İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I - Deneme Sınavı - 9

1609-1614 yılları arasında İspanyol krallıklarının topraklarında yaşayan yüz
binlerce morisko sürgün olarak topraklarından ayrıldı.

Endülüs Yahudileri büyük baskı
gördükleri İspanya’dan sürüldükten sonra Osmanlı topraklarında tam bir hürriyet
içinde yaşadılar.

Doğru yanıt C'dir. Merkezi San’a’nın doğusunda harabeleri bulunan Maîn şehridir. Maîn Krallığı m. ö. 1400-650 yılları arasında Yemen’de hüküm sürdü.

Hz. Sümeyye

Hz. Osman ilk olarak Hz. Peygamber'in kızı Rukiye ile evlenmiş, onun ölümünün ardından Hz. Peygamber diğer kızı Ümmü Gülsüm'ü Hz. Osman ile evlendirmiştir. Hz. Peygamber'in iki kızıyla evlenme şerefine nail olduğu için ona iki nur sahibi anlamına gelen "zü'n-nûreyn" lakabı verilmiştir. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Hz. Osman döneminde Müslümanlar Akdeniz'e açılmıştır. Bu bağlamda Muâviye b. Ebu Süfyân, Hz. Osman'dan Kıbrıs'ın fethi için izin almış nitekim başında bulunduğu donanmayla Akka limanından hareket ederek 649 yılında Kıbrıs'ı barış yoluyla fethetmiştir. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hz. Ömer vefatından hemen önce halife seçmek üzere bir heyet görevlendirmişti. 5 kişiden oluşan bu heyet Hz. Osman ve Hz. Ali arasında kimin halife olacağı konusunda istişarelerde bulunmuş en sonunda Abdurrahman b. Avf'ın en çok istenen kişiyi halife yapmak için hakem seçilmesine karar verilmiştir. Üyelerin her biriyle birlikte muhacir ve ensarın ileri gelenleriyle de istişarelerde bulunan Abdurrahman b. Avf, Hz. Osman'ı halife seçerek ona biat etti ve böylelikle Hz. Osman'ın halifelik dönemi başlamış oldu. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Hz. Osman döneminde İslam fetihleri devam etmekle birlikte asıl önemli gelişmeler ve fetihler denizlerde yaşanmıştır. Keza Kıbrıs adası bu dönemde Müslümanların hakimiyeti altına girmiş, Sicilya ve Rodos adaları üzerine seferler düzenlemiş, Zâtü's-savarî savaşında Bizans donanması mağlup edilerek Bizans'ın Doğu Akdeniz'deki hakimiyetine son verilmiştir. Nitekim bu deniz zaferi Hulefâ-i Râşidîn döneminin en büyük deniz savaşı olmuştur. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Zeyd b. Sâbit başkanlığında dört kişilik bir heyetin sorumluluğunda çoğaltılan Kur'an-ı Kerim, 646-651 yılları arasında yapılan çalışmayla yedi nüsha halinde çoğaltılmış ve bunlardan biri Medine'de kalmak üzere Mekke, Kûfe, Şam, Basra, Yemen ve Bahreyn olmak üzer yedi merkeze gönderilmiştir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Osman'a karşı şiddetli bir muhalefetin doğması ve bunun da bir isyana dönüşmesinin en büyük nedeni valilikler başta olmak üzere önemli devlet görevlerine yalnızca kendi akrabalarını tayin etmesi, onlara ve diğer akrabalarına büyük bağışlarda bulunmasıdır. Bu durum diğer kabile ve önemli ailelere mensup kişilerin Hz. Osman'a karşı tavır almalarına ve Kûfe, Basra ve Fustat gibi şehirlerde kendi akrabası olan valilerin yaptıkları bazı haksız uygulamalara karşı büyük bir rahatsızlık duyulmasına neden olmuştur. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Hz. Ayşe'nin Hz. Ali'ye karşı muhalefet etmesinin nedeni Hz. Osman'ın katillerinin bir an önce bulunarak cezalandırılması suretiyle Müslümanlar arasındaki fitnenin sona ermesini sağlamaktı. Onunla aynı görüşte olan diğer önemli sahabeler Talha b. Ubeydullah ve Zübeyr b. Avvâm da Hz. Ali'ye karşı muhalefetin liderlerinden biri olmuş, bu durum Müslümanlar arasındaki ilk iç savaş olan Camel Vakası'nın yaşanmasına neden olmuştur. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Müslümanlar arasında ikinci iç savaş olan Sıffîn savaşı 657 yılında Muâviye ile Hz. Ali arasında gerçekleşmiştir. Bu savşata ilk Müslümanlardan ve önemli sahabelerden biri olan Ammâr b. Yâsir şehir düştüğü gibi Leyletü'l-Harîr denilen gecede iki taraftan da büyük kayıplar verilmiştir. Savaşın sonucu Hz. Ali'nin lehine döndüğü sırada yenilgiden kurtulmak ve Hz. Ali'nin askerlerini durdurmak için Muâviye'nin askerleri mızraklarının ucuna Kur'an-ı Kerim sayfaları bağlamış ve aralarında Kur'an'ın hakem olmasını talep ederek savaşın durmasını istemişlerdir. Nihayetinde kimin halife olacağına bir hakemin karar vermesi konusunda anlaşılarak savaş sonlandırılmıştır. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Camel Vakası sonrasında Hz. Ali hilafet merkezini Medine'den Kûfe şehrine taşımıştır. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Sıffîn Savaşı sonrasında Hz. Ali'nin hilafet meselesinin halledilmesinde hakem tayinin kabul etmesi üzerine bu meselenin iki hakemin takdirine itiraz eden ve Hz. Ali'nin Allah'ın emrine karşı geldiğini söyleyerek tövbe etmesini isteyen Haricîler denilen bir grup ortaya çıkmıştı. Bu grup Hz. Ali'den ayrılarak Kûfe yakınlarındaki Harûrâ bölgesine çekilmiş daha sonra da Dicle kıyısında Nehverân'a gitmişlerdir. Burada kendilerine katılmayan Müslümanlara karşı tedhiş hareketlerinde bulunmaları üzerine Hz. Ali Haricîler üzerine sefere çıkmış ve 658 yılında meydana gelen Nehverân savaşıyla Haricîlere büyük bir darbe indirmiştir. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Hicretle birlikte Hz. Muhammed Medine’de peygamberlik görevini yerine getirme ve İslâmiyet’i yaymak için uygun bir ortam buldu. Bundan istifadeyle Müslümanların gerek kendi aralarında gerekse Müslüman olmayan gruplarla birlik ve beraberlik içerisinde yaşamasını sağlamak üzere bazı dinî ve toplumsal düzenlemeler gerçekleştirdi. Müslümanların birbirleriyle kaynaşması için aralarında selâmı yaymalarını istedi. Neredeyse bütün mal varlıklarını Mekke’de bırakarak İslâm ve iman uğruna Medine’ye hicret etmiş muhacirler ile onlara evlerini açıp maddî imkânlarını paylaşan, Evs ve Hazrec kabilesine mensup olup ensar adı verilen Müslümanlar arasında ‘muâhât’ denilen kardeşlik antlaşması yaptı. Böylece muhacirlerin ihtiyaçları karşılandığı gibi Câhiliye dönemindeki kabile temeline dayalı kardeşlik anlayışının yerini din ve iman kardeşliği aldı.

Hz. Peygamberin fiziksel özelliklerini, özel hayatını ve ahlakını anlatan eserlere Şemail denir. Hz. Peygamberin fiziksel özelliklerini anlatan edebi eserlere ve aynı konuda yapılan Hat çalışmalarına ise hilye denmektedir.

Müslümanların başarıları üzerine Bizans imparatoru Herakleios Hıristiyan Araplar ve Ermeniler destekli Theodoros Trithurios kumandasında 50.000-100.000 kişilik büyük bir ordu hazırladı. Bizans’ın yaptığı bu hazırlıkları öğrenen Halid b. Velid, Humus ve Dımaşk’taki birlikleri de çağırarak 25.000’i aşkın bir kuvvetle Yermûk vadisine geldi. 636 yılı yaz sıcağında iki ordu üç ay herhangi bir savaş olmaksızın bekledi. Buraya büyük ümitlerle gelen Bizans ordusu 20 Ağustos 636 günü cereyan eden savaşta ağır bir yenilgiye uğradı. Bizans ordusunun kumandanı Theodoros öldürüldü; kurtulan askerler Filistin, Antakya, el-Cezîre ve Irminiyye’ye kaçtılar.

Adalet sahasında gerçekleştirdiği icraatlarıyla insanlık tarihine geçen Hz. Ömer ilk defa suçlular için hapishane kurulmasını sağlamıştır.

Hz. Ömer 644 yılı haccını eda edip Medine’ye döndükten sonra, Mugire b. fiu’be’nin kölesi Ebû Lü’lü Fîrûz en-Nihavendî efendisinin kendisinden fazla ücret aldığını söyleyerek azaltılmasını istedi. Halife onun demircilik, marangozluk ve nakkaşlık yaptığını öğrenince, ödediği ücretin fazla olmadığını söyledi. Aldığı cevaptan memnun olmayan Ebû Lü’lü, ertesi gün Mescid-i Nebevî’deki sabah namazında elbisesinin altında sakladığı hançerle Hz. Ömer’e saldırarak altı yerinden yaraladı. Kaçmak istemesine rağmen kurtulamayacağını anlayınca çevredekilerden birkaç kişiyi daha yaralayıp intihar etti. Ağır yaralı iken kendisini yerine geçecek kimseyi aşere-i mübeşerreden hayatta olan altı kişilik şuraya havale eden Hz. Ömer, Resûl-i Ekrem’in ayakucuna defnedilmek için Hz. Âişe’den izin istedi. Hz. Aişe’nin kendisi için düşündüğü yeri vermesinden çok mutlu oldu ve yaralandıktan üç gün sonra 3 Kasım 644 Çarşamba günü vefat etti. Toplanan şura üç gün süren çalışmalardan sonra Hz. Osmanı Halife ilan edip biat etti.

Hz. Osman, sefere sadece gönüllülerin katılması şartıyla Kıbrıs fethine çıkılmasına izin verdi. Mısır valisini de sefere çağıran Muâviye, ashaptan birçok gönüllünün yanında Ubâde b. Sâmit ile hanımı Ümmü Harâm’ın da katıldığı bir sefer düzenledi. 649 yılı ilkbaharında 1700 gemiyle Akkâ’dan denize açıldı. Kıbrıs yöneticilerinin yıllık 7200 altın vergi ödemeyi kabul etmeleriyle Kıbrıs barış yoluyla fethedildi. Vergiyle ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmemesi üzerine, 654 yılında İkinci Kıbrıs seferi gerçekleştirildi ve savaş yoluyla fethedilen adaya 12. 000 Müslüman asker yerleştirildi.