İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ

Bütün fıkıh kitapları ibâdât ana bölümü altındaki konularla başlar ve genellikle ilk olarak temizlik bölümü (kitâbu’t-tahâre) incelenir. Bundan
sonra dört temel ibadet olan namaz, zekât, oruc ve hac, her biri müstakil bir başlıkta (kitâbu’s-salât, kitâbu’z-zekât, kitâbu’s-savm, kitâbu’l-hacc) tüm detaylarıyla ele alınır. Doğru cevap E'dir.

Fürû-i fıkıh eserlerinde ibadetler alanıyla ilgili belli başlı konular ele alındıktan sonra bu eserlerinin en geniş bölümünü oluşturan muâmelât
alanına geçilir. Muâmelât kelimesi klasik bir tanıma göre “şahısların yaşamlarındaki normal ihtiyaçlarını gideren ve onlara fayda temin eden ilişkileri düzenleyen hükümler” olarak tanımlanmıştır. Başka bir ifadeyle tekrarlarsak, muâmelât, şahısların normal medeni
ilişkilerini ve hukuki işlemlerini ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Kamu hukuku şu dallara ayrılır: 1. Anayasa hukuku, 2. İdare Hukuku, 3. Ceza Hukuku ve Ceza Yargılama Hukuku, 4. Mâlî Hukuk, 5.
Devletler Umumi Hukuku, 6. İş Hukuku.
Özel hukuk ise şu dallara ayrılır: 1. Medeni Hukuk, 2. Ticaret Hukuku 3. Devletlerarası Özel Hukuk, 4. Fikri hukuk. Medeni hukuk da kendi içinde beş temel branş içerir. a. Şahsın hukuku, b. Eşya hukuku, c. Borçlar hukuku, d. Aile hukuku, e. Miras hukuku.Doğru cevap D'dir.

Özel hukukun, medeni hukuk dışındaki dallarının zaman içinde aslında medeni hukuktan türeyen ve sonrasında medeni hukuktan ayrı, müstakil bir hukuk branşı haline gelmiş alanlar olduğu görülür. Dolayısıyla özel hukukun özünü medeni hukuk oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Muâmelât alanının bu temel başlıkları orijinal ifadeleriyle şunlardır: 1. Münâkehât. 2. Malî muâmelât: Konusu
doğrudan mal olan akitler. 3. Muhâsemât. 4. Terikât. Doğru cevap B'dir.

Mecelle’de ifade edilen ve yaygın olarak bilinen beş küllî kâide şunlardır.
1. Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir (Mecelle, md. 2).
2. Şek ile yakin zail olmaz (Mecelle, md. 4).
3. Meşakkat teysiri celbeder (Mecelle, md. 17).
4. Zarar izâle olunur (Mecelle, md. 20).
5. Âdet muhakkemdir (Mecelle, md. 36). Doğru cevap E'dir.

Bu kaidenin anlamı şudur: Meydana geldiği, var olduğu kesin olarak bilinen bir durumun, sonradan ortaya çıkan bir şüphe ve tereddüt sebebiyle ortadan kalktığına hükmedilmez. Aynı şekilde bir şeyin mevcut olmadığı kesin olarak biliniyorsa, aksine delil olmadıkça salt tereddüt (şek) ile o şeyin var olduğuna hükmedilmez. Doğru cevap C'dir.

Usûl-i fıkıh türünün ele aldığı dört temel konu olduğu söylenebilir. Bunlar, hüküm, hükümlerin delilleri, hüküm çıkarma yöntemleri ve hükmü çıkaran müçtehit ile ilgili bölümlerdir. Doğru cevap E'dir.

Ahkam-ı sultaniye türü: Klasik fürû kitapları, özel hukukun alanına giren konuları geniş ve kapsamlı bir şekilde ele almasına rağmen, yukarıda işaret ettiğimiz üzere günümüzde kamu hukuku alanına giren konuları aynı kuşatıcılıkla ele almaz. Bu sebeple İslam kültüründe özellikle devlet kavramı, devlet başkanı, devletin sistemi, teşkilatı, idari, mali ve kazâî yapısı, başka devletlerle olan ilişkileri, devlete yönelik suçlar gibi kamu hukuku konuları üzerinde yoğunlaşan başka bir edebiyat türü ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

İslam hukukçuları fıkhın tüm alanlarıyla ilgili çözümlerini oluşturup bunları erken dönemlerden itibaren yazıya geçirmişlerdir. Bu sebeple fıkıh eserlerinin daha ilk dönemde oluşmuş bu yazım dilinin etkisini modern döneme kadar devam ettirdiği söylenebilir. Bu metotta gündemde sürekli olarak tikel diyebileceğimiz ferdi meseleler vardır ve her mesele benzerleri ile bir araya getirilip ortak taraflar üzerinde genel cümlelerle ifade edilmek yerine müstakil olarak ele alınır. Bu metoda meseleci (kazuistik) metot denilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Muâmelât kavramının alanı fıkhın İbadetler ve ukûbât alanı dışındaki tüm konularıdır denilebilir. Bu konular modern hukuk açısından medeni hukuk ya da özel hukuka karşılık gelmektedir.

Muâmelât alanının başlıklarından biri olan Terikât, Türkçeye tereke olarak geçen terike kelimesinin çoğuludur. Bu başlık günümüzdeki miras hukuku branşı ile ortak ve benzer konuları inceler. Fıkıh kitaplarındaki Kitâbu’lvesâyâ (vasiyetler bölümü) ile Kitâbu’l-ferâiz (mirascılar ve hisseleri bölümü) bu başlığa dahildir.

Fıkıh kitaplarında Muhâsemat konu başlığı altına dahil edebileceğimiz bölümlerin bazıları şunlardır:

Kitâbu edebi’l-kâdî (hakimlerin takip edeceği yargılama usûlü bölümü), Kitâbu’ş-şehâdât (şahitlikler bölümü), Kitâbu’l-vekâle (Vekalet bölümü ve özellikle “davaya vekalet” bâbı), Kitâbu’d-da’vâ (dava bölümü), Kitâbu’likrâr (ikrar/itiraf bölümü), Kitâbu’s-sulh (sulh bölümü).

İslam hukuku açısından suç kabul edilen fiilleri, bunlara verilecek cezaları ve bu cezaların nasıl uygulanacağı ukûbât alanı içinde incelenir.

Dinden dönme suçu ve cezası, ukûbât bölümü içerisinde yer alır.

Eşya hukuku konuları fıkıh kitaplarında çoğu defa muâmelât alanında yer alır.

Kitâbu’l-Cinayât (öldürme ya da yaralama/müessir fiiller bölümü). Kısas konusu genellikle bu bölümde ele alınır.

En çok eser yazılan literatür türü olan fürû türü, doğrudan mezheplere ait fıkhi hükümlerin derlendiği kitaplardır.

Harâc-Emval Türü. Bu türü devletin mali düzeni, gelirleri ve vergilerinin incelendiği fıkıh eserleri oluşturur.

Iztırar gayrin hakkını iptal etmez. Zaruret (ıztırar) hali kişinin bazı uhrevi ve hukuki sorumluluklarını kaldırsa da başkasına ait kul haklarını düşürmez.