İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I - Deneme Sınavı - 13

Hz. Peygamber'in fiziksel özelliklerini, özel hayatını ve ahlakını anlatan eserlere huy, tabiat, ahlak gibi anlamlara gelen şemâil denilir. Hüsn-i hatla bu özelliklerin üzerine yazıldıkları levhalar ise hilye olarak adlandırılır. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in dört erkek dört kız çocuğu olmuştur. Kızlarının isimleri Zeyneb, Rukiye, Ümmü Gülsüm ve Fatıma'dır. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in kızı Hz. Fatıma ve damadı Hz. Ali'nin çocukları olan Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in soyundan gelenlere seyyid ve şerif denilmektedir. Hz. Peygamber'in soyundan gelen seyyid ve şeriflerin şecerelerini kaydeden, onlara yönelik bazı hizmetleri yerine getiren ve toplum içindeki statü ve asaletlerini görünür kılmaya çalışan görevlilere ise Nakîbü'l-Eşrâf denir. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

Hz. Peygamber İslam dinini yaşayabilecek olgunluğa erişmiş yeni bir toplum modeli oluşturmakla beraber, kendisi yalnızca dini bir önder olmayarak, siyasi, sosyal, ekonomik ve askeri alanlarda ortaya koyduğu değerlerle tüm bu alanlarda insanlığa önderlik etmiş ve örnek olmuştur. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Peygamber gençliğinde çobanlık yapmış,  Hz. Hatice ile evlenmesinden sonra ise ticaretle iştigal etmiştir. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Hz. Peygamber'in vefatından sonra devlet başkanının nasıl seçileceğine dair Kur'an-ı Kerim'de herhangi bir emir bulunmuyordu. Bu nedenle Hz. Peygamberin ölümün ardından devletin başına kimin geçeceği konusunda bir takım adımlar atılmış özellikle Medineliler devlet başkanlığının kendilerine layık olduğunu düşünüyorlardı. Bu sebeple Sakifetü Beni Sâide denilen hurmalıkta toplanarak devlet başkanlığı için Hazrec kabilesinin reisi Sa'd b. Ubâde'yi aday gösterdiler. Bu durumu haber alan Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Ebu Ubeyde b. Cerrâh söz konusu yere giderek, emirliğin Hz. Peygamber'e ilk iman eden muhacirleri hakkı olduğunu beyan ettiler. Bunun üzerine yapılan konuşmalar neticesinde Hz. Ömer ve Ebu Ubeyde b.Cerrah, Hz. Peygamber'in hastalığı sırasında onun yerine imamlık yapan ve hicreti esnasında yanındaki sahabe olan Hz. Ebu Bekir'i halife ilan ederek ona biat ettiler. Bu biatın arkasından da Medineliler Hz. Ebu Bekir biat etmiş akabinde de Medine'deki muhacirlerle Hz. Ali ve Hz. Osman gibi önemli sahabeler Hz. Ebu Bekir'in halifeliğini biatla kabul etmişlerdir.  Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Hz. Ebu Bekir'in halifeliği döneminin en önemli sorunu, Hz. Peygamber'in vefatının ardından ortaya çıkan sahte peygamberler ve önceden İslam'a girdiklerini beyan eden ancak sonradan dinden çıkan Arap kabileleri yani Ridde hareketlerine karşı yapılan mücadeleler olmuştur. Keza Hz. Ebu Bekir'in halifelik dönemi söz konusu sahte peygamberler ve dinden dönen arap kabilelerini itaat altına almak için yapılan askeri harekatlarla geçmiştir. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

İslamı seçmesiyle birlikte Müslümanların askeri anlamda güçlenmesini sağlayan Halid b. Velid gerek Hz. Peygamber'in son seferlerinde gerekse de Hz. Ebu bekir döneminde Bizans ve Sâsanîler üzerine yapılan askeri harekatlarda büyük zaferler kazanmış bir komutan olarak İslam fetihlerinin genişlemesinde büyük rol oynamıştır. Bununla birlikte sahte peygamberlerin ortada kaldırılmasında da Halid b. Velid ön planda olmuş ve özellikle Yemen bölgesine çıktığı seferlerle yalancı peygamber iddiasında olanları bertaraf ederek,  dinden dönen Arap kabilelerini hakimiyet altına almıştır. Doğru cevap "E" seçeneğidir.

30 Temmuz 634 yılında Bizans imparatoru Herakleios'un kardeşi Theodoros komutasındaki 80.000 kişilik ordu Dımaşk yakınlarındaki Ecnâdeyn bölgesinde Halid b. Velid ve Amr b. Âs komutasındaki İslam orduları karşısında bozguna uğratılmış ve zaferle birlikte Müslümanlara Filistin ve Suriye'nin kapıları açılmıştır. Doğru Cevap "A" seçeneğidir.

Örnek şahsiyetinin yanı sıra aynı zamanda ilim ve hikmet sahibi bir kişi olan Hz. Ebu Bekir Arap soy bilimi olan "Ensab" ilminde zamanınını otoritesi kabul edilmekteydi. Bununla birlikte Arap savaş tarihi olan Eyyâmü'l-Arab'ı da en iyi bilen kişilerden biriydi. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Hz. Ebu Bekir'in halifeliğinde kendisine vekillik yapan Hz.Ömer, Hz. Ebu Bekir hastalığında da onun yerine imamlık yapmıştı. Nitekim Hz. Ebu Bekir kendisinden sonra Hz. Ömer'in halife olarak başa geçmesi konusunda sahabelerle istişarelerde bulunmuş nihayetinde Hz. Osman'a bir ahitname yazdırarak Hz. Ömer'i kendisinden sonra halife olması için veliaht tayin etmiştir. Hz. Ebu Bekir'in vefatının ardından da Medine'deki müslümanların kendisine biat etmesiyle halifelik makamına Hz. Ömer geçmiştir. Hz. Ali de bu karara uymuş ve kendisine aynı gün biat etmiş halifeliği süresince onun yanında yer almıştır. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Hz. Ömer döneminde Sa'd b. Ebu Vakkâs komutasındaki İslam ordusunun Kâdisiye savaşında Sâsânî ordusunu yenmesinin ardından Irak'ın kapıları Müslümanlara açılmış ve Sâsânîlern başşehri Medâin 637 yılında Müslümanlarca fethedilmiştir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hz. Ömer döneminde Irak'ın fethi için Sâsânî İmparatorluğuyla bir çok savaş yapılmıştır. Bunlar Köprü Savaşı (634), Kâdisiye Savaşı (636), Celûla Savaşı (637) ve Nihavend Savaşı'dır (642). Yermük Savaşı (636) ise yine Hz. Ömer döneminde gerçekleşmiş olmakla birlikte Suriye cephesinde Bizans İmpartorluğuyla yapılmış ve Müslümanların zaferiyle sonuçlanmış bir savaştır. Doğru cevap "A" seçeneğidir.

636 yılında Bizans'a karşı alınan Yermük zaferi ile birlikte Müslümanlar Filistin ve Suriye bölgesindeki fetihlerine devam etmiş ve Ebu Ubeyde b. Cerrâh tarafından 637 yılında Kudüs kuşatılmıştır. Patrik Sophronios şehri bizzat Hz. Ömer'e teslim etmek istediğini söylemesi üzerine Hz. Ömer 638 yılında Kudüs'e gelerek şehir halkına bir emannâme vererek Kudüs'ü teslim almış böylelikle Kudüs Müslümanların hakimiyeti altına girmiştir. Doğru cevap "D"seçeneğidir.

Hz. Ömer dönemindeki fetih hareketleri sonunda büyük ve verimli topraklar Müslümanların eline geçmiş olmakla birlikte, Hz.Ömer ele geçirilen bu verimli toprakları ganimet olarak dağıtmayıp haraç vergisi karşılığında ziraati iyi bilen eski sahiplerine bırakmıştır. Böylece halife tecrübesiz kimselerin mülkiyeti altında ortaya çıkabilecek verim düşüklüğünün önüne geçmiştir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Hicretle birlikte Hz. Muhammed Medine’de peygamberlik görevini yerine getirme
ve İslâmiyet’i yaymak için uygun bir ortam buldu. Bundan istifadeyle Müslümanların gerek kendi aralarında gerekse Müslüman olmayan gruplarla birlik ve beraberlik içerisinde yaşamasını sağlamak üzere bazı dinî ve toplumsal düzenlemeler gerçekleştirdi. Müslümanların birbirleriyle kaynaşması için aralarında selâmı yaymalarını istedi. Neredeyse bütün mal varlklarını Mekke’de bırakarak islâm ve iman uğruna Medine’ye hicret etmiş muhacirler ile onlara evlerini açıp maddî imkânlarını paylaşan, Evs ve Hazrec kabilesine mensup olup ensar adı verilen Müslümanlar arasında ‘muâhât’ denilen kardeşlik antlaşması yaptı. Böylece muhacirlerin ihtiyaçları karflılandığı gibi Câhiliye dönemindeki kabile temeline dayalı kardeşli anlayışının yerini din ve iman kardeşliği aldı.

Hz. Peygamber muâhât ile Müslümanlar arasında birlik ve dayanışmayı sağladıktan sonra Müslümanların ve Yahudi kabileleriyle henüz Müslüman olmamış Arapların şehirde barış ve güven içinde yaşamalarını sağlamak üzere Medine Vesikası adı verilen bir antlaşma yaptı.

Medine’de Müslümanlar için bir pazaryeri yaptırdı; Bakı’ mevkiini de mezarlık için tahsis etti. Hz. Peygamber’in emriyle nüfus sayımı yapıldı. Medine’nin sınırları belirlenen belli bir alanı harem ilan edildi. Bu yapılan işler gündelik hayata yönelik iken, Mescid-i Nebevi ibadet ile eğitim ve öğretim başta olmak üzere Hz. Peygamber’in hemen bütün faaliyetlerinin yerine getirilmesi amacıyla kullanılan yerdi.

Bütün mal varlıklarını bırakarak Mekke’den Medine’ye hicret edenlere muhacir (çoğulu muhacirin), onlarla maddi imkanlarını paylaşarak yardımcı olan Medineli Müslümanlara da ensar denilir.

Hicretten kısa bir süre sonra Kureyş ileri gelenlerinden Ebû Süfyân ile Übey b. Halef Medineli Müslümanlara gönderdikleri mektupta, Hz. Muhammed’i güven ve koruma altına alıp ona yardım etmelerinin utanılacak bir şey olduğunu, bu davranışlarından vazgeçmeleri gerektiğini, aksi takdirde bunun savaş sebebi olduğunu bildirdiler.