İŞLEM TABLOSU PROGRAMLAMA - Deneme Sınavı - 10

Değiştir menüsünün tek sekmesi, Belge Bölmesi sekmesidir. Tıklandığında açılan pencere ile özel şablonlar belirlenebilir (URL, UNC, URN vb.) ve belge bilgileri bölmesinin ayarları değiştirilebilir. İstenildiğinde, belge açılırken veya ilk kez kaydedilirken her zaman Belge Bilgileri Bölmesinin gösterilmesi için alt tarafta bulunan bir işaretleme kutusunun seçilmesi gerekir.

VBA projesine bağlı bulunan tüm ögelerin aynı anda görüntülenmesini ve gerekli ögenin kolayca seçilmesini sağlar. Ekle menüsü ile eklenebilen Kullanıcı Formları, Modüller ve Sınıflar da proje penceresinde yer alacaktır. Proje Penceresi bir anlamda projenin tüm ögeleri için tarayıcı gibi çalışacaktır. Her bir nesnenin üzerinde sağ tıklayarak, o nesneye ait kod ya da obje kodun görüntülenmesi sağlanır.

MS Excel ve diğer ofis programlarında olduğu gibi, yukarıdaki menüler, program ayarlarını yapmak ve gerekli olan program eklerini aktif hâle getirmek için kullanılır. VBA ortamında da birçok menü bulunmaktadır.

Ünitenin ilk kısmında Makrolar ile nasıl çalışılacağı anlatılmıştır. Geliştirici sekmesini devreye soktuktan sonra, Makro yaratmak ve tekrar kullanmak özellikle tekrarlı işlemleri gerçekleştirmeyi kolaylaştırmaktadır. Daha uzman sistemler kurmak, işlemleri aynı za manda nesnelerle gerçekleştirmek için ise VBA geliştirme ortamından faydalanılır. VBA ile yaratılan otomasyon sistemlerinin genel adı makrodur. Ancak makrolar ile belirli işlemleri kaydetmek ve kaydı durdurarak işlemi tekrar etmekten daha detaylı işlemler gerçekleştirilebilir. VBA’nın açılımının MS Visual Basic adı verilen nesneye dayalı bir prog ramlama ortamından geldiği daha önce açıklanmıştır. Şimdi, bu programlama ortamı, çalışma mantığı ve basit kullanımı ile ilgili bilgilere değinilecektir.

MS Visual Basic, Basic (Beginners -All Purpose Symbolic Instruction Code- Yeni Başlayanlar için Çok Amaçlı Sembolik Talimat Kodu) anlamına gelen programlama dilinin, Microsoft firması tarafından görsel bir ortama taşınmasıyla geliştirilmiş bir programlama dilidir. Kolay bir dil olan Visual Basic, aynı zamanda MS Windows işletim sistemleri ile de uyumludur. Görsel, olaylara ve nesnelere dayanan bir programlama dilidir. Görsel programlama, ortamda bulunan nesneler aracılığıyla etkileşimli programlamayı amaçla maktadır. Nesneye dayalı tüm programlama dillerinde olduğu gibi, Visual Basic prog ramlama dilinde de asıl ögeler nesnelerdir. Programlama yapmak için en az bir nesne gereklidir. Bu nesne, sayfada bulunan bir hücre olabileceği gibi çalışma sayfasının kendisi ya da sonradan üzerine eklenen buton, metin kutusu, çerçeve gibi standart form nesneleri ya da Active X nesneleri de olabilir. MS Visual Basic mantığına göre aynı zamanda yazılan program kodlarının devreye girebilmesi için belirtilen nesneye, eylem uygulanmalıdır. Nesne-Eylem ikilisi olmadığı sürece yazılan program kodları çalışmayacaktır. Örnek vermek gerekirse, sayfa üzerine yüklenecek bir Buton nesnesi için en sık kullanılan eylem, tıklanmasıdır. Hem makro oluştururken hem de kod sayfası ile gerçekleştirilmek istenen eylemler dizisi, butonun tıklanması sonucunda devreye girer.

VBA, Visual Basic for Applications (Uygulamalar için Microsoft Visual Basic) kelimelerinin baş harfleri kullanılarak kısa yazılmasıdır. En basit anlamda, tekrarlanan işlemleri otomatikleştirmeyi sağlayan kod parçacıkları yazma, düzenleme ve geliştirme ortamı sunan bir platformdur.

Kod menüsünün butonları, Visual Basic, Makrolar, Makro Kaydet, Göreli Başvuruları Kullan ve Makro güvenliğidir.

Tasarım Modu, ActiveX nesnelerinin tasarımlarına yardımcı olmak için seçilmesi gereken menüdür. Tasarım Modu devre dışı bırakıldığı zaman, ActiveX nesne ile ilgili düzenleme yapma imkânı yoktur. Tasarımı tamamlanan nesnenin kullanımına geçmek için ise Tasarım Modu kapatılmalıdır.

XML (Extensible Markup Language - Genişletilebilir İşaretleme Dili), verilerin yapılarını bilinen biçimlere dönüştürerek, diğer uygulamalar ile uyumlu veriler oluşturmak için kullanılır. MS Excel sayfasında bulunan verilerin bilinen biçimlere uygun olarak işaretlenmesi ile XLM biçimine sahip XML dosyaları oluşturulur. XML biçimine dönüştürülmüş veriler, farklı uygulama yazılımları tarafından rahatlıkla kullanılabilirler.

Pencere ilk açıldığında karşılaşılan kısım Tasarım Zamanı (Design Time) olarak adlandırılır. Tasarım zamanında nesneler ve onlara uygulanan eylemlere göre gerekli kodlar yazılır.

Özellikler penceresi tüm bu nesneler için ayrı ayrı özellikleri görmemizi ve değiştirmemizi sağlamaktadır. Her nesnenin kendine ait özellikleri vardır.

VBA ortamı, yazılan kodu önce kontrol edecek, herhangi bir yazım hatası ya da nesne uyuşmazlığı durumunda hatayı bildirecektir. Eğer bir hata yoksa program, nesne-eylem ikilisini devreye sokarak test edilecektir. VBA ortamının hata vermemesi, her zaman programın hatasız olduğu anlamına gelmemektedir. Mantıksal hatalarda ortam, herhangi bir hata göstermezken programın çalışması esnasında istenilen işlemler gerçekleşmeyecek, hatta çoğu zaman hatalı işlemler gerçekleşecektir.

Kod, nesneye ait kodlamanın yapılacağı, gerekli değişken atamaları ve prosedürlerin oluşturulacağı VBE (Visual Basic Editor)’ye ulaşmayı sağlayan menü ögesidir. Boş bir sayfa olarak açılan Kod sayfasının kullanımı izleyen bölümde anlatılmaktadır.

Kod Penceresi, VBE (Visual Basic Editor - Visual Basic Metin Düzenleyicisi) adı da verilen bir pencerenin açılmasını sağlar. Bu pencere ile nesne-eylem ikilisinin çalışma zamanında gerçekleştireceği işlemler tanımlanır. Kod penceresinde gerekli kodları oluşturmak için VBA programlama dili hakkında bilgi sahibi olmak gereklidir.

Kod olarak yazılacak her şey, Private Sub ve End Sub satırlarının arasındaki satırlara yazılacaktır.

VBA kullanıcı ile dost bir kodlama penceresi yardımıyla Visual Basic (VB) programlama dilinin komutlarını kullanarak MS Excel’de gerçekleştirmek istenilen işlemleri kolayca yerine getirilmesini sağlar.

VBA, programlama aracılığıyla yapılacak işlemlerin, otomatik olarak MS Excel tarafından yapılmasını sağlar. Bu programlama ortamı, VBE (Visual Basic Editor – Visual Basic Metin Düzenleyicisi) adı verilen bir pencere tarafından sağlanır ve otomatik olarak yapılması gereken işlemler VBE ortamında VB dili kullanılarak kodlanır.

Geliştirici sekmesini devreye sokmak için, DOSYA sekmesine gelinmeli ve Seçenekler tıklanmalıdır. Seçenekler tıklandığında, Excel Seçenekleri adı altında bir menü açılır. Bu menüden Şeridi Özelleştir seçildiğinde, üst tarafta bulunan sekmelerin tamamının görüntülendiği, devreye alınmamış sekmelerin ise işaretli olmadığı görünür. Geliştirici sekmesi işaretli olmayan ögelerden biridir. Geliştirici sekmesinin başlığındaki kutu işaretlenerek Tamam seçildiğinde, sekme ve alt başlıkları MS Excel menü çubuğunda görünür ve kullanılabilir hâle gelir.

“Visual Basic”, “Makrolar”, “Makro Kaydet”, “Göreli Başvuruları Kullan” ve “Makro Güvenliği” butonları “Kod” menüsü altında yer alır.

“Buton”, “Onay Kutusu”, “Metin Kutusu” gibi Form ve ActiveX nesneleri kitap üzerine “Geliştirici” sekmesi “Denetimler” menüsü altından “Ekle” alt menüsü ile eklenebilir.

VBA penceresi ilk açıldığında karşılaşılan kısım Tasarım Zamanı (Design Time) olarak adlandırılır.