İSLAM KURUMLARI VE MEDENİYETİ - Deneme Sınavı - 3

Mektep kelimesi yazı yazmanın öğretildiği yer” anlamına gelmektedir.

Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

“Yazı yazmanın öğretildiği yer” anlamındaki mekteb kelimesinden daha çok, İslâm’ın ilk dönemlerinde küttâb tabiri kullanılırdı.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.

Abbasîler devri (750-1258), ilim ve fikir hareketleri bakımından, bir önceki hanedana göre son derece büyük gelişmelere sahne olmuştur. İslâm medeniyetinin müspet ilimler alanında en parlak devri bu dönemdir. 830 yılında Bağdat’ta, Abbasî halifesi Me’mûn tarafından kurulduğu kabul edilen Beytü’l-Hikme ilmî gelişmelerin tetikleyicisi olmuştur.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

Abbasîler devri (750-1258), ilim ve fikir hareketleri bakımından, bir önceki hanedana göre son derece büyük gelişmelere sahne olmuştur. İslâm medeniyetinin müspet ilimler alanında en parlak devri bu dönemdir. 830 yılında Bağdat’ta, Abbasî halifesi Me’mûn tarafından kurulduğu kabul edilen Beytü’l-Hikme ilmî gelişmelerin tetikleyicisi olmuştur.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

İkinci halife Hz. Ömer devrinde ise her alanda büyük hamleler yaşanmıştı. Çocukların öğretimi için özel olarak tespit edilen ilk program Ömer bin el-Hattâb tarafından kaleme alınmış ve ülkenin her bölgesine gönderilmişti.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Hz. Ömer döneminde Kur’ân-ı Kerim’in öğretilmesi için ülkenin her köşesine mektepler açılmış ve bu mekteplerde ders vermek üzere maaşlı öğretmenler tayin edilmişti. Hz. Ömer’in, öğretmenleri maaş kapsamına alması bir yenilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Medine’deki küttâb öğretmenlerine 15 dirhem aylık ödenmekteydi. Bedevîlere Kur’ân öğretimi zorunlu hale getirilmişti. Kur’ân’ın yanında, bu devirde mekteplerde yazı da öğretilmekteydi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap A şıkkıdır.

Alp Arslan devrinde 1067’de, vezir Nizamülmülk’ün maddî ve manevî gayretleri ile Bağdat’ta yapımı tamamlanan ve adına izafeten “Nizâmiye” ismini alan bu ilk medrese, eğitim-öğretim hayatında önemli bir çığır açmıştı.

Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.

Osmanlı klasik dönemi boyunca daha çok muallimhâne, daha sonraları ise genelde mekteb kelimesinin tercih edildiği bilinen sıbyan mektepleri için mektebhâne, dâru’t-ta’lîm, mahalle mektebi, beytü’t-ta’lîm ve küttâb adları da kullanılıyordu.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

İlmiye teşkilâtının dışında tamamen bağımsız vakıf üniteler olan mekteplerde, berat alan muallimler hemen göreve başlar, eğitim-öğretimin aksamasına fırsat vermezlerdi. Mektep muallimlerinin bu göreve gelmek için, bir ölçüde günümüzün orta dereceli öğretimini karşılayan İbtidâ-i Hâric ve Hareket-i Hâric medreselerinden mezun olmaları yeterliydi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

Muallime yardımcı olan halifeler, kendisine verilen görevleri yerine getiren ve muallimin derse gelemediği olağanüstü durumlarda dersleri devam ettirmekle görevli idi. Halifede, muallimde aranan özelliklerin bulunması istenirdi. Günlük 1-3 akçe arasında değişen ücret ödenen halifeler, herhangi bir nedenle vazifelerinden ayrıldıklarında vakit kaybetmeksizin yerlerine, yapılan bir sınavdan sonra bir başkası görevlendirilirdi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

İslâm inancına göre, Allah’ın sünneti değiştirilemez. Öyleyse, bütün insanlar mutlak olarak dünyada yaptıklarının hesabını vereceklerdir. Hesap gününden kurtuluş yoktur. İnsanlar, mal ve evlât gibi dünyada sahip oldukları her şeyden sorumludurlar. Bu sorum- luluklar, insanların sorumsuzca davranmamalarını temin etmek için konmuştur.

İslamiyet evliliği teşvik etmekle birlikte ferde, özel mülkiyet, miras mülkiyeti, serbest teşebbüs, meşru kazanç hürriyeti ve diğer hakları tanımaktadır.

İkinci halife Hz. Ömer devrinde ise her alanda büyük hamleler yaşanmıştı. Çocukların öğretimi için özel olarak tespit edilen ilk program Ömer bin el-Hattâb tarafından kaleme alınmış ve ülkenin her bölgesine gönderilmişti. Doğru cevap B’dir.

Abbasîler devri (750-1258), ilim ve fikir hareketleri bakımından, bir önceki hanedana göre son derece büyük gelişmelere sahne olmuştur. İslâm medeniyetinin müspet ilimler alanında en parlak devri bu dönemdir. 830 yılında Bağdat’ta, Abbasî halifesi Me’mûn tarafından kurulduğu kabul edilen Beytü’l-Hikme ilmî gelişmelerin tetikleyicisi olmuştur. Doğru cevap D’dir.

Asr-ı saadetten Osmanlılara varan çizgide son halkayı, bir Türk-İslâm devleti olan Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları oluşturmaktadır. Selçukluların İslâm medeniyetine kazandırdığı en önemli kurum medreselerdir. Alp Arslan devrinde 1067’de, vezir Nizamülmülk’ün maddî ve manevî gayretleri ile Bağdat’ta yapımı tamamlanan ve adına izafeten “Nizâmiye” ismini alan bu ilk medrese, eğitim-öğretim hayatında önemli bir çığır açmıştı. Doğru cevap C’dir.

Osmanlı medrese geleneğinin doğuşuna dair ilk örneklerine rastlanan Bursa ve havalisinde Osmanlı yükseköğretim kurumlarının ilki olan İznik medresesi Orhan Gazi tarafından 1330/1331 yılında kurulmuştur. Böylelikle Orhan Gazi, İznik Orhaniyesi adıyla da anılacak olan bu medrese ile bir “ilk”e imza atmış ve eğitim-öğretim alanında vakıf kuran ilk Osmanlı padişahı olma ünvanını da elde etmiştir. Doğru cevap B'dir.