İSLAM İBADET ESASLARI - Deneme Sınavı - 14

Vakit, namazın farz olmasının sebebi ve edâsının da şartıdır. Farz namazlar ile bunların sünnetleri, vitir, terâvih ve bayram namazları için vaktin girmiş olması şarttır. Farz namazlar: sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarıdır. Cuma namazı da farz olarak öğle namazı yerine geçer. Dolayısıyla, doğru cevap D seçeneğidir.

Hanefîler’e göre mekruh olarak nitelendirilip namazın faziletini azaltan davranışların başlıcaları şunlardır:

       8.Namazı temiz olmayan şeylere karşı veya temiz olmayan şeylerin yakınında kılmak.

Dolayısıyla, doğru cevap C seçeneğidir.

Namazı bozmak bazı durumlarda vacip, bazı durumlarda müstehab, bazı durumlarda da câiz olabilir. Hiç şüphesiz, namaz kılanın kendisi veya başkası için can ve mal kaybının veya tehlikesinin söz konusu olduğu durumlarda başlanılmış bir ibadetin bozulması vacip olur. Mesela, bir yangını söndürmek, kalp krizi geçirmekte olan birini tedavi etmek veya onu hastaneye götürmek, boğulmakta olan birini kurtarmak, yırtıcı bir hayvanı savmak için namazı bozmak gibi. Hatta bu gibi hallerde namazın kazâya bırakılmasında da bir günah bulunmamaktadır. Cemaate katılmak veya malı çalmakta olan hırsıza engel olmak ve benzeri durumlar için namazı bozmak ise müstehaptır. Namazın bozulmasının câiz olduğuna, çocuğunun başına bir tehlike gelmesinden endişelen veya yemeğin yanmasından korkan birisinin namazını bozması örnek olarak gösterilebilir. Dolayısıyla, doğru cevap C seçeneğidir.

Bazı vakitler vardır ki, bu vakitlerde namaz kılmak yasaklanmıştır. Bu vakitlere “mekruh vakitler” veya “kerâhet vakti” denir. Bunlardan birisi güneşin bir veya iki mızrak boyu yani beş derece yükselmesidir. Güneşin doğuşundan itibaren yaklaşık otuz dakika sürer. Temkin süresi de buna eklenirse, güneşin doğuşundan itibaren yaklaşık 40-50 dakika kadar bir süre namaz kılınmamalıdır. Bu süreden sonra kerâhet vakti çıkmış olur. Artık istenilen nâfile veya kazâ namazları kılınabilir. Dolayısıyla, doğru cevap B seçeneğidir.

Aşağıda zikredeceğimiz vakitlerde sadece nâfile (buna sünnetler dahil) namaz kılmak mekruhtur.

Sadece cuma namazı için iki ezan okunur. Dolayısıyla, doğru cevap D seçeneğidir.

İmama namazın başında değil, birinci rek‘atın rükûundan sonra mesela, ikinci, üçüncü ve dördüncü rek‘atlarında uyan kişiye mesbûk denir. Dolayısıyla, doğru cevap E seçeneğidir.

Kur’ân-ı Kerim’de imandan sonra en faziletli ibadetin namaz olduğu belirtilmiş, Peygamberimiz de bir hadislerinde İslâm’ın; kelime-i şehâdet, namaz, zekât, oruç ve hac olmak üzere beş temel üzerine kurulduğunu, bir diğer hadislerinde de en faziletli ibadetin namaz ibadeti olduğunu beyan etmiştir. Zira namaz kişinin bedeni, dili ve kalbiyle kısaca bütün varlığıyla Allah’a yönelme halini ifade eder. Bu özelliğinden dolayı namaz en mükemmel zikir (etemmü’z-zikr) ve diğer bütün ibadetlerin özü sayılmıştır.

Namaza başlamadan önce yerine getirilmesi gereken şartlar vardır ki, bunlar hadesten tahâret, necâsetten tahâret, setr-i avret, istikbâl-i kıble, vakit ve niyetten ibarettir

Kıbleye karşı el bağlayıp ayakta durmaya Kıyam denir.

Namazın rükünleri olan kıyam, kıraat, rükû, sücûd ve ku‘ûddur.
Kıyam kıbleye karşı el bağlayıp ayakta durmak; kıraat Kur’ân’dan Fâtiha sûresini ve buna ilâve olarak bir sûre veya birkaç ayet okumak; rükû, ayakta iken eğilip üç kere sübhâne rabbiye’l-azîm demek; sücûd, oturup yere kapanmak ve üç kere sübhâne rabbiye’l-a‘lâ demektir. Bu dört fiilin toplamına rek‘at denir. Bir rek‘atta bir rükû ve iki secde vardır.

Yatsı namazından sonra kılınan üç rekât vitir namazı ile ramazan ve kurban bayramlarında ikişer rek‘at kılınan bayram namazları vacip namazlardır. Bu namazlar, Şâfiî, Hanbelî ve Mâlikî mezheplerinde sünnet namazlar arasında yer almakla birlikte, bu mezheplerde bayram namazlarının farz-ı kifâî olduğu görüşü de vardır. Bir kimsenin kendi iradesiyle kılmayı adadığı nezir namazları da vacip hükmündedir. Bu namazlar en az iki rek‘at olur. İki rek‘at olan tavaf namazı da vaciptir.

Namazların sonunda teşehhüd miktarı oturmak bir rükün olup farzdır. Buna
ka‘de-i ahîre denir. İki rek‘atlı namazlarda ikinci rek‘attan sonra, üç rek‘atlı
namazlarda üçüncü rek‘attan sonra, dört rek‘atlı namazlarda dördüncü
rek‘attan sonraki oturuşlar son oturuş yani ka’de-i ahîre sayılır.

Namazda imam olmak ve imamlık etmek için aranan başlıca şartlar şunlardır: Müslüman olmak, bâliğ olmak, akıllı olmak, namazın câiz olabileceği kadar sûre ve ayeti ezberden okuyabilmek, erkek olmak ve özürlü olmamak.

Bir namazı vaktinde kılmaya “edâ”, herhangi bir sebeple bozulan bir namazı yeni baştan kılmaya “iâde”, vaktinden sonra kılmaya da “kazâ” denir

Peygamberimiz bir hadislerinde “Namaz müminin mi‘râcıdır” buyurmuş ve müminin namaz kılarken Allah’ın huzuruna kabul edildiğini belirtmiştir.

Yatsı namazından sonra kılınan üç rekât vitir namazı ile ramazan ve kurban bayramlarında ikişer rek‘at kılınan bayram namazları vacip namazlardır.

Dinî yükümlülüklerin söz konusu olabilmesi için, kişinin aklî melekelerinin yerinde olması (temyiz gücüne sahip bulunması) şarttır.

Namazın geçerli olabilmesi için bedende, elbisede ve namaz kılınacak yerde necis yani dinen pis sayılan ve namazın sıhhatini engelleyecek miktara ulaşan necis maddelerin bulunmaması şarttır.

Kıraat, sözlükte okumak demektir. Fıkıhta ise, namaz kılan kişinin, Kur’ ân’ ın ayetlerinden bir miktarını kendisinin işitebileceği şekilde okumasını ifade eder.