İŞLEM TABLOSU PROGRAMLAMA

Bir değişkenin değişik durumlarının koşul olarak kullanıldığı If kalıplarında, koşulların sayısının arttığı durumlarda kullanım kolaylığı sağlayabilecek Select Case yapısı kullanılabilir.

For döngüleri bazı durumlarda sadece belirli yinelemeler için atlanabilir ve diğer yinelemeler için işlemlerin yapılması istenebilir. Bu durumda Continue For kalıbı kullanılmaktadır.

Do Until yapısında ise döngü içerisindeki kodların çalıştırılması için koşulun sağlanamıyor olması gereklidir. Döngü içerisindeki kodlar, koşul sağlanana kadar tekrar tekrar çalıştırılır, koşul sağlandığı anda ise döngü durdurulur.

For–Next döngüsel yapısı, programlama dillerinin hemen hepsinde bulunan For döngüsel yapısının MS Visual Basic programlama dili üzerindeki karşılığıdır. For-Next döngüsel yapısını kullanmak için değişkenlere ihtiyaç duyulur. Değişken kavramı bir sonraki ünitede detaylı olarak anlatılmakla birlikte, işlem yapmak istenen değerleri bilgisayar içinde belirli konumlarda saklayarak, bir isim ile onları çağırmak ve gerektiğinde işleme soktuktan sonra, gerektiğinde tekrar kullanılmak üzere yine belirli konumlarda saklamak amacı ile kullanılır. For–Next döngüsel yapısı da bir değişkenin başlangıç değerinden bitiş değerine kadar değerleri sıra ile alması ve tüm değerler için tanımlanan işlemleri tekrar yapması şeklinde tanımlanabilir.

For–Next döngüsel yapısında hiçbir farklı belirtme olmadığı durumlarda, değişken değeri başlangıç değerinden başlayarak, bitiş değerine kadar 1’er artarak işleme sokulacaktır. Farklı şekilde ilerleme isteniyorsa (2’şer, 3’er ya da 5’er vb.) bitiş değeri yanına Step ifadesi ve artırım değerini girmek yeterli olacaktır.

Genel yazım şekli incelenecek olursa Do While Yapısı, koşul gerçekleştiği sürece döngü içerisinde kalan ve işlemleri tekrar tekrar gerçekleştiren bir döngüsel yapıdır. Döngünün sonlanması, koşulun sağlanmamasına bağlıdır.

Bilindiği üzere, yazılan tüm kodların işlemcinin anlayabileceği şekle dönüştürülmeden çalıştırılması mümkün değildir. VBA ortamı tarafından Editör üzerine yazılan kodlar da otomatik olarak işlemci tarafından anlaşılır hâle dönüştürülmektedir. Bu işleme kod derleme, bu işlemi gerçekleştiren ortama da derleyici adı verilmektedir.

Eğer programcı isterse Debug (Hata Ayıklama) butonunu tıklatarak, hatalı olduğu düşünülen satır ya da alt yordam, sarı renk ile çizilerek düzeltilmesi için tasarım zamanına geri dönülmesi sağlanır.

Mantıksal hataların yakalanması için de kullanılabilecek iki farklı yöntem ile program kodlarının gözden geçirilmesi gerekebilir. Bu yöntemlerden ilki, F8 tuşuna basılarak program kodlarının birer birer okunarak ilerletilmesi ve bu sırada gerekli ise VBA pencerelerinden birisi olan İzleme Penceresi ile değerlerin incelenmesidir. 

İkinci bir yöntem ise program kodlarının arasında belirli noktalara Kesme Noktası (Break Point) yerleştirmektir.

Bir makro yaratıldığında, sadece yaratıldığı hücreler için çalışacaktır. Bu işlemi genişletmek, makronun başlangıcını belirlenecek herhangi bir aktif hücreden başlamak koşulu ile tüm sayfa için geçerli yapmak, makroyu oluştururken “Göreli Başvuruları Kullan” butonunun seçili olması ile sağlanmaktadır.

Genel (General) yazılı açılır menü nesneleri, Deklarasyon (Declarations) yazılı menü ise eylemleri göstermektedir. Genel sekmesi açıldığında üzerinde işlem yapılabilecek iki nesne olan CommandButton ve Worksheet nesneleri görülecektir.

Eğer Yapısı (If–Then–Else–End If )
Eğer kalıpları, programlama ortamında sıkça faydalanılan karar verme kalıplarıdır. Bir koşul ve o koşulun sağlanması (doğru) ya da sağlanmaması (yanlış) durumlarına göre iki farklı işlem dizisinin gerçeklenmesi mantığı ile çalışır. Koşulun doğru olması durumunda yapılacaklar ve koşulun yanlış olması durumunda yapılacaklar olmak üzere iki farklı işlem seti tanımlanabilir.

Select Case Yapısı
Bir değişkenin değişik durumlarının koşul olarak kullanıldığı If kalıplarında, koşulların sayısının arttığı durumlarda kullanım kolaylığı sağlayabilecek Select Case yapısı kullanılabilir. Case olarak ilgili değişkenin alacağı farklı değerler belirlenir ve bu farklı durumlarda yapılacaklar, yapı içerisinde tanımlanır. If yapısına göre anlaşılması daha kolay olan yapı, If yapısı kadar sık kullanıma sahip değildir.

For–Next Döngüsel Yapısı
Kodlama aşamasında bazı durumlarda aynı işlemi tekrar etmek için, üzerine kod yazılan butona defalarca tıklamak gerekebilir. Böyle durumlardan kurtulmak ve kodun tekrar edilmesi işleminin programcıdan/kullanıcıdan alınarak bilgisayar tarafından tekrarlanması için döngüsel yapılara başvurulur.

Do While Döngüsel Yapısı
Genel yazım şekli incelenecek olursa Do While Yapısı, koşul gerçekleştiği sürece döngü içerisinde kalan ve işlemleri tekrar tekrar gerçekleştiren bir döngüsel yapıdır. Döngünün sonlanması, koşulun sağlanmamasına bağlıdır.

Do While döngüsel yapısı ile yazım şekli olarak bire bir aynı olan Do Until döngüsel yapısı, çalışma mantığı açısından bakıldığında Do While ile taban tabana zıt işlemler yapar. Hatırlanacak olursa Do While döngüsel yapısında döngü içerisindeki kodların okunması ve çalıştırılması için koşulun sağlanıyor olması gerekir. Koşul sağlanmadığı durumlarda ise döngü içerisindeki kodlar çalıştırılmaz.

Go To Yapısı
MS Visual Basic programlama dilinin en basit yapılarından birisi olan Go To yapısının kullanılabilmesi için öncelikle kod yazımında satır numaraları vererek kodu oluşturma gereksinimi vardır. Go To ifadesinden sonra gidilmesi istenilen satır numarası belirtilerek, o satıra ulaşmak amaçlanmaktadır. Bu sayede kod sayfasını satır satır yukarıdan aşağıya doğru okumak mecburiyeti ortadan kalkarak, istenilen sıçramalara imkân tanınmış olur. Ancak bu sıçramalar programın okunurluğunu azaltacak ve ne yapılmak istendiğini kavramayı zorlaştıracaktır.

ActiveX nesneleri ile çalışma işlemleri,
proje penceresinde bulunan Sayfa1 üzerinden yapılacaktır. Sayfa1 çift tıklandığında açılan kod penceresi, boş bir yapı olarak açılır ve bu pencerenin üst tarafında iki adet açılır menü bulunmaktadır. Genel (General) yazılı açılır menü nesneleri, Deklarasyon (Declarations) yazılı menü ise eylemleri göstermektedir. Genel sekmesi açıldığında üzerinde işlem yapılabilecek iki nesne olan CommandButton ve Worksheet nesneleri görülecektir.

Alt satıra inildiğinde karşılaşılan Range().Select ifadesi, aktif olan hücreyi değiştirmek/seçmek için gerçekleştirilir.

End Sub ifadesi, Makro1 adındaki alt yordamın sonlandığını ifade etmektedir.

Geliştirici sekmesindeki butonlar kullanılarak dahi yaratılmış olsa, VBA ekranında bir kod parçacığı ile ifade edilir. Yapılan işlemler MS Excel tarafından otomatik olarak VBA kodlarına dönüştürülür ve Makro’nun tekrar çalıştırılması istendiğinde yapılan işlemler, kendisine ait Sub/End Sub arasına yazılan kodların satır satır okunması ve çalıştırılması ile gerçekleştirilir.