İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Selefiye ekolü hicrî 8. yüzyılda İbn Teymiyye (v. 728/1328) tarafından tekrar canlandırılmıştır. İbn Teymiyye kelamcılar, felsefeciler, Şiîler ve tasavvufçular ile kitâbî bir mücadeleye girerek donuklaşmış ekole yeni bir ruh kazandırmıştır.

‘Rey’in anlamı ile ilgili olarak genellikle şöyle bir tarif benimsenmiştir: Rey,
düşünüp taşındıktan ve doğru olan ciheti anlamak için araştırmada bulunduktan sonra varılan kanaat veya görüştür.

Eş‘arîlik, nakille aklı uzlaştırmak suretiyle Mutezile ile Selefiyye arasında mutedil bir çizgide yer almıştır. 5/11. yüzyıldan itibaren zamanımıza kadar aralarında Kâdî Abdülcebbâr, İbn Hazm, Ebû'l-Yüsr Pezdevî, Ebû'1-Muîn Nesefî, İbn Rüşd, Muhyiddin İbnü'l-Arabî, İbn Teymiyye, İbn Kayyım elCevziyye, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî gibi Mutezile, Mâtürîdiyye, Selefiyye ve tasavvuf çevrelerine mensup âlimler ve İslâm felsefesiyle ilgilenen kesimler tarafından eleştirilmiştir. Söz konusu eleştiriler metot, tabiat felsefesi, ulûhiyyet, kulların fiilleri, nübüvvet, âhiret ve imamet gibi konularda ortaya koyduğu görüşler üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Eş‘arîler’e göre Hz. Peygamber’den sonra gelen imam, Hz. Ebu Bekir’dir. Allah onunla dini güçlendirmiş ve onu mürtedlere karşı galip kılmıştır. Ondan sonra gelen imam Hz. Ömer’dir. Ondan sonra da Hz. Osman imam olmuştur. O, caniler tarafından zalimce öldürülmüştür. Daha sonra da Rasulullah’ın amcasının oğlu ve damadı Hz. Ali imam olmuştur. İmamın gaybı bilmesi ve masum olması mümkün değildir. Hz. Ali ile muhalifleri arasında meydana gelen olaylarda Hz. Ali haklı, muhalifleri hatalıdır.

Mâtürîdiyye'nin ekolleşmesi, Ebû'l-Muîn en-Nesefî (v. 508/1111) ile
tamamen belirgin hale gelmiştir.

Hasan Basri tabiin dönemi alimlerdendir

ehli sünnet çatısının çatılması ancak 4. ve 5. yüzyılda mümkün olmuştur

Ehl-i hadis, kıyamet ve ahiretle ilgili olarak nasslarda geçen herseyini yorumsuz kabul ederler.

İmam Eş'ari mutezileye mensuptu

müteahhirun kısmı Gazali ile başlar

Eş'arilik Gazali ile birlikte bu üç disipline kapı açmıştır

Eş'arilere göre sezgi bir bilgi kaynağı değildir.

Maturidiye göre iman kalple ilgilidir.

Kaza ve kader meselelerinde Eş'arilik Cebriye mezhebine yaklaşmış gibi görünmektedir.

Kaza ve kader meselesinde maturidilik mutezileye yakını durduğu varsayılmaktadır

Şîa, Arapça’da “ş-y-‘a” kökünden gelen bir kelime olup taraftar, yardımcı, partizan, destekleyen ve bir konuda bir araya gelen anlamlarında kullanılmaktadır.

Özellikle Hz. Osman’ın hilâfetinin ikinci dönemi ile Hz. Ali’nin hilafeti sırasında, Müslümanlar’ın farklı görüşler etrafında toplanmaları üzerine, toplulukları belirlemek için, Şîatu Ali, Şîatu Osman, Şîatu Muaviye gibi şekillerde kullanılmış ve bundan kesinlikle mezhep anlamı kastedilmemiştir.

“Râfıza” ve “Sebeiyye” kavramlarının muhlifler tarafından zem, dışlama ve ayıplama amacıyla kullanmıştır.

A şıkkı ve B şıkkı ehl-i sünnetin imamet anlayışını C şıkkı İsmailiyye’nin, D şıkkı Osmaniyye’nin imamet anlayışını göstermektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Zeydiyye’ye göre Hz. Peygamber, sağlığında isim vererek ve şahıs belirterek yerine bir imam tayin etmemiş ve vasiyette bulunmamıştır.İmâmiyye’nin dediği gibi bir önceki imam bir sonrakini belirlemiş de değildir. Ancak imamın sahip olması gereken özellikler bildirilmiştir. İmam olacak kişi, bu özelliklerden hareketle tayin edilir. Taşıdığı vasıflar itibariyle Hz. Ali imam olmalıdır. İmamda bulunması gereken vasıflar, onun üstün ahlak sahibi, muttakî, âlim, cömert olmasını, ayrıca kendi imâmetini açıkça ilan ederek ortaya çıkmasını gerektirmektedir. İmam olacak kişide mutlaka bulunması gereken iki önemli vasıf takvâ ve ilimdir. Ancak bu,İmâmiyye’nin ileri sürdüğü gibi, Peygamber’den Hz. Ali yoluyla gelen özel (vehbî) bir ilim değil, kesbî, yani sonradan kazanılmış, öğrenmekle elde edilen bir ilim olmalıdır (Fığlalı, 1996, s. 126).