İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I

Hulefâ-yi Râşidîn döneminden (632-661) sonra Suriye’nin merkezi Dımaşk’ta kurulan Emevîler Devleti, adını kurucusu Muâviye b. Ebû Süfyân’ın mensup olduğu Benî Ümeyye kabilesinden almıştır.

Muâviye, Hz. Osman’ın yerine Medine’de halife seçilen Hz. Ali’ye, Hz. Osman’ın katillerini bulup cezalandırma konusunda yetersiz kaldığı gerekçesiyle biat etmedi ve mücadeleye başladı.

Muâviye, Hz. Ali’nin 661 yılında bir Haricî tarafından şehit edilmesinden sonra Suriye halkından ‘’emî-rü’l-mü’minîn’’ unvanıyla biat aldı.

Meşhur rivayete göre bunu, Kûfe Valisi Mugîre’nin tavsiyesiyle ve Müslümanların hilâfet meselesi yüzünden yeni bir anlaşmazlığa düşmelerini engellemek amacıyla yaptığını söyleyen Muâviye, Medine dışında önemli bir muhalefetle karşılaşmadı.

Medineliler, dört gruba ayrılarak her grubun başına kendi kabilesinden birisini geçirdiler. Medinelilerin oluşturdukları birlikler düzenli ve disiplinli kuvvetlerden oluşmadığı gibi aralarında tam bir birliktelik de yoktu. Diğer taraftan başında tecrübeli komutan Müslim b. Ukbe’nin bulunduğu Emevîlerin düzenli ordusu, muhasara sonrasında Medine’den çıkmalarına izin verilen Ümeyyelilerin verdiği savaş taktikleriyle sabah güneşini arkalarına alacak şe-kilde şehrin kuzeydoğusundaki Harretü Vâkım mevkiinde karargâh kurdu. Medinelilere isyandan vazgeçmeleri için verilen üç günlük mühletin sonunda saldırıya geçti (26 Ağustos 683).

Câbiye’de Mervan’ın halifeliği konusunda sağlanan ittifak Dımaşk’ta durumun istikrara kavuşmasına yetmedi. Câbiye görüşmelerine katılmaktan son anda vazgeçen Dahhâk b. Kays, İbnü’z-Zübeyr’i desteklediğini açığa vurarak emrindeki kuvvetlerle Mercirâhit denilen yerde karargâh kurdu. Toplantının uzamasından istifade edip Kınnesrîn, Humus ve Filistin ordugâhlarından temin ettiği yardımla gücünü arttırdı. Câbiye’den dönen Mervân b. Hakem, Dahhâk’ı ikna edemeyince Mercirâhit’te iki taraf arasında yirmi gün süren çok kanlı bir savaş cereyan etti.

Muâviye, Hz. Ebû Bekir zamanında Suriye üzerine gönderilen dört ordudan birinin başına getirilen ağabeyi Yezid b. Ebû Süfyan’a yardımcı olarak görevlendirilmişti.

Muaviye, Hz. Osman zamanında 645 yılında Suriye genel valisi oldu. Hz. Osman’ın şehit edilmesine kadar (656) Suriye valiliğini yürüttü.

Önce Hz. Ali, ardından oğlu Hz. Hasan ile girdiği iktidar mücadelesinin sonunda başarılı olarak kılıç zoruyla halife olan Muâviye’ye iç politikada muhalif başlıca iki grup vardı: Birincisi, dinin bazı emirlerini diğer gruplardan çok farklı yorumlayan ve kendilerinden olmayan Müslümanların kanını akıtmayı dinî bir mecburiyet sayan ihtilâlci Haricîler, ikincisi, halifeliğin Hz. Ali evlâdının hakkı olduğunu iddia eden Hz. Ali taraftarları. Önemli iç savaşlardan çıkmış ve büyük ölçüde siyasete kaymış olan İslâm toplumunun başına geçen Muâviye’yi bekleyen en önemli mesele bu iki muhalefet grubunun itaat altına alınmasıydı.

Muaviye'ye karşı olan iki grubun da merkezi Irak bölgesi olduğundan Muâviye bu bölgeye büyük önem verdi.

"İslam tarihinin en acı olaylarından biri olan Kerbela Vakası Yezid'in nefretle anılmasında, İslam dünyasının siyasi ve itikadi açıdan bölünmesinde  etkili olmuş ve pek çok isyanın temel sebeplerinden biri olmuştur."

İç karışıklıklar nedeniyle yaklaşık 10 yıldır durmuş olan fetih hareketlerini 3 ayrı cephede yeniden başlatan Muaviyedir

Muaviye'nin en kalıcı icraatı oğlu Yezid'i veliaht yapmasıdır.

Muaviye'nin ölümü üzerine makamına geçen Yezid'i bekleyen en önemli sorun Muhaliflerin biatlarının alınmasıydı.

Harre Savaşı sonucunda Medineliler yenildi

II. Muaviye'nin vefatından sonra Mervan B. Hakem halife oldu.

Mervan b. Hakem'den sonra Emevi tahtına Abdülmelik çıktı.

Abdülmelik'in kültür alanında yaptığı en önemli icraat Arapça'yı resmi dil olarak kabul etmesidir.

İslam devletinin örgütlenmesi Halife Ömer zamanında başlamıştır.

Abdülmelik döneminde imar faaliyetlerine önem verilmiş ve İslam devletinin her yanına yollar ve köprüler yapılmıştır