Aof Panel

Soru 1

Aşağıdakilerden hangisi kültür ve medeniyet arasındaki farklardan biri değildir?

Çözüm Açıklaması

1. Kültür milli, medeniyet milletlerarasıdır. Mesela, batı medeniyetini temsil eden milletler ortak bir medeniyeti benimsedikleri halde dikkat edilirse aynı medeniyetin içinde İngiliz, Fransız, Alman, Amerikan hatta Rus kültüründen söz edilebilmektedir.

2. Medeniyet ferdî iradelerle ve metot (usûl ve akıl) vasıtalarıyla ortaya çıkan sosyal olaylar bütünüdür. Kültür ise ilham ve duygu vasıtasıyla oluşur ve gelişir. Dinle ilgili bilgiler ve ilimler belli bir metot ve iradeyle ortaya çıktığı gibi ahlâka, hukuka, güzel sanatlara, ekonomiye, aklın fonksiyonlarına, dile ve tekniğe ait bilgiler ve teoriler de aynı şekilde elde edilmiştir. Dolayısıyla aynı medeniyet içinde bulunan bu kavramların, bilgilerin ve ilimlerin toplamı medeniyet dediğimiz şeyi oluşturur.

Kültür unsurları ise belli bir metotla, fertlerin iradesiyle ortaya çıkmamıştır. Mesela, bir kültür unsuru olan dil, insanlar tarafından belli bir metotla oluşturulmuş ve geliştirilmiş değildir. Dinî, ahlâkî, estetik (bediî) duyguların durumu da böyledir. Öyleyse kültür ile medeniyeti birbirinden ayıran husus, kültürün özellikle duygulardan, medeniyetin özellikle bilgi- lerden meydana gelmiş olmasıdır.

3. Medeniyet, iktisadî, dinî, hukukî, ahlâkî vb. fikirlerin bütünüdür. Kültür

dinî, ahlâkî, bediî (estetik) duyguların bütünüdür.

4. Kültür ve medeniyet arasındaki farklardan biri de amaç ve araç arasındaki farktan ibarettir. Medeniyet, insanın fayda elde etmek düşüncesiyle bir amaca erişmek için kullandığı araçların tümünü ifade eder. Kültürler ise kendi başlarına amaç olan şeylerdir. Bu bakımdan bir spor faaliyeti kültürü, spor salon veya aletleri medeniyeti; okumak ve bilgi edinmek kültürü, bunu sağlamak için üretilen kâğıt, kalem, matbaa vb. medeniyeti ifade eder.

5. Kültürü oluşturan duygular içten ve samimi oldukları için görülmeleri ve incelenmeleri çok güçtür. Medeniyet ise dışta görünen kavram ve faaliyetlerden, kısaca birçok teşkilât ve müesseselerden oluşur. Bu yönü ile medeniyet, kültüre oranla daha kolay anlaşılabilir.

Soru 2

"Din, dil, ahlâk, hukuk, estetik, eğitim, örf, âdet ve sosyal kurumlar ............... içinde yer alır."

Yukarıdaki boş bırakılan yere gelmesi gereken en uygun kavram hangisidir?

Soru 3

Aşağıdakilerden hangisi kültürün özelliklerinde biri değildir?

Soru 4

Bir neslin kendisinden sonraki nesillere miras bıraktığı dinî, siyasî, soyal ve iktisadî kurumlar, faaliyetler, icadlar, teknolojiler gibi maddî unsurların, anlayış, düşünce ve değerler gibi manevî unsurların toplamına ne denir?

Soru 5

Aslı “toprağı işleme” anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 6

Tarih felsefesi ve sosyolojinin kurucusu kimdir?

Soru 7

Batı dünyası yüksek teknolojisini, üstün tekniğini, bilimsel bilgisini, güçlü kurumsal yapısını ve kurumlarını, dünya görüşünü ve değerlerini hangi kavramla ifade etmiştir?

Soru 8

Aşağıdaki şiir kime aittir?

Sensin ol fahr-i cihân-ı medeniyet
Acep midir medeniyet resûlü dense sana

Soru 9

Nil’den Amuderya’ya kadar uzanan, birçok peygamberin gelmesiyle de peygamberî geleneklere kaynak olan ve merkezî dil olarak Süryanîce, Aramîce ve Pehlevîce dillerinin kullanıldığı Bereketli Hilâl bölgesinin terkibi nedir?

Soru 10

İslâm öncesi yakın dönemde Mezopotamya kimin hâkimiyetindeydi?

Soru 11

Kişisel duygu ve istekleri yok etmeyi veya bunlara boyun eğmeyi en aza indirmeyi öncül amaçları haline getiren inanç sistemine ne denir?

Soru 12

Hint toplumunda çiftçiler, sanatkârlar ve tüccarlar hangi kesime aittir?

Soru 13

İslam medeniyeti tarihinde idari ve siyasi yapılanmada ilk ortaya çıkan kurum hangisidir?

Soru 14

Bir kurum olarak vezirlik ilk olarak hangi dönemde kurulmuştur?

Soru 15

Hilâfetin saltanata dönüşmesi aşağıdakilerin hangisinde gerçekleşmiştir?

Soru 16

Hz. Peygamber hangi anlaşma ile siyasi birliğini tamamlamış ve Medine İslam Devleti'nin başkanı olarak kabul edilmiştir?

Soru 17

İslam siyasi tarihinde ilk siyasî ihtilaf aşağıdakilerin hangisinde yaşanmıştır?

Çözüm Açıklaması

Hz. Peygamber, halifelik için bir kimse belirlemeyerek, kendilerini yönetecek olan halifelerini seçme işini Müslümanlara bırakmıştı. Böyle olunca da vefatı ile birlikte onun yerine kimin devlet başkanı olacağı tartışmaları hemen başladı. Ensar, Hz. Peygamber’e, Muhacirler’e yaptıkları yardımlar ve İslâm için katlandıkları fedâkarlıkları öne sürerek halifeliğin kendi hakları olduğunu söylüyor ve öyle olması için de ısrar ediyorlardı. Kureyş ise, Ensar’ın kendilerine yaptıkları yardımları ve fedâkârlıkları doğruluyor, ancak kendi fedâkârlıklarının Ensar’dan daha fazla olduğunu ve ayrıca Kureyş’in Araplar arasındaki siyasî etkinliğini ileri sürerek halifenin Kureyş’ten olmasını istiyorlardı. Bir hayli tartışmadan sonra, Ensar’dan Beşir b. Sa’d ayağa kalktı ve kısa bir konuşmadan sonra Hz. Ebubekir’e halife olarak biat etti. Onu Hz. Ömer ve Ubeyde takip etti. Daha sonra, pek azı hariç, orada bulunanlar sırayla Hz. Ebubekir’e biat ettiler. Hz. Ali ve Hz. Abbas başta olmak üzere Hâşimiler ve az sayıda sahabe hariç Medineliler Mescid-i Nebevî’de Hz. Ebubekir’e biat ettiler. Böylece Hz. Ebubekir Müslümanların ilk halifesi olarak göreve başladı. Burada önemli bir husus da Hz. Ali ve Hâşimilerin tavırlarıdır. Onlar Hz. Peygamber’in ev sahipleri olarak halife seçiminin yapıldığı toplantıya katılmamışlardı. Hz. Peygamber’den sonra hilâfetin kendilerinin, yani Hâşimilerin, onların içinden de Hz. Ali’nin hakkı olduğunu düşünüyorlardı. Hz. Ali halifelik için tercih edileceği hususunda güçlü bir beklenti içindeydi Hz. Ali altı ay sonra eşi Fâtıma vefat edince Hz. Ebubekir’e biat etti. Hz. Ali ve Hâşimiler, Hz. Ebubekir’in halifeliği boyunca her hangi bir olumsuzluğun içinde bulunmadılar, saygın ve olgun bir şekilde hayatlarına devam ettiler. Ancak onların Hz. Ebubekir’in halife seçilmesine karşı takındıkları ilk tavır, İslâm’da ilk siyasî ihtilaf olarak yerini aldı ve ileride İslâm dünyasını Ehl-i Sünnet ve Şia diye ikiye bölecek olan bir anlayış ve bitmeyen bir mücâdelenin hareket noktası ve ilk zemini oldu. Doğru cevap B'dir.

Soru 18

İslam tarihinde Asr-ı Saadet olarak isimlendirilen dönem hangisidir?

Soru 19

Aşağıdakilerden hangisi Abbasiler döneminde yerleşen ve geleneksel hale gelen halifelik alametlerinden birisi değildir?

Soru 20

Mâverdî’nin “.......... yürüten, biri hükümdar öteki halk tarafından boynuna çekilmiş iki kılıca boyun eğen gibidir” şeklinde tanımladığı makam aşağıdakilerden hangisidir?

İSLAM KURUMLARI VE MEDENİYETİ - Deneme Sınavı - 10