İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I

Genelde büyük bir devletin yıkılmasından sonra ortaya çıkan irili ufaklı siyasî birimler, özelde ise Endülüs Emevî Devleti’nden sonra ortaya çıkan yirmi civarında küçük devlet “mülûkü’ttavâif” olarak tanımlanır.

Kastilya, Aragon, Leon ve Navar Krallıkları ile Katalonya Kontluğu  için ‘reconquista’ düşüncesi, yani Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma fikri, mülûkü’t-tavâif döneminde yeniden canlandı.

İşlbîliye’de (Sevilla) Abbâdîler, Tuleytula’da Zünnûnîler, Kurtuba’da (Cordoba) Cehverîler, Mâleka’da (Málaga) Hammûdîler, Sarakusta’da (Zaragoza) Hûdîler hüküm sürmüştür.

Eftasîler, 1094’te Murâbıtlar tarafından ortadan kaldırıldı.

Murâbıtların hükümdarı Yusuf b. Tâflfîn, Cezîretülhadrâ’nın kendisine verilmesi şartıyla 1086’da Endülüs’e geçti.

Endülüslü emîrlerin aralarında mücadeleye başladılar. Bu arada Endülüs üzerinde Kastilya baskısı da sürekli olarak artıyordu.

Murâbıtlar Endülüs’ü Kuzey Afrika’ya bağlıbir eyalet haline getirdiler ve buradaki ilk yıllarında Hıristiyanlara karşı başarılı mücadeleler verdiler. Ancak zamanla Murâbıtların Endülüs’te gördükleri desteğin azalması onların hem bölgede yenilmelerine hem de Muvahhidlerin istilasına yol açtı.

Muvahhidler, Murâbıtların yanlış buldukları bazı dinî uygulamalarını durdurmak amacıyla yeni bir ıslah hareketinin temsilcisi olarak Kuzey Afrika’da ortaya çıkan, Kuzey Afrika ve Endülüs’te hüküm süren Berberi hanedanıdır.

Endülüs’te İslâm hakimiyetinin devam ettiği dönemde Hristiyan krallıklara teslim edilen şehirlerde yaşamaya devam eden Müslümanlara ‘müdeccen’ adı ve statüsü verilmişti.

Endülüsteki Müslümanların ellerindeki toprakları geri almak için fırsat kollayan kuzeydeki Kastilya, Aragon, Leon ve Navar Krallıkları ile Katalonya Kontluğu’nun Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma fikrine Reconquista denir. Doğru cevap C'dir.

1043’te ölen Cehver b. Muhammed, idarenin ehil kişiler tarafından yürütülmesini istediğinden kendisinden sonra oğullarından birini veliaht tayin etmemişti. Fakat onun yönetiminden memnun olan Kurtubalılar, yerine oğlu Muhammed’i getirdiler. Doğru cevap B'dir.

Diğer emirliklerin aksine Fatımiler İspanya'da varlık göstermemişlerdir. Fatımiler Tunus'ta kurulduktan sonra çoğunlukla Kuzey Afrika'da hüküm süren bir devletti. Doğru cevap E'dir.

1085’te Tuleytula’nın kaybedilmesinden sonra İspanyol krallıklar karşısında zor duruma düşen Endülüslü on üç emir, imzaladıkları davet mektubunu Murâbıtların hükümdarı Yusuf b. Tâfşîn’e gönderdiler. Yusuf b. Tâfşîn, Cezîretülhadrâ’nın kendisine verilmesi şartıyla 1086’da Endülüs’e geçti. Endülüs ordularının da kendisine katılmasıyla kalabalık bir orduyla, aynı yıl Kastilya Krallığı’na karşı Zellâka’da (Sagrajas) parlak bir zafer kazandı. Bu zafer, Endülüs Emevî Devleti’nin yıkılmasından sonra İspanyollara karşı Müslümanların kazandıkları ilk önemli zaferdi. Doğru cevap A'dır.

Endülüs'te İslam hakimiyetinin devam ettiği dönemde Hıristiyan krallıklara teslim edilen şehirlerde yaşamaya devam eden Müslümanlara müdeccen adı ve statüsü verilmişti. Şehrin teslimi sırasında yapılan anlaşmalarla, o şehirde yaşayan Müslüman ve Yahudi halkın hakları yazılı olarak güvence altına alınmaktaydı. Fakat zaman içinde Hıristiyan krallıklar vermiş oldukları bu sözlerde durmadılar ve anlaşma maddelerini açık bir şekilde ihlal ettiler. Doğru cevap B'dir.

Elhamra sarayı Gırnata'da Nasriler döneminde I. Muhammed'in hükümdarlığı zamanında yapımına başlanmış ve sonraki Nasri hükümdarların saraya bazı kısımlar eklemeleriyle geniş bir kompleks haline gelmiştir. Doğru cevap D'dir.

Nasriler gerek Kuzey Afrika'daki gerekse İber Yarımadası'ndaki komşu devletlerle olan ilişkilerinde bir denge siyaseti izleyerek menfaatleri doğrultusunda ittifaklar kurmuşlardır. Doğru cevap C'dir.

İspanya'daki son müslüman devletinin de ortadan kalkmasından sonra İspanyol hükümdarlar tarafından müslümanlara can ve mallarına ilişkin bazı güvenceler verilmiştir. Ancak çocuk sahibi olmakla ilişkili bir güvence yoktur. Doğru cevap E'dir.

İspanya'da bu dönemde Müslümanlar üzerindeki baskı günden güne artmış ve yasaklar ve zorunluluklar getirilmiştir. Ancak izinsiz şehir dışına çıkılmaması bunlardan birisi değildir. Doğru cevap E'dir.

1031’de Emevî Devleti’nin yıkılmasından sonra da bunu res­mileştirerek Endülüs’ün çeşitli bölgelerinde 1091’e kadar varlıklarını sürdürmeye çalıştıkları bu döneme mülûkü’t-tavâif adı verilir.Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.

Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma fikri, mülûkü’t-tavâif döneminde yeniden canlandı. Mülûkü’t-tavâif döneminde kendi aralarında mücadele eden Müslüman emîrler karşı karşıya bulundukları reconquista hareketinin farkına ancak Tuleytu­la (Toledo) şehrinin 1085 yılında Kastilya Krallığı tarafından ele geçirilmesinden sonra varabildi.Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.