İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I - Deneme Sınavı - 9

Hz. Ömer, Hz. Ebû Bekir’in vefat ettiği gün (23 Ağustos 634) Mescid-i Nebevî’de hilafeti için biat aldı.

Müslümanları durdurmak isteyen Kumandan Rüstem yeni kuvvetler ve birkaç fille takviye ettiği Sâsânî ordusunu Ebû Ubeyd’in üzerine gönderdi. Ordusunu Fırat nehri üzerindeki daha sonra adıyla meşhur olan bir köprüden düşmanın bulunduğu tarafa geçirmeye karar veren ve bu karara muhalefet edenleri de korkaklıkla suçlayan Ebû Ubeyd, ordu karşı yakaya geçtikten sonra köprüyü yıktırdı. İki ordu arasında şiddetli bir çarpışma başladı. Müslüman süvariler fillerden ürken atlarına hâkim olamadılar. Savaş meydanının darlığı ve köprünün yıkılmış olması gibi sebeplerle manevra imkânı kalmayınca çarpışma Müslümanların aleyhine gelişti. Ebû Ubeyd askerlerinin mühim bir kısmıyla birlikte şehit oldu (634). Köprü Savaşı denilen bu olay İslâm kuvvetlerinin Irak cephesinde ilk yenilgisidir.

Yaklaşık üç ay süren bir hazırlıktan sonra İslâm ordusu 636 ilkbaharında Kûfe’nin 30 km. güneyinde bulunan Sâsânîlerin en önemli sınır şehri Kadisiye’ye ulaştı. İslâm ordusu yaklaşık 9.000-10.000 iken Müslümanlar için ciddi bir tehlike teşkil eden otuz civarında file sahip Sâsânîler ise 70-80.000 kişilik bir kuvvetten oluşuyordu. Üç gün süren çok şiddetli çarpışmaların cereyan ettiği Kâdisiye Savaşının kazanılması, Müslümanlara büyük bir moral ve üstünlük hissi vermiş, Irak’ın kapıları açılmış, İran’ın düşüşünün başlangıcı hazırlanmış, Sâsânîlerin başşehri Medâin’in fethi gerçekleşmişti (Mart 637).

Ebû Musa’nın gönderdiği ordu ile Sa’d’ın Kûfe’den Numan b. Mukarrin kumandası altında gönderdiği diğer bir ordu, Ebû Sebre kumandası altında birleşerek uzun ve çetin bir mücadeleden sonra Tuster’i fethedip Hürmüzan’ı esir alarak Medine’ye Hz. Ömer’e gönderdiler (641). Celûlâ ve Hulvân’dan sonra, Sûs (638), iki yıl sonra Hûzistan, üç yıl sonra da Musul şehirlerini ele geçiren Müslümanlar (641), Nu’man b. Mukarrin’in başkumandanlığında tarihe fetihlerin fethi anlamında ‘fethu’l-fütûh’ diye geçen Nihâvend zaferiyle de Irak fetihlerini tamamladılar (642).

Hz. Ömer Resul-i Ekrem’in ayakucuna defnedilmek için Hz. Aişe’den izin istedi.

Hz. Ebubekir devlet başkanlığı görevinde 632 – 634 yılları arasında bulunduğundan ve Horosan’ın Fethi 644 yılında Hz.Ömer’in devlet başkanlığında gerçekleştiği için bu olay Hz. Ebubekir’in devlet başkanlığı döneminde yer almaz.

Hz. Ebû Bekir bu özel durumu sebebiyle Türk ve İran edebiyatlarında mağara dostu, can yoldaşı anlamında ‘yâr-ı gâr’ şeklinde nitelendirilmiştir.

Başka lakapları da olan Hz. Ebû Bekir’in en meşhur lakabı Mi’rac olayı başta olmak üzere geleceğe dair haberleri hiç tereddütsüz kabul ettiği için bizzat Hz. Peygamber tarafından verilen, çok samimi ve çok sadık anlamına gelen Sıddîk’tir.

Fedek; Hz. Fatima ile Hz. Ebu Bekir arasında ihtilaf çikmasina neden olan ve Hz. Peygamber'den miras kalan arazidir, bundan dolayı bu şık doğru değildir. Geriye kalan Medine Safavi, Amber Ula ve Hudr-i şıkları da hurma çeşitlerini içerdiğinden bunlar da doğru değildir. Bu yüzden doğru cevap Sakifetü Benî Sâide’dir.

Vilayetlere gönderilen valilerin yanına adalet işlerinden sorumlu kadılar göndermek,Suriye, Filistin, İran, Irak, Mısır, ve Azerbaycan’ı fethetmek , Fethedilen yerleri ilk defa yönetim birimlerine ayırmak şıklarındaki gelişmeler Hz. Ömer’in halifeliğinde gerçekleşmiştir ayrıca Şam’da ilk kez donanma kurmak şıkkındaki gelişme de Hz. Osman’ın halifeliğinde gerçekleşmiştir. Ancak Üsâme b. Zeyd’in kumandasında sefere hazırlanan orduyu göndermek Hz. Ebu Bekir’in halife olduktan sonraki ilk icraatıdır.

Ridde Savaşları Hz. Ebu Bekir döneminde gerçekleşmiştir.

Hz. Ömer’in başka konularda da görüşlerini ifade ettiğini ve bunların bir kısmının da nazil olan Kur’an ayetleriyle teyit edilmiştir ki, buna Muvâfakât-ı Ömer denir.

Doğru sıralama Köprü S. (634) - Kadisiye S. (636) - Celula S. (637) – Nihavend S. (642) ’dır.

İslâm tarihinde ilk defa müminlerin emîri anlamında “emîrü’l-mü’minîn’’ tabiri Hz. Ömer için kullanılmıştır.

Hz. Ömer’in devlet idaresindeki becerisini gösteren ilk uygulamalarına evâil adlı kaynaklarda yer verilmiştir.

İslâm tarihinde Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ebû Bekir’e biat edilmesiyle başlayan (632), daha sonra Hz. Ömer ve Hz. Osman’ın hilafetleriyle sürüp, Hz, Ali ile sona eren döneme Hulefâ-yi Râşidîn dönemi denilir.

Hz. Ömer’in en meşhur lakabı hak ile batını birbirinden ayıran anlamındaki Faruk’tur.

Yukarıda sıralanan maddelerin tümü Hz. Ebubekir döneminde yaşanmıştır.Hz. Ebubekir’in ilk icraatı Mescid-i Nebevi’nin arsasını satın almak olmuştur. Daha sonar ise yalancı peygamberlerle savaşmış ve zekât vermeyenleri cezalandırmıştır.

Theodoros kumandasındaki 80.000 kişilik orduya karşı kazanılan Ecnâdeyn Savaşı ile Müslümanlara Filistin ve Suriye kapıları açılmıştır (30 Temmuz 634).

Hz. Ömer Kâbe’deki resimlerin imha vazifesini üstlenmiştir.