İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I

Medine vesikası ile bir taraftan Medine’de iç huzuru sağlanırken diğer yandan dış düşmana karşı birliktelik sağlayacak siyasi bir yapılanma hedeflenmiştir. Medine vesikasında Evs ve Hazrec kabilelerinin kolları ve onların Yahudi müttefikleri hakkında ayrıntılı bilgi vardır. Taraflar Medine’ye saldıranlara birlikte karşı koymakla yükümlüydüler. Medine belgesi daha önce siyasi bir birlikteliğin oluşmadığı şehirdeki unsurların birbirleriyle ve yabancılarla olan ilişkilerini, adli ve idari yapılarını, bireylerin sahip oldukları din ve vicdan hürriyetini belirli esaslara bağladı. Vesikanın ilk maddesinde açıkça Yahudilerin Mekke müşriklerine veya onların işbirlikçilerine bir yardım yahut himaye hakkı vermeleri yasaklanıyordu.

Mekke döneminde sahabelerin kendi aralarında, hicretten sonra da ensardan bazı kimselerle kardeş ilan edilmesine “biriyle kardeş olmak, birini kardeş edinmek” anlamında ‘muâhât’ denilir.

Hicretten önce Medine’de idari yapıyla ilgili herhangi bir düzenleme yoktur. Her grup kendi içinde bağımsız ve kendi kurallarına göre yaşamaktadır.İdari yapılanma sistematik biçimde işlemektedir, Güçlü bir otorite vardır ve Devletin başşehridir ,  şıkları hicretten sonra gerçekleşmiştir.Budistler ekonomik hayatı ellerinde bulundurmaktadır, şıkkında ise Budistler değil Yahudiler ekonomik hayatı ellerinde bulundurmaktaydı.

Günümüzdeki şekliyle beş vakit namaz hicretten önce Mi’râc gecesinde (27 Receb 621) farz kılınmştır. Diğer şıkların hepsi hicretten sonra gerçekleşmiştir.

Medine hicret esnasında tam anlamıyla şehirleşmemiş, tarıma dayalı bir ekonomik yapıya sahiptir. Bundan dolayı hicretten sonra kentleşme teşvik edilerek şehrin İslâmlaşması ile medenileşmesi arasında paralellik kurulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda idare ve savunma, ekonomi ve pazar, dinî hayat gibi medenî hayatın en önemli üç fonksiyonu sırasıyla düzenlenmiştir.

Medine’de şehir planı Mescid-i Aksa değil Mescid-i Nebevi merkez olmak üzere planlanmıştır.  Yeri Hz. Peygamber tarafından belirlenen çarşı faaliyete geçirilmiştir ve Su şebekesi ve şehir içi ulaşım sağlanması yolunda tedbirler alınmıştır , seçenekler hicret sonrası yapılan düzenlemeler arasındadır.

Mescid-i Nebevi’nin kıble tarafında Hz. Peygamber’in namaz kıldırdığı yere yağmur ve güneşten korunmak için sundurma yapılmıştır. Diğer düzenlemeler ise Hz. Peygamber’den sonra yapılmıştır.

Hz. Peygamber, Hz. Âişe’nin odasına defnedilmesinden sonra burası hücre-i saadet adıyla anılmaya başlanmıştır. Mescid-i Nebevî ile ilgili bütün onarım faaliyetlerinde hücre-i saadete öncelik verilmiş ve burası daima Hz. Peygamber’in minberiyle bütünleşerek mescidin en önemli bölümü olmuştur.

Emevî Halifesi Abdülmelik zamanından itibaren başşehirden gönderilen Kâbe örtüsü öncelikle Mescid-i Nebevî’de teşhir edilir, daha sonra Mekke’ye gönderilirdi. Diğer şıklar Mescid-i Nebevi’nin fonksiyonları arasındadır.

Medine’ye ilk yerleşmenin ne zaman başladığı hakkında kesin bilgi yoktur. Tarih sahnesine çıkışından itibaren Amâlika, Yahudiler ile Yemenli Evs ve Hazrec kabileleri yerleşmiştir. Kureyş Kabilesi Mekke ve çevresinde yaşamaktadır.

Hicretin ardından göçün ortaya çıkardığı ilk problemler çözülerek bazı iç düzenlemeler yapıldı. İlk olarak şehri dışarıdan gelecek tehditlere karşı güvence altına almak ve şehirde yaşayan gayrimüslimlerin şehir dışında yaşayanlarla işbirliğini engellemek amacıyla Hz. Peygamber’in nihai söz sahibi Kabul edildiği şehrin bütün unsurlarının katılımıyla Medine Vesikası kaleme alındı.

Sözlükte akit, yemin ve antlaşma gibi anlamlara gelen hilf (çoğulu ahlâf), terim olarakİ‹slâm öncesi Araplarda kabilelerin veya şahısların yardımlaşma, dayanışma ve himaye amacıyla yaptıkları antlaşma ve ittifaklar demektir.

Hicretin ikinci yılında (624) zekât farz oldu. Diğer şıkların hepsi hicretin öncesini kapsamaktadır.

Hz. Peygamber Sehl ve Süheyl adlarında iki yetim çocuğa ait olan Kasvâ’nın çöktüğü arsayı mescit yapmak üzere sahiplerinden Hz. Ebû Bekir tarafından ödenen 10 dinar karşılığında satın aldı. Mescit alanı olarak seçilen arsanın zemin düzenlenmesi yapıldıktan sonra temeli törenle atıldı (Eylül 622). Temeline ilk harcı Hz. Peygamber’in koyduğu Mescid-i Nebevi yaklaşık 1022 m2’lik bir alanı kapsıyordu. Taş, kerpiç, hurma kütük ve dallarının malzeme olarak kullanıldığı inşaatta Hz. Peygamber ashapla birlikte çalışmış, bu faaliyet ensar ve muhacirin kaynaşması için iyi bir fırsat olmuştu. Nisan 623’te tamamlanan ilk bina, taş temel üzerine tek sıra kerpiçten, bir adam boyu kadar yükseklikteki çevre duvarı ile kuşatılarak üstü açık biçimde sade bir yapı olarak tasarlanmıştır.

Mescid-i Nebevi’nin bölümlerinden Hz. Peygamberin kabriyle minberi arasında kalan ve “tertemiz bahçe” anlamında Ravza-ı Mutahhara denilir.

Hz. Ömer 638 yılında Mescid-i Nebevi’nin çevresindeki bazı evleri mescide dahil ederek mescidi genişletti.

Hz. Ömer zamanında Mescidin doğu tarafındaki avlusunun kuzey ucuna sohbet etmek isteyen, serbest konuşmak ve şiir okumak isteyenler için bir mekan yaptırdı. Bu mekana Butayha adı verilmişti.

Hz. Peygamberin fiziksel özelliklerini, özel hayatını ve ahlakını anlatan eserlere Şemail denir. Hz. Peygamberin fiziksel özelliklerini anlatan edebi eserlere ve aynı konuda yapılan Hat çalışmalarına ise hilye denmektedir.

Hz. Hatice Hz. Peygamberin ilk eşi ve İbrahim dışındaki bütün çocuklarının annesidir. Hz. Hatice’nin vefatından sonra Hz. Peygamber ilk müslümanlardan Sevde ile evlendi ve üç yıl boyunca yalnız onunla evli kaldı.

Buâs, Evs ve Hazrec kabileleri arasında Medine’nin güneydoğusundaki bir vahada 120 yıl devam eden savaşların adıdır. Bunlardan sonuncusu ve en kanlısı hicretten yaklaşık beş yıl önce meydana geldi ve Evslilerin galibiyetiyle sonuçlandı. İki kabile arasında bu savaşların sebep olduğu düşmanlık hicretle ortadan kalktı ve şehirde İslâmiyet’in gelişip yayılmasına uygun bir zemin ortaya çıktı. Doğru cevap “B” şıkkıdır.