İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I - Deneme Sınavı - 7

Hz. Osman Hz. Peygamber’in kızı Rukiyye ile evlenmiştir.

Hz. Osman hicretten sonra Müslümanların su sıkıntısıyla karşılaşmaları üzerine satın alarak sebil haline getirdiği kuyu Rume kuyusudur.

Kıbrıs yöneticilerinin 7200 altın vergi ödemeyi kabul etmesiyle Kıbrıs barış yoluyla fethedilmiştir.

Karışıklık dönemi başlangıcı 650 yılı sayılmıştır.

Hz. Osman Hz. Peygamberden intikal eden hilafet mührünü Eris Kuyusuna düşürmüştür.

Yönetime karşı ilk ciddi muhalefet, daha ziyade kabilecilik hareketi şeklinde Kûfe’de ortaya çıkmıştır.

Hz. Peygamber’in amcası Ebû Tâlib’in oğlu olan Hz. Ali 600 yılında Mekke’de doğmuştur.

Hz. Ali’nin ilk eşi Hz. Fatıma’dır.

Muâviye, Hz. Ebû Bekir zamanında Suriye üzerine gönderilen dört ordudan birinin başına getirilen Yezid b. Ebû Süfyan’a yardımcı olarak görevlendirilmişti. Ürdün sahil şehirlerinin fethinde büyük başarı sağlayınca Ürdün ve civarına idareci olarak tayin edilmiş, bir yıl sonra Hz. Ömer tarafından onun yerine Dımaşk valiliğine getirilmiş, Hz.Osman zamanında Suriye genel valisi olmuştur.

Muâviye, iç karışıklıklar dolayısıyla yaklaşık on yıldan beri durmuş olan fetih hareketlerini üç ayrı cephede yeniden başlatmış, Hz. Ali ile mücadelesi sırasında vergi vermek zorunda kaldığı Bizans üzerine 662 yılından itibaren yeniden seferler düzenlemiştir. 669 yılında ise karadan ve denizden İslâmî dönemdeki ilk İstanbul kuşatması gerçekleştirilmiştir.

Muâviye’nin Nisan 680’de ölümü üzerine Şam’da halifelik makamına geçen Yezid’i bekleyen en önemli problem, muhaliflerin biatlerinin alınması meselesiydi. Yezid babasının vefatının duyulmasından önce muhaliflerin biatlerini alması için Medine valisine talimat verdiyse de Abdullah b. Zübeyr ve ardından Hz. Hüseyin bir bahane ile biat etmeden Medine’den Mekke’ye geçerek Yezid ve Emevîler aleyhindeki faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.

Hz. Hüseyin’in amcasının oğlu Müslim b. Akîl, Kûfe’de, vali Nu’man b. Beşîr’in müsamahalı tutumu sayesinde Hz. Hüseyin namına önemli faaliyetlerde bulunup halktan biat almış ve ardından da Hz. Hüseyin’i Kûfe’ye çağırmıştır. Durumdan haberdar olan I. Yezid, Numan b. Beşîr’in yerine sertlik ve şiddet yanlısı Basra valisi Ubeydullah b. Ziyad’ı Kûfe valiliğine tayin ederek isyanı önlemekle görevlendirmiştir.

Muâviye b. Ebu Süfyan, valiliğinin ilk yıllarından itibaren Bizans idarecileri gibi giyinmeye ve onlar gibi yaşamaya başlamıştı. Devletini Bizans müesseselerinden faydalanarak kurmaya çalışan Muâviye zamanında merkez ve saray teşkilatında düzenlemeler yapılmıştır. Muâviye saldırılardan korunmak için özel muhafızlar görevlendiren ilk halifedir.

Deyrülcemacim ve Ezrakilerle yapılan savaş Abdülmelik b. Mervan döneminde olmuştur. Medine’deki muhaliflerin susturulduğu Harre savaşı ve Mekke kuşatması I. Yezid döneminin olaylarındandır. Mervân b. Hakem; II. Muâviye tarafından, görevlendirilen Şam Valisi Dahhâk b. Kays’a karşı kazandığı Mercirâhit savaşından sonra bir taraftan Emevî saltanatının devamını, diğer taraftan halifeliğin Mervânî koluna geçmesini sağlamış, bundan sonra halifelik Emevîler’in yıkılışına kadar onun soyunda kalmıştır.

Muâviye zamanında kontrol altında tutulan muhalefetin başını Kûfeliler çekiyordu. Kûfeliler Mekke’ye sığınan Hz. Hüseyin’e elçi ve mektuplar göndererek kendisini Kûfe’ye davet ettiler. Davetlerini kabul edip şehirlerine geldiği takdirde kendisini halife ilan edeceklerini ve bayrağı altında Yezid’e karşı savaşacaklarını bildirmişlerdir.

Halife Abdülmelik zamanında başarıya ulaştırılan önemli işlerden biri, ilk İslâmî sikkenin bastırılmasıdır. O tarihe kadar İslâm ülkelerinde Bizans ve Sâsânî paraları tedavülde idi. Ancak bu paraların kullanılması bazı mahzurlar doğuruyordu. Bu nedenle Abdülmelik, altın (dinar) ve gümüş (dirhem) sikkeler bastırdı ve İran ve Bizans paralarını tedavülden kaldırmış oldu.

Hz. Hüseyin’in intikamını almak amacıyla Muhtâr es-Sekafî; hem Emevî yönetimine hem de Abdullah b. Zübeyr’e karşı mücadele veriyordu. 19 Ekim 685 tarihinde ayaklanmış ve Kûfe yönetimini ele geçirmiştir. Muhtâr es-Sekafî Kerbelâ Vakasına karışan Kûfeliler’in tamamını öldürterek evlerini yıktırmıştır. Abdullah b. Zübeyr’in Basra valiliğine tayin ettiği Kardeşi Mus’ab b. Zübeyr’in ordusu ve tarafından bu isyan bastırılmış ve Muhtâr es-Sekafî öldürülmüştür.

Afganistan’daki Türk hükümdarı Rutbil (Zunbil) karşısındaki mağlûbiyetin intikamını almak isteyen halifenin iznini aldıktan sonra Kûfe ve Basra ordugâhlarından 20.000 kişilik bir ordu kurmuş, ordunun teçhizi için hiçbir fedakârlıktan çekinmemiş, hatta askerlerin maaşlarını bile peşin ödemiştir. Son derece iyi donatılmış olan bu orduya İslâm tarihinde ‘’Tâvus Ordusu’’ denmektedir. Ordunun kumandanlığına Kûfe ileri gelenlerinden İbnü’l-Eş’as tayin edilmiştir.

Hz. Osman zamanında Suriye genel valiliğine getirilen Muaviye Hz. Ali’nin şehid edilmesinden sonra Emir-ül mümiminun sıfatıyla Suriyelilerden biat aldı, Aynı tarihte Hz. Hasan Kufe’de Biat alarak halife ilan edildi, Hz. Hasan Muaviye ile olacak bir savaşta Irak ordusuna güvenemediğinden ve daha fazla kan dökülmesini istemediğinden halifelikten vazgeçti böylece Muaviye İslam dünyasının tamamını hakimiyet altına aldı ve Emevi devleti kuruluş oldu. 29 Temmuz 661.

İç karışıklıkları çözdükten sonra Muaviye, yaklaşık on senedir durmuş olan fetih hareketine yeniden başlamıştır. Hz. Ali ile mücadelesi sırasında vergi ödemek zorunda kaldığı Bizansa 662 yılından itibaren yeniden seferler düzenlemeye başladı ve 669 yılında İslam tarihindeki ilk İstanbul kuşatmasını yaptı.