İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I

Velid b. Abdülmelik 715 yılında vefat etmiştir.

Hz. Muaviye’ nin babasının adı Abdülmelik b. Mervan’dır.

Mısır’ın Fethi Hz. Ömer zamanında gerçekleştiği için cevap Mısır’ın Fethi’dir.

Velid b. Abdülmelik Medine’de doğmuştur.

Ömer b. Abdülaziz Müslüman ordusunun yok olacağı bilgisini alınca İstanbul’u kuşatan Mesleme b. Abdülmelik’i geri çağırmıştır.

Süleyman bin Abdülmelik’in babasının adı Abdülmelik bin Mervan’dır.

Süleyman b. Abdülmelik Medine’de doğmuştur.

Süleyman b. Abdülmelik 675-680 yılında doğmuştur.

Süleyman b. Abdülmelik 717 yılında vefat etmiştir.

Emevi halifelerinin altıncısı olan Velid’in babası Abdülmelik b. Mervan, Velid’in yanından ayrılmasını istememiş, Arapça dil kurallarını ve gramer inceliklerini öğrenmesi, eğitim ve öğretimini sarayda alması için çaba göstermiştir. Açık ve düzgün konuşamayan Velid halife olunca Arapça gramer hocası tutarak bu eksikliğini gidermeye çalışmıştır.

Mevali; ilk İslam fetihlerinin ardından kendi istekleriyle Müslüman olan, çoğunluğunu doğuda İranlılar ve Türklerin, Kuzey Afrika ve Endülüs’te Berberilerin, Mısır’da Kıbtilerin oluşturduğu Arap olmayan Müslümanları ifade etmek için kullanılan terimdir. Emevi halifesi Ömer b. Abdülaziz, İslam’ı kabul ettiği halde ikinci sınıf vatandaş muamelesi gören mevaliyi Arap asıllı Müslümanlarla eşit kabul etmiştir.

Tarık b. Ziyad Endülüs’ü fetheden komutandır. Musa b. Nusayr ise İspanya ve Kuzey Afrika valiliklerini yapmıştır. Verdan Hudat Buhara hükümdarıdır. Muhammed b. Kasım es-Sekafi Sind’i fetheden komutandır. Buhara ve Semerkant Haccac tarafından Horasan valiliğine getirilen Kuteybe b. Müslim tarafından fethedilmiştir.

Emevi hanedanından Abbas b. Velid Anadolu içlerine seferler yapmıştır. 712’de Abbas Yalvaç’a Mesleme de Amasya’ya hakim olmuştur. Babasının vefatına kadar Anadolu seferlerine devam eden Abbas’ın en önemli başarısı, Bizans döneminde stratejik öneme sahip sınır kalesi Harekleia’yı (Ereğli) fethetmesidir. İmparator Herakleios tarafından İslam ordularına karşı esaslı bir şekilde tahkim edilen Ereğli’nin fethi İstanbul kuşatmasının önemli adımlarından biri olmuştur.

Malaga, Elvira, Kurtuba, ve başkent Toledo; Rio Barbate kıyısında Vizigotları yenilgiye uğratan Tarık b. Ziyad’ın fethettiği şehirlerdir. Bu esnada Musa b. Nusayr, büyük kısmı Araplardan oluşan 18.000 kişilik bir ordunun başında İspanya’ya geçmişti. Musa karaya çıktıktan sonra başka bir güzergahı izleyerek Sevilla, Carmona, Niebla, Merida şehirlerini alarak Tarık b. Ziyad’la Toledo’da buluşmuştur.

Ömer b. Abdülaziz, Muaviye b. Ebu Süfyan ile birlikte ortaya çıkan hükümdarlık merasim ve protokollerini ortadan kaldırarak Raşid halifeler gibi halkın içinde yaşamaya başlayan Emevi halifesidir. Saraydaki lüks eşyaları beytülmale vermiş, köle ve cariyeleri azat etmiş; hutbelerde sadece halifeler için yapılan duayı halk için okunan umumi duaya çevirmiştir. Böylece Emevilerin gelenekselleşen saltanat görüntüleri sona ermiştir.

Süleyman b. Abdülmelik, işbaşına gelir gelmez çoğu Haccac’ın ekibinden olan vali ve komutanları görevlerinden alarak yerlerine yenilerini atamış, bunlardan kendisinin tahta varis olmasını engelleme teşebbüsüne katılarak ağabeyi Velid’i destekleyenleri cezalandırmıştır. Kurbanların başında Muhammed b. Kasım es-Sekafi, Kuteybe b. Müslim ve Musa b. Nusayr gibi bir önceki dönemin başarılı kumandan ve valileri geliyordu.

Abbasi davetinin propoganda sahası, halifelik merkezine oldukça uzak olan Horasan’dı. Burada hareketin fitilini ateşleyen Hidaş adlı bir propagandacıdır. Aşırı fikirlere sahip olan Hidaş, etrafına kısa sürede kalabalık bir grup toplamış, Merv’deki Şiiler de ona katılmıştır. Hidaş başlangıçta bazı başarılar kazanmasına rağmen 736’da yakalanarak idam edilmiştir.

Aile içi mücadele sonunda iktidarı ele geçiren Yezid b. Velid, biat törenindeki konuşmasında Ömer b. Abdülaziz’i örnek aldığını, yönetim tarzını ve politikasını buna göre belirleyeceğini ilan etmiştir. Beş aydan biraz fazla iktidarda kalan Yezid, II. Velid’in bozduğu bütçe dengelerini sağlayabilmek adına maaşlarda kesintiye gittiği için halk arasında eksilten, azaltan anlamında ‘Yezid en-Nakıs’ adıyla anılıyordu.

Abbasiler, 749 yılı sona ermeden Horasan’ın tamamını kontrol altına almış ve Küfe’yi ele geçirmişlerdi. Emevi ordusu, Büyük Zap suyunun sol sahilinde Abbasi ordusu ile karşılaştı. 16 Ocak 750’de başlayan savaş 25 Ocak Cumartesi sabahı Mervan’ın ağır yenilgisiyle sonuçlanmış, kendisi yukarı Mısır’ın Busir köyündeki çatışmada öldürülmüştür. Vasıt’ta direnen eski Irak valisi Ebu Halid İbn Hübeyre’nin de teslim olmasıyla Emevi Devleti tarihe karışmıştır.