İSLAM İBADET ESASLARI

Allah’a şirk koşmak: Amaçlarına göre haramlar tasnifinde geçtiği üzere,
İslâm dininin tevhid ve tenzih eksenli inanç sistemine uygun bir
Müslüman kişiliği oluşturma amacıyla, bazı haramlar belirlenmiştir. Bu
çerçevedeki en büyük haram, Allah’a şirk koşmaktır.

Iskat (zaruret ve kolaylık) ruhsatı:Haram (azîmet) hükmü ve onun sebebi ortadan kalkan ruhsattır. Şiddetli açlık durumunda hayatî tehlikeyi atlatıp ölümden kurtulmak için domuz eti veya meyte gibi haram gıdaları kullanmak; boğaza takılan birlokmayı başka bir sıvı bulamayınca şarap içerek hareket ettirmek örnek olarak hatırlanabilir. Buna mecâzî ruhsat da denir.

Helal terimi, mubah teriminin eş anlamlısıdır. Mubah için, ayrıca “hıll (bağlanmamış/yasaklanmamış/bağsız), mutlak (serbest), câiz (olağan)”
terimleri de kullanılır.

Tırnaklarıyla kapıp avlanan ve korkunç tabiatlı olan kuşların etleri de haram
veya tahrîmen mekruhtur. Kartal, akbaba, atmaca, çaylak, kuzgun, karga,
yarasa, şahin gibi kuşlar bu niteliktedir. Hz. Peygamber “Pençesi ile avlanan
her kuş haramdır.” buyurmuştur

Balık ve diğer su ürünleriyle çekirgede, hem konuyla ilgili hadislere dayanarak (Buhârî, “Zebâih”, 13; Ebû Dâvûd, “Tahâret”, 41; Tirmizî, “Tahâret”, 52) hem de güçlük bulunduğu için, bu şart aranmaz.

Açlık veya susuzluktan ölme kertesine gelen kişi, canını kurtaracak kadar
haram nesne yiyebilir veya içebilibilir.

Erkeklerin, saf ipek veya malzemesinin çoğu ipek olan giyecekler ile
altını giyecek, süs ve eşya olarak kullanması haramdır (Ebû Dâvûd, “Libâs”,
4, 9, 11; Nesâî, “Zînet”, 40, 43, 45).

Şiddetli açlık durumunda hayatî tehlikeyi atlatıp ölümden kurtulmak için domuz eti yeme, haramı işleme ruhsatlarından biri olan ıskat ruhsatının hükümlerinden biridir. Öldürülme veya bir uzvun yok edilmesi baskı ve tehdidiyle zorlanma durumunda, başkasının malını telef etme, baskı altında orucunu bozma, ihramlıyken hac yasağını işleme ve hayati tehlike oluşturan açlık durumunda izinsiz olarak başkasının malından yeme hükümleri ise terfîh (genişlik) ruhsatı hükümleri içinde yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Haram kılınan fiiller, mutlaka özünde veya vasfında bireysel ya da toplumsal bir kötülük ve zarar barındırır.

Kasıtlı cinayet, zina, hırsızlık, başkasının malını haksız yere yemek, alkollü içki içmek veya uyuştururcu kullanmak, yalan söylemek, meyte (murdar et, leş) yemek ve satmak, evlenme yasağı bulunanlarla evlenmek gibi. Bu fiiller, özünde zarar ve kötülük içerdiklerinden dolayı, yapısı açısından haram kılınmışlardır.

Özünden haramlar; dinin beş temel amacı olan can, akıl, din, nesil ve malın korunmasını birinci dereceden hedefleyen yasaklardır.Bu yüzden doğru seçenek 'E' şıkkıdır.

Riba (faiz) veya fâsit şart içeren satış; başkasının malını rızasız almak gibi. Bu fiiller, özünde zarar ve kötülük içerdiklerinden dolayı değil, vasfından dolayı haramdır

Allah’a şirk koşmak: Amaçlarına göre haramlar tasnifinde geçtiği üzere, İslâm dininin tevhid ve tenzih eksenli inanç sistemine uygun bir Müslüman kişiliği oluşturma amacıyla, bazı haramlar belirlenmiştir. Bu çerçevedeki en büyük haram, Allah’a şirk koşmaktır.

Azı dişleriyle kapıp avlayan, parçalayan ve kendisini savunan hayvanların etleri haramdır. Domuz, kurt, ayı, arslan, kaplan, pars, maymun, sansar, sırtlan, fil, köpek, kedi, keler, tilki, gelincik gibi dört ayaklı hayvanlar bu kabildendir.

İslâm içilmesinin yanısıra, içki ticaretini de haram saymış, Müslümanın gayri müslimle de olsa içki alışverişini yasaklamıştır. Şu lânet, ticareti de içine almaktadır: “Peygamber (s.a.) içki yapanı, yaptıranı, içeni, taşıyanı, kendisine taşınanı, dağıtanı, satanı, parasını yiyeni, satın alanı ve kendisi için satın alınanı lânetlemiştir.”

Erkeklerin, saf ipek veya malzemesinin çoğu ipek olan giyecekler ile altını giyecek, süs ve eşya olarak kullanması haramdır

Cinsel hayat, insanın vazgeçilmez doğal özelliği ve temel ihtiyacıdır. Cinsel hayat için; doğallık, sadelik, meşruiyet, ahlâkilik ve insanilik, en başta gelen ölçülerdir.

Dinin insan için koyduğu yasaklar “haram alanı”nı, müdahale etmeden insanı serbest bıraktığı geniş kısım ise “helal alanı”nı oluşturmaktadır. İslâm ilke olarak helal alanı geniş bırakmış, insanlar yetkilerini kötüye kullanmadıkça hadlerini aşıp başkalarının haklarına tecavüz etmedikçe ve genel ilkelere aykırı davranmadıkça da bu helal alana yasak koyarak müdahale etmemiştir.

Haramlık durumuna “hurmet”, haram kılmaya “tahrîm”, haram kılınan fiile veya nesneye de “haram” adı verilir. Muharram, hazr, mahzûr, memnû, menhiyyun anh terimleri de, haram terimi yerine kullanılabilir.

Özünden Haram: Dinin ana kaynaklarının (Allah ve resulünün) özü yani mahiyeti ve varlığı açısından kötülük ve zarar içermesi dolayısıyla temelden haramlığına hükmettiği fiildir. Bu tür haramlara “doğrudan/temelden/sürekli haram” da denebilir. Kasıtlı cinayet, zina, hırsızlık, başkasının malını haksız yere yemek, alkollü içki içmek veya uyuşturucu kullanmak, yalan söylemek, meyte (murdar et, leş) yemek ve satmak, evlenme yasağı bulunanlarla evlenmek gibi. Bu fiiller özünde zarar ve kötülük içerdiklerinden dolayı yapısı açısından haram kılınmışlardır.