İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I

Mekke'den Medine'ye göç eden Müslümanlar için Arapça "göç eden-hicret eden" anlamına gelen "Muhacir" ismi kullanılmıştır. Buna karşılık Medine'ye hicret eden muhacirleri misafir eden Medinelilere ise yine Arapça "arka çıkan, yardım eden" manasında "Ensar" ismi verilmiştir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Peygamber Mekke'den Medine'ye hicret etmesinin hemen akabinde Müslümanlar arasındaki dayanışma ve kardeşliği artırmak için bir takım uygulamalar getirmişti. Bunlardan ilki Müslümanların birbirleriyle kaynaşması için aralarında selamlaşmanın yaygınlaşmasını istemeseydi. Yine bu meyanda Mekke'den Medine'ye göç eden muhacirler ile onları misafir eden ensar arasında "muâhât" ismiyle bir kardeşlik anlaşması imzalamıştır. Ayrıca Müslümanların topluca ibadet etmeleri ve İslam'ı öğrenmeleri için Mescid-i Nebevî'yi inşa ettirmiş ve bu mescidin yanına eğitim-öğretim faaliyetlerinin yürütülebilmesi için suffe ismiyle odalar oluşturulmuştu. Bununla birlikte Hz. Peygamber Medine'de yaşayan gayrimüslim ahali ile de bir arada yaşamanın yollarını aramış ve bunun için Medine'deki Yahudilerle ve Müslüman olmayan Araplarla onların şehirde güven ve barış içinde yaşamaları için antlaşmalar yapmıştı.  Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hz.Peygamber Medine'ye hicret ettikten sonra burada yaşayan Yahudi ve Müslüman olmayan Arapların şehirde güven ve barış içinde yaşamaları için onlarla Medine Vesikası adı verilen bir antlaşma imzalamıştı. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

13 Mart 624 yılında meydana gelen Bedir Savaşı'nda Müslümanlar sayıca kendilerinden üstün olan Ebû Cehil komutasındaki müşrik ordusunu mağlup etmiş ve böylece İslam dinini Arap yarımadasında hızlı bir şekilde yayılma imkanı bulmuştur. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Bedir Savaşından sonra 625 yılında meydana gelen Uhud Savaşında Müslümanlar ağır kayıplar verdiği gibi Hz. Peygamber yaralanmış, en büyük destekçilerinden ve Müslümanların büyük savaşçılarından olan amcası Hz. Hamza ise şehit düşmüştü.

Hendek savaşının ertesinde 628 yılında Müslümanlar ile Kureyşli müşrikler arasında Hudeybiye Barışı yapılmıştı. On yıllık bir barış antlaşması olan bu barışla birlikte Hz. Peygamber İslamiyet'i yaymak için kendisine bir hareket alanı bulmuş ve böylece İslam'a girenlerin sayısı hızla artmaya başlamıştı. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Hz. Peygamber Medine'ye göç ettikten sonra burada yaşayan Yahudilerle  onların Müslümanlara karşı herhangi bir faaliyette bulunmaması şartıyla barış içinde yaşamak için Medine Vesikası denilen bir antlaşma yapmıştı. Ancak Yahudiler bu antlaşmaya ilerleyen zamanlarda riayet etmeyerek Müslümanların aleyhinde bir takım faaliyetlere girişip, Müslümanlara tacizlerde bulunmaya başladı. Bunlardan birisi de Beni Kaynuka Yahudilerinden bir grubun Müslüman bir kadını taciz edip, ona yardıma gelen bir Müslümanı öldürmeleri hadisesiydi. Nitekim bu olay üzerine Hz. Peygamber 624 senesinde Beni Kaynuka Yahudilerinin üzerine askeri bir harekat düzenleyerek, Yahudilerin kalesini kuşattı. Kuşatma sonunda Hz.Peygamber'in emriyle Beni Kaynuka Yahudileri Medine'den sürüldü. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Peygamber 628 yılında dönemin önde gelen devlet adamlarına İslam'a girmeleri için mektuplar yazdırmıştı. Bunlar arasında Bizans İmparatoru Herakleios, Sâsânî Hükümdarı Hüsrev Pervîz, Mısır Valisi Mukavkıs,Habeşistan Kralı Ashame gibi isimler bulunmakla birlikte bazı Arap kabile reislerine de İslam'a davet mektupları Hz. Peygamber tarafından yollanmıştı. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

629 yılında Hz. Peygamber'in gönderdiği elçinin Gassânî Emîri Şürahbîl b. Amr tarafından öldürülmesi, yine Zâtuatlah'a gönderdiği on beş kişilik heyetin şehit edilmesi üzerine Hz. Peygamber bölgeye Zeyd b. Harise komutasında 3000 kişilik bir kuvvet göndermişti.  Mûte bölgesinde yapılan savaşta İslam ordusu karşılaştığı Bizans ve Hristiyan Araplardan müteşekkil orduyla çetin bir mücadeleye girmiş, bunun sonucunda sırayla ordunun komutanlıklarını yapan Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talib ve Abdullah b. Revaha gibi önemli sahabeler şehit düşmüştür. Dağılmakta olan İslam ordusunu ise Halid b. Velid bir araya getirmiş ve en az zayiatla çöle çekilmelerini sağlamıştır. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in bizzat katıldığı son sefer Tebük seferi olup, 630 yılında Bizans imparatorunun Müslümanlara karşı savaş hazırlığında olduğunun haber alınmasıyla gerçekleşmiştir. Hz. Peygamber 30.000 kişilik bir orduyla Medine'ye 700 km uzaklıktaki Tebük'e gelip burada ordugahını kurmuş ancak Bizans ordusuna rastlanmaması nedeniyle Medine'ye geri dönülmüştür. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hicretle birlikte Hz. Muhammed Medine’de peygamberlik görevini yerine getirme
ve İslâmiyet’i yaymak için uygun bir ortam buldu. Bundan istifadeyle Müslümanların gerek kendi aralarında gerekse Müslüman olmayan gruplarla birlik ve beraberlik içerisinde yaşamasını sağlamak üzere bazı dinî ve toplumsal düzenlemeler gerçekleştirdi. Müslümanların birbirleriyle kaynaşması için aralarında selâmı yaymalarını istedi. Neredeyse bütün mal varlklarını Mekke’de bırakarak islâm ve iman uğruna Medine’ye hicret etmiş muhacirler ile onlara evlerini açıp maddî imkânlarını paylaşan, Evs ve Hazrec kabilesine mensup olup ensar adı verilen Müslümanlar arasında ‘muâhât’ denilen kardeşlik antlaşması yaptı. Böylece muhacirlerin ihtiyaçları karflılandığı gibi Câhiliye dönemindeki kabile temeline dayalı kardeşli anlayışının yerini din ve iman kardeşliği aldı.

Hz. Peygamber muâhât ile Müslümanlar arasında birlik ve dayanışmayı sağladıktan sonra Müslümanların ve Yahudi kabileleriyle henüz Müslüman olmamış Arapların şehirde barış ve güven içinde yaşamalarını sağlamak üzere Medine Vesikası adı verilen bir antlaşma yaptı.

Medine’de Müslümanlar için bir pazaryeri yaptırdı; Bakı’ mevkiini de mezarlık için tahsis etti. Hz. Peygamber’in emriyle nüfus sayımı yapıldı. Medine’nin sınırları belirlenen belli bir alanı harem ilan edildi. Bu yapılan işler gündelik hayata yönelik iken, Mescid-i Nebevi ibadet ile eğitim ve öğretim başta olmak üzere Hz. Peygamber’in hemen bütün faaliyetlerinin yerine getirilmesi amacıyla kullanılan yerdi.

Bütün mal varlıklarını bırakarak Mekke’den Medine’ye hicret edenlere muhacir (çoğulu muhacirin), onlarla maddi imkanlarını paylaşarak yardımcı olan Medineli Müslümanlara da ensar denilir.

Hicretten kısa bir süre sonra Kureyş ileri gelenlerinden Ebû Süfyân ile Übey b. Halef Medineli Müslümanlara gönderdikleri mektupta, Hz. Muhammed’i güven ve koruma altına alıp ona yardım etmelerinin utanılacak bir şey olduğunu, bu davranışlarından vazgeçmeleri gerektiğini, aksi takdirde bunun savaş sebebi olduğunu bildirdiler.

Hz. Peygamber hicretten 7 ay sonraki (Mart 623) dönemden başlamak üzere bir yıla yaklaşan bir süre içinde, Medine’ye sığınmış bulunan Müslümanları Kureyşlilerin tehdidinden korumak, Müslümanların bir güç olduğunu onlara göstermek amacıyla Sîfülbahr Seriyyesi, Buvât Gazvesi, Ebva Gazvesi, Uşeyre Gazvesi vb. gibi sekiz kadar askerî operasyon gerçekleştirdi.

13 Mart 624 Cuma sabahı, 305 kişilik Müslüman kuvvetiyle, 1000 kişilik müşrik ordusu arasındaki savaşta Ebû Cehil dâhil yetmiş müşrik öldürüldü, yetmişi esir alındı. Müslümanlar ise on dört şehid verdi. Kur’an’da elde edilen zaferin Allah’ın yardımıyla gerçekleştiği ve Müslüman ordusunun meleklerle desteklendiği ifade edilmektedir (el-Enfâl 8/8-12; krş. Âl-i İmrân 3/123-127). Esirlere karşı iyi davranılmasını emreden Hz. Peygamber onlardan sadece ikisini, Ukbe b. Ebû Muayt ile Nadr b. Hâris’i vaktiyle Müslümanlara yaptıkları işkenceye karşılık ölüme mahkum etti, diğer esirlere yapılacak muamele konusunda da ashabın görüşünü aldı. Hz. Ebû Bekir’in teklifini benimseyerek esirler fidye karşılığı serbest bırakıldı. Bazı esirler karşılıksız, okuma yazma bilenler ise on Müslümana okuma yazma öğretmeleri şartıyla serbest bırakıldı. Müşriklerden elde edilen ganimetler bir araya toplanarak savaşa katılanlar arasında eşit şekilde bölüşüldü.

Hicretle birlikte Hz. Muhammed Medine’de peygamberlik görevini yerine getirme ve İslâmiyet’i yaymak için uygun bir ortam buldu. Bundan istifadeyle Müslümanların gerek kendi aralarında gerekse Müslüman olmayan gruplarla birlik ve beraberlik içerisinde yaşamasını sağlamak üzere bazı dinî ve toplumsal düzenlemeler gerçekleştirdi. Müslümanların birbirleriyle kaynaşması için aralarında selâmı yaymalarını istedi. Neredeyse bütün mal varlıklarını Mekke’de bırakarak İslâm ve iman uğruna Medine’ye hicret etmiş muhacirler ile onlara evlerini açıp maddî imkânlarını paylaşan, Evs ve Hazrec kabilesine mensup olup ensar adı verilen Müslümanlar arasında ‘muâhât’ denilen kardeşlik antlaşması yaptı. Böylece muhacirlerin ihtiyaçları karşılandığı gibi Câhiliye dönemindeki kabile temeline dayalı kardeşlik anlayışının yerini din ve iman kardeşliği aldı.

Yanında kalan 700 sahabesiyle Uhud dağı eteklerine gelen Hz. Peygamber, ar- kasını emniyete almak için Ayneyn tepesine elli okçu yerleştirdi ve onlara, savaşın seyrine bakmaksızın kendisinden bir emir gelmedikçe yerlerinden ayrılmamalarını emretti. İki ordu 23 Mart 625 Cumartesi günü karşılaştı ve Müslümanlar başlangıçta Kureyşlileri püskürtüp çekilmeye mecbur bıraktılar. Düşmanın bozulup kaçmaya başladığını gören okçular, kumandanları Abdullah b. Cübeyr’in bütün ısrarlarına rağmen emir dinlemeyip yerlerinden ayrılarak ganimet peşine düştüler. Ayneyn tepesinin stratejik önemini tıpkı Hz. Peygamber gibi takdir eden Kureyş ordusunun süvari birliği komutanı Halid b. Velid, Müslüman okçuların yerlerinden ayrıldığını görünce, savaşın kaderini değiştirecek bir hamle ile yerinde kalan birkaç okçuyu şehid ederek İslâm ordusuna arkadan saldırdı. Müslümanların lehine gelişen savaşın kaderi değişti ve başta Hz. Muhammed’in amcası Hz. Hamza olmak üzere yetmiş Müslüman şehid oldu. Hz. Peygamber miğferinin halkaları iki şakağına battığı için yüzünden yaralandı, alt dudağı kanadı ve dişi kırıldı. İslâm Peygamberi’nin öldürüldüğüne dair yalan bir haberin yayılması üzerine çatışmalar yavaşladı. Müslümanlar Uhud dağının eteklerine çekilerek Hz. Peygamber’in; müşrikler ise Ebû Süfyân’ın etrafında toplandılar; iki ordu birbirinden ayrıldı ve savaş sona erdi.

İtikâf, özellikle ramazan ayının son 10 gününde bazı zaruri durumlar hariç cami ve mescitlerde kalıp ibadet etmek tefekkürde bulunmaktır.