İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ II - Deneme Sınavı - 8

Ali b.Ebi Talib

Abbasiler

Manastır

Dımaşk Mesciti

Küttab-ı Ebu Kasım el -Belhi

Cebriye, Cehmiye, Mutezile, Hâriciye, Şiâ, Mürcie, Eşariye, Maturidiye temel, önemli kelamî mezheplerdendir.

Meşhur Farabî, Kitabü’l-Egânî isimli eserin yazarı Ebü’l-Ferec el-İsfahanî, Kitabü’l-İrşad yazarı Şeyh Müfid ve ünlü mutasavvıf Hallac-ı Mansur, Hamdânî hükümdarlarının iltifatına mazhar olmuş şahsiyetlerden bazılarıydı.

Tıp alanında da Müslüman bilginlerin sayısız katkısı vardır. Bunların bazıları şöyledir; küçük kan dolaşımı, bunu tesbit eden ilk bilgin Arap asıllı tabip İbn
Nefs (1210-1288)’tir.

İslâmiyet öncesi dönemde Dârü’n-Nedve bu törenlerin ana merkezini oluşturuyordu. Düğün ve evlenme kararları burada alınır, merasimler yine
bu mekânda gerçekleştirilirdi. Aynı şekilde, sünnet törenleri de burada yapılırdı.
Sünnet, İslâm öncesi dönemden itibaren uygulanan bir gelenekti. Bu merasimler
de yine, diğer pek çok örneği gibi Dârü’n-Nedve’de gerçekleştirilirdi

Damat gelinin duvağını açmadan önce ona
yüz görümlüğü verirdi. Ertesi gün damat, arkadaşlarını, akrabalarını ve yoksulları
davet ederek “velime” denilen bir ziyafet verirdi.

İslâm fetiheleriyle birlikte başta İranlılar ve Türkler olmak üzere Hintli, Kıptî, Habeşli, Rum, Nebatî ve Berberilerden de İslâmiyeti benimseyenler olmuştu. Daha önceki dönemlerden imparatorluk tecrübesi olmayan Araplar, dinlerini benimseyen fakat kendi soylarından gelmeyen bu insanları tanımlamak için mevali terimini kullanmışlardır. Dolayısıyla mevaliyi ister köle ister hür olsun, Arap olmayan Müslümanlar şeklinde tanımlamak mümkündür.

Hz. Peygamber’in kızı Hz. Fatıma ile damadı Hz. Ali’nin
soyundan gelen ve kendilerine Ehl-i Beyt denilen kesim bunlardan birisidir. Hz.
Peygamber’in soyunu oluşturan bu gruba, her ne kadar Emevîler dönemi için bu
söylenemese de, Abbasîler ve daha sonraki dönemde kurulan Müslüman Türk
Devletlerinde büyük saygı duyulmuş, onlar toplum içerisinde ayrıcalıklı bir konuma yerleştirilmişlerdi.

Hıristiyanlar, Mecusiler, Mazdeistler, Budistler, Maniheistler de İslâm hakimiyeti
altına girdiler. Bu sayede Rum, Berberi, Kıpti ve Yahudiler İslâm ülkesinde yaşamaya başladılar. Zımmî adı verilen bu gayrimüslimlerin hukukunun korunması
için devlet yöneticileri tarafından bazı tedbirler alındı. Mesela, Hz. Ömer’in bu
konudaki icraatları son derece önemlidir.

....Öyle ki, Bağdat’taki Türk nüfusu bir hayli artınca, Halife Mutasım, Bağdat yakınlarında Türkler için Samerra şehrini inşa ettirmişti.

İslâm devletlerinde yaşayan gayrimüslimlerden alınan baş vergisidir. 630 yılında nazil olan ve İslâm ülkesinde yaşamak istediği halde Müslümanlığı kabul etmeyen gayrimüslimlere mâlî yükümlülük getiren ayetle sabit olmuştur. Bu ayetin inmesiyle birlikte Hz. Peygamber devrinden itibaren cizye vergisi alınmaya başlanmıştır.

Hz. Peygamber’in önderliğinde Medine’de bir İslam toplumu ve devleti oluştu. Hz. Muhammed bir devlet için gerekli kurumların ilk örneklerini oluşturmuştur: Okul, Ordu, Divân, Polis, Mescit (Cami) gibi kurumlar ilk oluşturduğu kurumlardandır.

Bilhassa Yezid b. Muaviye ile II. Velid dönemlerindeki eğlence meclisleri çok meşhurdu. Yezid içkiye son derece düşkün olduğu için, şarap arkadaşlarına eğlenceler sırasında bol bol hediyeler dağıtırdı.

Talha b. Ubeydullah’ın kızı Aişe ve Hz. Hüseyin’in kızı Sukeyne
bunlardan ikisiydi. İnce ruhlu bir kadın olan ve “Leyla” mahlasıyla şiirler yazan
Aişe müziğe oldukça düşkündü. Sukeyne ise, oldukça geniş olan evinde dönemin
müzisyenlerini toplar, onlarla sohbet edip, şiir ve şarkılarını dinlerdi