İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I

Hz. Peygamber Medine'ye hicret ettikten sonra beraberindeki muhacirler ile onlara ev sahipliği yapan Medineli ensar arasında "Muâhât" denilen din kardeşliğini ilan etmiş, böylelikle Müslümanlar arasında hangi kabile ve şehirden olursa olsun bir İslam kardeşliği meydana getirerek toplumsal bütünleşmeyi sağlamak istemiştir. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in hicreti öncesinde Medine'de yerli Arap kabileleri ile en etkili grubu Yahudiler oluşturmaktaydı. Nitekim Medine şehrine ilk yerleşimleri çok eski tarihlere dayanan  Kurayza, Kanukâ ve Nadîr gibi Yahudi kabileleri Medine'nin bir yerleşim yerine dönüşmesinde önemli katkıları olmuştur. Yine şehirdeki Arap kabilelerinin kendi aralarındaki mücadelelerinde onlarla birbirlerine karşı ittifaklar kurmak suretiyle şehrin yönetiminde de söz sahibi olmuşlardır. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in mescidi ve vefatından sonra defnedildiği yer olan Mescid-i Nebevî, Hz. Peygamber'in vefatından sonra tedricen değişikliklere uğrayarak genişletilmiştir. Hz. Ömer ve Hz. Osman döneminde bir takım eklemeler yapılan Mescid-i Nebevi'deki en kapsamlı değişiklikler ise Emevî halifesi Velid b. Abdülmelik döneminde yapılmış olup Mescid-i Nebevî'nin genişliği 7500 metrekarelik bir alana ulaşmıştır. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Mescid-i Nebevî'de ilk başta bir mahfil bulunmamakla birlikte, Hz. Ömer'in namaz kılarken şehir olması üzerine mescide ilk mahfil Hz. Osman döneminde yapılmıştır. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in fiziksel özelliklerini, özel hayatını ve ahlakını anlatan eserlere huy, tabiat, ahlak gibi anlamlara gelen şemâil denilir. Hüsn-i hatla bu özelliklerin üzerine yazıldıkları levhalar ise hilye olarak adlandırılır. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in dört erkek dört kız çocuğu olmuştur. Kızlarının isimleri Zeyneb, Rukiye, Ümmü Gülsüm ve Fatıma'dır. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in kızı Hz. Fatıma ve damadı Hz. Ali'nin çocukları olan Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in soyundan gelenlere seyyid ve şerif denilmektedir. Hz. Peygamber'in soyundan gelen seyyid ve şeriflerin şecerelerini kaydeden, onlara yönelik bazı hizmetleri yerine getiren ve toplum içindeki statü ve asaletlerini görünür kılmaya çalışan görevlilere ise Nakîbü'l-Eşrâf denir. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hz. Peygamber İslam dinini yaşayabilecek olgunluğa erişmiş yeni bir toplum modeli oluşturmakla beraber, kendisi yalnızca dini bir önder olmayarak, siyasi, sosyal, ekonomik ve askeri alanlarda ortaya koyduğu değerlerle tüm bu alanlarda insanlığa önderlik etmiş ve örnek olmuştur. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Peygamber gençliğinde çobanlık yapmış,  Hz. Hatice ile evlenmesinden sonra ise ticaretle iştigal etmiştir. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

En eski Arap kabilesi olduğu kabul edilen yarı efsanevî göçebe Sâmî topluluktur. Tevrat’a göre dünyanın en eski milleti olup anayurdu Akabe körfezi ile Lut gölü arasında yer alan Edom ülkesidir. İslâm tarihçilerinin büyük çoğunluğuna göre Kudüs’ün kurucuları ve Hicaz’ın ilk sakinleridir. Amâlika’ya dair ilk kayıtlar milâttan önce II. bin yılın ilk çeyreğine tarihlenen Hz. İbrahim devrine denk gelir.

Dârülhicre, Dârülîmân, Dârüssünne, Medînetürresûl, Medînetünnebî gibi şehrin kutsallığı, hicret yurdu, başşehir olması ve hicretten sonra gerçekleşen medenileşmeye vurgu yapan sayısı doksan yediye kadar çıkan adlar da kullanıldı.

İlk dönem kaynaklarının tamamında ‘Sahîfe’, ‘Kitâb’ ve ‘Müvâdea’ adlarıyla yer alan, 47 veya 52 madde olarak düzenlenen Medine vesikasında Evs ve Hazrec kabilelerinin kolları ve onların Yahudi müttefikleri hakkında ayrıntılı bilgi vardır.

Mescid-i Nebevî en geniş kapsamlı değişikliği Emevî Halifesi Velid b. Abdülmelik zamanında yaşadı.

İslâm medeniyet tarihi bakımından en önemli müesseselerin başında gelen Medine’deki Hz. Peygamber’in mescidi gelir. Mescid-i Nebevî’nin inşası hicretten sonra Medine’de gerçekleştirilen en önemli faaliyetlerden olup şehirleşmenin dönüm noktası olmuştur.

Bazen namaz vakti geldiğinde Bilâl-i Habeşî sokaklarda haydi namaza anlamında ‘es-salâh es-salâh’ diyerek insanları mescide davet ediyordu. Bu uygulama yeterli olmadı ve namaz vakitlerinin girdiğini belirten bir işarete olan ihtiyaç özellikle Mescid-i Nebevî’nin inşasından sonra daha da arttı. Bu ihtiyacı gidermek için yapılan görüşmelerde nâküs çalınması, boru öttürülmesi, ateş yakılması, bayrak dikilmesi gibi çeşitli teklifler yapıldı. Ancak bu teklifler nâküs Hıristiyanların, boru Yahudilerin, ateş de Mecusîlerin âdeti olduğu için Hz. Peygamber tarafından kabul görmedi.

Mescid-i Nebevî ile ilgili bütün onarım faaliyetlerinde hücre-i saadete öncelik verildi ve burası daima Hz. Peygamber’in minberiyle bütünleşerek mescidin en önemli bölümü oldu. Hz. Ömer ve Hz. Osman Mescid-i Nebevî’yi genişletirken hücre-i saadet ile diğer odaları olduğu gibi bıraktılar.

Hz. Peygamber’in ikisi Mâriye ve Reyhâne adlı câriyeler olmak üzere değişik zamanlarda on iki eşi oldu. Hz. Peygamber’e ilk inanan kadın olan ve İslâmiyet uğrunda bütün servetini ortaya koyarak eşini destekleyen Hz. Hatice ilk eşi ve İbrahim dışındaki bütün çocuklarının annesidir. Onun vefatından sonra Hz. Peygamber ilk Müslümanlardan beş çocuk annesi Sevde ile evlendi ve üç yıl boyunca yalnız onunla evli kaldı. Hz. Peygamber’in bakire olarak aldığı tek eşi 624 yılında evlendiği Hz. Aişe’ dir. Hz. Peygamber 625’den itibaren Hz. Ömer’in yirmi yaşında dul kalan kızı Hafsa, Zeyneb bint Huzeyme, Ümmü Seleme, Cüveyriye bint Hâris, Zeyneb bint Cahfl, Reyhâne bint fiem’ûn, Ümmü Habîbe, Safıyye bint Huyeyy, Meymûne bint Haris ve Mâriye ile evlendi. Hatice, Zeyneb ve Reyhâne kendisinden önce vefat etti.

Haremeyn işlerine büyük önem veren Sultan II. Mahmud’ un emriyle hücre-i saadetin üzerine taştan yeni bir kubbe yapıldı, kurşunla kaplanarak yeşile boyandı.

Medine şehrinde hâkimiyet Evs ve Hazrec’in eline geçti (492). Bir süre sonra Yahudilerin kışkırtmasıyla bu iki kabile birbirine düşerek Buâs adıyla aralarında mücadele ettiler.

Medine’nin bilinen en eski adı olan Yesrib şehre ilk yerleşen kişi kabul edilen Yesrib b. Vâil’den gelir.