İSLAM İBADET ESASLARI - Deneme Sınavı - 23

Bir namazı vaktinde kılmaya “edâ”, herhangi bir sebeple bozulan bir namazı yeni baştan kılmaya “iâde”, vaktinden sonra kılmaya da “kazâ” denir.

Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak için yaptığı her fiil, niyet, düşünüş
ve söz ibadet olarak nitelendirilir. Bu amaçla fert ve toplum yararına gerçekleştirilen her olumlu davranış dinî ve manevî bir anlam kazanır ve ibadet sayılır. Allah’ın emirlerine iteat edip yasaklarından kaçmak da ibadettir.

Bir davranışın ibadet olabilmesi için, inanılarak, samimiyetle, iyi niyetle ve dünyaya ait bir menfaat beklemeden yapılması gerekir. Buna taabbüd anlayışı denilir. Doğru cevap B'dir.

Allah’ın emirlerine iteat edip yasaklarından kaçmak da ibadettir. Bu
anlamda ibadetin zikir, fikir ve şükür olmak üzere üç boyutu vardır. İbadetin
zikir boyutu, Allah inancını zihinde canlı tutmak, O’nu anmak ve varlığını
benliğinde duyabilmektir. Fikir boyutu, Allah’ın sıfatları ve evrende yarattığı
eşsiz eserleri hakkında düşünmektir. Şükür ise, bütün bu nimetlerine karşı
minnettarlığını bildirmektir.

Malî ibadet: Ağırlıklı olarak malla yapılan, sorumlu tutulabilmek için belli bir mal varlığı gerektiren ibadetlerdir. Zengin sayılan Müslüman mükelleflerin zorunlu olarak vermesi gereken zekât ve her Müslümanın kendi imkânına göre gönüllü olarak verdiği sadaka şeklindeki yardımlar bu kısımda yer alır.

kurbet ibadetten daha kapsamlıdır.

Kendisinden sevap beklenen ibadet daima niyete ihtiyaç gösterdiği için, kurbet olarak adlandırılan bir davranış her zaman ibadet olarak nitelendirilemez.

İbadet anlamı taşımayan kurbette ise niyet aranmaz.

Emredilenleri yapıp, yasaklananlardan da uzak durmak anlamına gelen tâat
ise kurbetten daha geniş bir anlamı ifade etmektedir.

İbadet, niyete bağlı olup fâiline sevap kazandıran bir davranış iken, tâat, niyete bağlı olsun ya da olmasın fâiline sevap kazandıran fiildir.

İbadetle yükümlü ve sorumlu olan kimselere “mükellef” yani yükümlü denir. Yükümlü olabilmek için akıl ve beden bakımından belli bir olgunluğa erişmek gerekir. Buna âkil ve bâliğ olma şartı denilir. Mükellef olabilmek için akıllı ve ergin olmak gerekir. Bunun yanında mükellef olma ile ilgili başka bir kavram da ehliyettir. Ehliyet, kişinin dinî ve hukukî bakımdan sorumluluk taşımaya elverişli olmasıdır. Bu durumda olan kimseler artık kendi iradeleriyle hareket edebilecek olgunluğa eriştikleri için yaptıkları fiillerden, söz ve davranışlardan da kendileri sorumlu olurlar. Yaptıkları iyi işlerin sevap ve mükâfatı, kötü işlerin ise günah ve cezası kendilerine ait olur. Dinin emir ve yasaklarına muhatap olacak ehliyete sahip olmak için bir takım şartlar vardır. Yaşıyor olmak bunların başında gelir. Diğer bir şart, akıl ve temyiz sahibi olmaktır. Temyiz, iyiyi kötüden, yararlıyı zararlıdan ayırt etme özelliğidir. Bunlar yanında teklif edilen dinî yükümlülüğü yerine getirecek güç ve imkâna sahip olmak da gereklidir.

Namaza başlamadan önce yerine getirilmesi gereken şartlar vardır ki, bunlar hadesten tahâret, necâsetten tahâret, setr-i avret, istikbâl-i kıble, vakit   ve niyetten ibarettir. 

Ka‘de-i ahîre (Son Oturuş) namazın rükünlarındandır. Doğru cevap E'dir.

Namazın meşruiyeti Kur’ân-ı Kerim, Sünnet ve icma ile sabit olmuştur.

Namaz kılan kişiye “musallî” denir.

Namazın maddi ve manevi pek çok faydası vardır. Hakkı verilerek ve ihlâs ile kılınan bir namaz, ruhu yücelten, insanı kötülüklerden alıkoyan, kalbi nurlandıran, mümini Allah’a yaklaştıran, insanı hayra, tevazuya, düzen ve intizama sevk eden güzel bir ibadettir. Ayrıca, bağışlama, fedakârlık, karşılıklı lütufkârlık gibi faziletlere erebilmek için gerekli bulunan manevi eğitimin en önemli aracıdır.

Altı vakit namazdan az kazâsı bulunan kişiye sahib-i tertîb adı verilir. Böyle bir kişi önce kazâya kalan namaz/namazlarını sırasıyla kılar, sonra da vakit namazını edâ eder. Ancak kazâya kalmış namazlar birden fazla olup da vakit bunlardan yalnız bir kısmı ile vakit namazına müsait ise, tertîbe riayet etmek gerekmez ve vakit namazının kazâya kalmamasına dikkat edilir. Altı veya daha fazla vakit namazı kazâya kalan kişinin, sahib-i tertîb sayılmayacağı için kazâya kalan namazlar ile vakit namazları arasında sırayı gözetmesi gerekmez ve dolayısıyla kaçırdığı namazları kazâ etmeden de vakit namazlarını kılabilir.

Cenaze namazı, ölü için dua ve istiğfardan ibaret farz-ı kifâye bir namazdır; Ancak cenaze namazı için cemaat şart değildir. Cenaze namazını bir kişi, hatta bir kadın bile tek başına kılsa, yeterlidir. Ölü doğan çocuğun ise, namazı kılınmaz, adı konulur, yıkanır ve bir beze sarılarak defnedilir. Cenaze namazının kazâsı olmaz.

Sehiv secdesi, yanılarak (sehven) farzın te’hîr’inden (geciktirilmesiden) veya vacibin terk ve te’hîr edilmesinden dolayı namazda meydana gelen eksiklikleri telâfi etmek ve namazı tamamlamak için namazın sonunda yapılan secdeleri ifade eder. Doğru yanıt B'dir.

Ramazan ayında oruç tutmak, daha sonra açıklanacak şartları taşıyan her Müslümana farzdır. Kendisine oruç farz olan bir Müslüman bu ay içinde herhangi bir günü oruçsuz geçirmişse onu daha sonra tutar. Ayrıca keffâret oruçları da farzdır. Bazı hatalı veya eksik davranışlardan dolayı Müslümanlardan bir miktar oruç tutmaları istenir. Bu oruçlara keffâret orucu denir.

Yalnız bunun için orucun sırf yeme-içmeyi terk etmekten ibaret kalmaması, oruçlunun davranışlarına da yansıması gerekir.

Hz. Peygamber’in bildirdiğine göre cennete girecek insanlar dünyadaki önemli amellerine göre değişik kapılardan hatta bazıları bu kapıların her birinden ayrı ayrı davet edilecektir. O kapılardan biri de oruçluların girişine ayrılmış olan “Rayyân” kapısıdır. Bu kapı, onlar girdikten sonra kapatılacak, başkaları oradan giremeyecektir. Doğru cevap B’dir.

Sözlükte “zekât” kelimesi, “temizlenmek, arınmak, bereket, güzel anış ve övmek” manalarına gelir. Kur’ân-ı Kerim’de “zekât” kelimesi otuz iki yerde geçmektedir. Bu isim dışında, sadaka (on iki yerde ve hep medenî sûrelerde geçer), hak, birr, infak ve ta’âmu miskîn gibi çeşitli isimler altında zikredilirken, namazla birlikte yirmi yedi yerde tekrarlanır. Diğer yandan  Zekât, zarûrât-ı dîniyyedendir; farz olduğunu inkâr eden dinden çıkar.  Zarûrât-ı dîniyye, dinin zaruretlerinden anlamına gelmektedir. Soru kökünde belirtildiği üzere zekat için kullanılan isimlerden birisi değildir. Doğru cevap A seçeneğidir.