İSLAM KURUMLARI VE MEDENİYETİ

Kültür, Latince cultura kelimesinden türemiş olup “toprağı işleme” anlamına gelir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tarih felsefesi ve sosyolojinin kurucusu kabul edilen İbn Haldun, umrâna; uygarlık ve sosyal kalkınma, sosyal ilerleme anlamını yüklemiştir. Bu ifadeden hareketle, sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Batı dünyası medeniyet kavramının kapsam alanını genişleterek, yüksek teknolojisini, üstün tekniğini, bilimsel bilgisini, güçlü kurumsal yapısını ve kurumlarını, dünya görüşünü ve değerlerini de bu kavramla ifade etmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Şinasi, Reşid Paşa’ya yazdığı bir şiirinde:
Sensin ol fahr-i cihân-ı medeniyet
Acep midir medeniyet resûlü dense sana
mısralarıyla medeniyete ideoloji sınırlarını da aşan bir anlam yüklemiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Nil’den Amuderya’ya kadar uzanan, birçok peygamberin gelmesiyle de peygamberî geleneklere kaynak olan ve merkezî dil olarak Süryanîce, Aramîce ve Pehlevîce dillerinin kullanıldığı Bereketli Hilâl bölgesinin Sâmî-İran terkibidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bereketli Hilâlin Bizans İmparatorluğu sınırları dışında kalan kısmında bölgenin lider devleti Sâsânîler’di. Mezopotamya Sâsânî hâkimiyetindeydi. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kişisel duygu ve istekleri yok etmeyi veya bunlara boyun eğmeyi en aza indirmeyi öncül amaçları haline getiren Jainizm ve Budizm’in pek çok ortak ilkesi olmasına rağmen Jainizm, hiçbir zaman Budizm’in yaygınlığına ulaşamamıştır.

Hint toplumu; Brahmanlar (din adamları), Kşatriyalar (asiller ve askerler), Vaisyalar (çiftçiler, sanatkârlar ve tüccarlar) ve Sudralar (işçiler) ve Paryalar sınıflarına ayrılmıştı. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kültür, Latince cultura kelimesinden türemiş olup “toprağı işleme” anlamına gelir. Türkçemize, daha sonraları Batı dillerinde kazandığı “yüksek umumi bilgi” anlamıyla girmiştir. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Ziya Gökalp, kültür sözcüğünün Latincedeki ifade ettiği anlamdan hareketle kültür yerine aynı anlama gelen Arapça hars sözcüğünü kullanmıştır. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Kültür, toplumsaldır, tarihseldir, kalıtsaldır, işlevseldir, birlik içinde çokluktur ve değişkendir. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.

Arapça’da umrân ve hadâret kelimeleri de medeniyet karşılığında kullanılmıştır. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Medeniyet kavramı on sekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı’da kullanılmaya başladı. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Medeniyet kimliği, gelecekte gittikçe artan bir şekilde önem kazanacak ve dünya büyük ölçüde, belli başlı yedi veya sekiz medeniyet arasındaki etkileşimle şekillenecektir. Bunlar: Batı, Konfüçyüs, Japon, İslâm, Hint, Slav-Ortodoks, Latin Amerika ve muhtemelen Afrika medeniyetleri olacaktır. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Medeniyet kimliği, gelecekte gittikçe artan bir şekilde önem kazanacak ve dünya büyük ölçüde, belli başlı yedi veya sekiz medeniyet arasındaki etkileşimle şekillenecektir. Bunlar: Batı, Konfüçyüs, Japon, İslâm, Hint, Slav-Ortodoks, Latin Amerika ve muhtemelen Afrika medeniyetleri olacaktır. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

İslâm medeniyeti, birbirlerine paralel gelişme gösteren ticaret, sanat, din ve bilimde karşılıklı etkileşim içinde olan ve hatta ortak mirasları paylaşan dört temel medenî terkibin tarih alanı içinde doğmuştur.

Bunlardan birincisi: Bereketli Hilâl bölgesinin Sâmî-İran terkibidir.

İkincisi: merkezî dil olarak Latincenin kullanıldığı Avrupa terkibidir.

Üçüncüsü: Hindistan bölgesindeki Hindu terkibidir.

Dördüncüsü: Çin ve komşularının Uzak Doğu terkibidir. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.

Altıncı yüzyılın ikinci çeyreğinde Enûşirvan Cündişapur’da bir tıp okulu kurdu. Cündişapur, İslâm’ın doğduğu yıllarda bölgenin en önemli kültür merkezleri arasında yer alıyordu. Ülkenin felsefe ve tıp merkezi idi. Enûşirvan’ın burada yaptırdığı bir okulda en az yılda bir defa tıp kogresi düzenleniyordu. Okulda beş bin civarında öğrenci eğitim görüyordu. Aristo ve Eflatun’un eserleri burada Pehlevîceye çevrilmişti. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Bu büyük ülkede kast sitemi vardı. Buna göre Hint toplumu; Brahmanlar (din adamları), Kşatriyalar (asiller ve askerler), Vaisyalar (çiftçiler, sanatkârlar ve tüccarlar) ve Sudralar (işçiler) ve Paryalar sınıflarına ayrılmıştı. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.

İslâm medeniyeti hakkında yazılmış eserlerde konuların genellikle iki şekilde ele alındığını görürüz. Batılı yazarlar coğrafyaya dayalı bir sınıflandırmayı, Müslüman yazarlar da kronolojiye dayanan bir tasnif tarzını tercih etmişlerdir. Yani biri mekân, diğeri zaman boyutunu esas almıştır.

İslâm medeniyeti hakkında yazılmış eserlerde konuların genellikle iki şekilde ele alındığını görürüz. Batılı yazarlar coğrafyaya dayalı bir sınıflandırmayı, Müslüman yazarlar da kronolojiye dayanan bir tasnif tarzını tercih etmişlerdir. Yani biri mekân, diğeri zaman boyutunu esas almıştır.