İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ II

Hilafetini garanti altına almak isteyen Mu’tasım, kendinden önceki halife
Me’mûn gibi Türklerin yaşadıkları bölgelerden askerler getirerek ordusunun büyük kısmını Türklerden oluşturmaya gayret etmiştir.

Mu’tasım-Billâh'ın döneminde yaşamış ilk İslâm filozofu Ya’kûb b. İshak el-Kindî'dir.

Vâsık’ın veliaht bırakmadan ölümü üzerine halifenin kim olacağı hususunda tereddütler belirdi. Toplantıda Vâsık’ın oğlu Muhammed üzerinde karar kılındıysa da yaşının küçük olması ve Türk kumandanların karşı çıkması nedeniyle Mu’tasım’ın oğlu Câfer MütevekkilAlellâh unvanıyla halife oldu. Devlet adamları da bu oldu-bittiyi kabul etmek zorunda kaldılar. Böylece Abbâsîler döneminde Türk nüfuzu halife tayin edebilecek düzeye ulaştı.

Şâkiriyye birliklerinde Türklerin bulunmadığı ücretli askerler mevcuttur.

Dönemin en tehlikeli isyanı Halife Mühtedî zamanında Basra taraflarındaki
tarla ve tuzlalarda kötü şartlar altında çalışan Zencî köleleri zenginlik ve hürriyet
vaadiyle çevresinde toplamayı başaran Ali b. Muhammed ez-Zencî’nin ayaklanmasıdır (Eylül 869).

Mutazıd son yıllarını Karmatî problemi ile uğraşarak geçirdi.

Mısır’a gönderilen büyük bir Abbâsî ordusu 11 Ocak 905’te Mısır’a girerek Tolunoğulları Devleti’ni ortadan kaldırdı.

Halife Kahir-Billâh’ın hal’edilmesinden sonra hapishaneden çıkarılan Ebü’l Abbas Ahmed, Râzi-Billâh lakabıyla halife ilân edildi (934).