İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ

Evlilik, İslam hukukunun korumayı gözettiği beş temel amaçtan dinin ve neslin korunmasıyla ilgili önemli bir sözleşmedir.

Klasik dönem fakihleri evliliği, “tarafların birbirinden cinsel yönden yararlanmasını mümkün kılan bir akittir” şeklinde tanımlar.

Nişanlanma, örf ve âdet gereği genellikle dünür gitmeden sonra evlenmeye söz verilmesini içeren ve yüzüklerin takılması ile yapılan bir merasimdir.

Nikah akdinin konusu menfaat türünden bir şey olup bu da tarafların birbirinden cinsel yönden yararlanma imkanıdır.

Evlenme akdinin yukarıdaki unsurlar ile ilgili taşımaları gereken birtakım şartları vardır. Bu şartlardan bir kısmı, bulunması gerekli (müspet) şartlar, bir kısmı da bulunmaması gereken (menfî) şartlardır. Diğer yandan akdin varlığına etkileri ve sonuçları bakımından bu şartların hepsi aynı düzeyde değildir. Hanefîler, bu şartları dört ayrı grupta ele alarak inceler. Bunlar in‘ikad, sıhhat, nefaz ve lüzum şartlarıdır.

Kuruluş ve geçerlilik şartlarını taşıması sebebiyle hukuken varlık kazanan bir evlilik akdi, bazen birtakım eksikliklerden dolayı yürürlüğe girmez, işlerlik kazanmaz. İşte nefaz şartları akdin yürürlüğe girmesi ve sonuçlarını doğurması için gerekli olan şartlardır.

Mehir erkeğin evlenirken kadına verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği malî değeri olan bir şeydir.

Hz. Peygamber tarafından “Allah katında helallerin en sevimsizi boşamadır” şeklinde nitelendirilmiştir.

Talak türleri arasında kat'i talak yoktur.

Talak, fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının, başkası ile evlenebilecek hale gelmesi için beklemesi gereken süreye iddet denir.

Allah’ın bir emaneti olarak niteleyerek haklarının gözetilmesine, onlarla iyi geçinmeye ve ailenin sağlam temeller üzerine kurulmasına ilişkin emir ve tavsiyelerde bulunmuştur. Bu doğrultuda İslam, belli bir süre için yapılan geçici (muvakkat) evliliği ve müt‘a nikahını, gizlice yapılan nikah-ı sırrı, nikahsız birliktelik olan metres hayatı yaşamayı ve zinâyı, mehir vermemek için berdel usulü yapılan nikah-ı şiğârı ve eşcinsellik gibi insan onuruna yakışmayan ve özellikle kadınların zarar gördüğü bazı evlilik ve ilişki türlerini yasaklamıştır.

Nişanlılık döneminde tarafların birbirlerine verdiği hediyelerde hediye hükümleri geçerlidir. Hanefîlere göre tarafların, verdikleri hediyeleri istemesi halinde hediye mevcut ise aynen iade edilir, tüketilmiş veya esaslı bir değişikliğe uğramış ise iadesi gerekmez. Mâlikîlere göre ise nişanı bozan erkek tarafı ise verdiği hediyeleri geri alamaz. Nişanı bozan kız tarafı ise erkek tarafı verdiği hediyeleri, mevcutsa aynen alma, mevcut değilse tazmin edilmesini isteme hakkına sahiptir.

Bir akitten bahsedebilmek için gerekli olan şeyler o akdin unsurlarını oluşturur. Mezhepler arasında bazı farklılıklar bulunmakla birlikte akdin unsurları taraflar, irâde beyanı ve akdin konusu olmak üzere üç şeyden oluşur. râde beyanı, evlenecek tarafların, akde razı olduklarını ifade eden sözleridir ki, bu sözler îcâb ve kabûl diye isimlendirilir. Nikah akdinin unsurları arasında sadece îcâb ve kabûlü, nikah akdinin rüknü olarak kabul edenler olduğu gibi diğer unsurları da rükün olarak kabul edenler vardır.

Sıhhat şartlarının en önemlisi, evlilik akdinin yapıldığı esnada iki şahidin bulunmasıdır.
Şahit bulundurmaksızın yapılan nikahın sahih olmadığı konusunda Mâlikî mezhebi dışında mezhepler hem fikirdir.

Erkeğin usûlü Kan bağı sebebiyle haram olanlar grubundadır.

Geçici evlenme engelleri, ortadan kalkması her zaman mümkün olan evlenme engelleridir. Başlıca geçici evlenme engelleri şunlardır:

Unsurları ve in‘ikad şartları tamam olmakla birlikte sıhhat şartlarından biri eksik olan evliliğe, fâsit evlilik denir.

Mehir, evlilik akdinin şartı değil sonucudur. Bu yüzden evlilik sırasında belirlenmemiş olsa da kadın mehir almaya hak kazanır. Eğer mehrin miktarı evlilik sırasında belirlenmiş ise buna mehr-i müsemmâ denir

Ric‘î talak, yeniden nikah ve mehire gerek olmaksızın kocaya, boşadığı eşine dönme imkanı veren talaktır. Bir talakın ric‘î olabilmesi için bazı şartlar vardır. Talaktan önce evliliğin fiilen başlamış olması, zifafın gerçekleşmiş olması; bu talakın üçüncü talak olmaması; Hanefîlere göre talakta kullanılan sözlerin sarih (açık) olması gerekir. Kinayeli, şiddet ve mübalağa ifade eden sözler kullanılmamalıdır. Ric‘î talakta koca, iddet içerisinde eşine tekrar dönebilir. Bu konuda eşinin rızasını almak zorunda değildir. Çoğunluğa göre kocanın eşine döndüğünü sözlü olarak ifade etmesi gerekirken Hanefîlere göre bu dönüş, evlilik hayatına devam etmek suretiyle fiilen de olabilir.

İddet talak, fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının, başkası ile evlenebilecek hale gelmesi için beklemesi gereken süredir. İddet, kadının hamile olup olmadığının tespiti, vefat eden kocanın hatırasına saygı gösterilmesi, ric‘î talakta kocaya eşine geri dönme fırsatının tanınması gibi maksatlara yönelik olarak emredilmiştir.