ anlamına gelen Semafor, kaynaklar ve işlemlerin senkronize edilmesi ve kilitlenmelerin önlenmesi için kullanılmaktadır. Herhangi bir kaynağın belirli birişlem tarafından kullanılması için o kaynağın anlık tek bir işleme atanması gerekir ve diğer işlemin de bunu kullanması engellenir. İki ayrı işlem aynı anda bellekte yürütülürkenkaynaklara aynı anda erişmeye çalışabilirler. Bu durumda kullanılan semafor, sistem kilitlenmelerine engel olur. Bir semaforun paylaşılabilmesi onun başlangıç değerine bağlıdır. Başlangıç değeri ‘n’ olan bir semafor ‘n’ işlem tarafından kullanılır.

S

Semafor değeri hangi işlemler yapılarak değiştirilir?

Semafor üzerine sadece iki işlem yapılarak değeri değiştirilir: Bekle (Wait) ve Sinyal (Signal). Semaforun değeri sinyal işlemi ile 1 artarken, bekleme işlemi ile 1 azalır. Bekle ve Sinyal işlemleri yanlış yerleştirilirse sistem kilitlenir. Semaforlar, işlemler arası iletişimi sağlayarak sonsuz döngülere ve sistem kilitlenmelerine engel olurlar. Semaforlar belirli işlemleri bloklama ve bloğunu açmak için de kullanılır. Bir bekle işlemi verilir ve eğer ilgili semaforun değeri 0 ise bu durum o işlemin bloke edilmesine neden olur. Semaforun değeri sinyal ile 1 olunca bloke kaldırılarak işlemçalışabilir hâle getirilir.

S

Bellek yönetimi hakkında kısaca bilgi veriniz.

Bellek yönetimi işlem yönetimi ile birlikte çalışarak ana bellekte işlemlerin yerleşimini sağlamaktadır. Her işlem bir bellek bölgesi istemekte ve bellek yönetimi de bu işlemlerin çalışması için kaynak yalıtımını da sağlayarak gerekli bellek bölümünü ayırmaktadır. Böylece bellek yönetimi, bellekteki blokların paylaştırılması için gerekli stratejileri uygulamaktadır. Modern bellek yönetimleri sanal bellek sağlayarak fiziksel bellekten çok daha büyük bir bellek alanının kullanılmasını sağlamaktadır. Eğer işletim sistemi sanal belleği destekliyorsa bellek yönetiminin bir kısmı aygıt ve dosya yönetimleri ile birlikte çalışarak belleği yönetir.

S

Program nedir?

Hard diskte olan çalışabilir hâldeki dosyaya program denir.

S

İşletim sisteminin bellek yönetiminde hangi işlevleri yerine getirmesi gerekmektedir?

İşletim sisteminin bellek yönetiminde aşağıdaki işlevleri yerine getirmesi gerekmektedir:

• Bellekteki herhangi bir işlemi başka bir yere aktarabilmelidir.

• Birden fazla işlem veya kullanıcı olduğunda bir kullanıcının diğer kullanıcının alanlarına girmesini önlemelidir.

• Kullanıcılar arası kaynak paylaşımını sağlamalıdır.

• Belleğin mantıksal alanlara bölünmesini sağlayarak bilgiye erişimi kolaylaştırmalıdır.

• Belleğin yetmediği durumlarda fiziksel başka bellek alanlarını yani hard diskleri, kullanabilmelidir.

S

Fiziksel adres ne anlama gelir?

MİB tarafından oluşturulan adrese mantıksal (veya sanal) adres, bellekte yer alan adrese ise fiziksel adres denilmektedir.

S

İşletim sistemi, bellekteki 'n' adet boşluğun bulunduğu listeden işlem için en uygun boşluğu nasıl belirler?

İşletim sistemi, bellekteki n adet boşluğun bulunduğu listeden işlem için en uygun boşluğu nasıl belirleyeceğine ise 3 strateji kullanarak karar vermektedir.

İlk uyan (First-fit): Listeden işlem için yeterli büyüklükte olan ilk boşluğun seçilerek işlemin yerleştirilmesidir.

En iyi uyan (Best-fit): Listeden işleme uygun büyüklükteki boşlukların aranarak bulunması ve bunların içinden en küçüğünün seçilerek işlemin yerleştirilmesidir. Böylece bellekte en küçük boyutta arda kalan boşluklar kalacaktır.

En kötü uyan (Worst-fit): Listeden arama yapıldıktan sonra en büyük boşluğun seçilerek işlemin yerleştirilmesidir. Bu stratejide bellekte en büyük boyutta arda kalan boşluklar oluşacaktır.

S

Çerçeve ve sayfa ne anlama gelir?

Fiziksel bellek alanının eşit büyüklükte bölünmesi ile oluşan bloklara çerçeve denirken mantıksal bellek alanının eşit büyüklükte bölünmesi ile oluşan bloklara sayfa denir.

S

TLB (Translation look-aside buffer) nedir?

TLB (Translation look-aside buffer), en sık kullanılan alanların sayfa ve çerçeve adreslerini tutan hızlı bir bellek alanıdır.

S

Dosya nedir? Kısaca açıklayınız.

Dosya, disk üzerinde depolanmış verilerin bütününe verilen isimdir. İşletim sistemi tipik olarak iki çeşit dosya içerir. Birincisi bir sistem görevi yerine getirirken ya da bir uygulama çalışırken bilgisayarı kontrol eden komutları içeren program dosyasıdır. İkincisi ise bir kelime işlem programı gibi programı çalıştırdığınızda burada oluşturduğunuz bilgilerinizi içeren veri dosyasıdır.

S

Dizin ne anlama gelir?

Dizin dosyaların organize edildiği ortamdır.

İşletim Sistemi Fonksiyonları