İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİ - Deneme Sınavı - 51

İbn Haldun göçebelerle şehirliler arasındaki bu mücadelenin dairesel ve sürekli olduğunu düşünür. Devletlerin ve mülklerinde tabii bir ömrü vardır. Bunun sonucunda onlarda yıkılır. Devlet ve mülkün sağladığı nimetlerle lüks ve rahat dönemi ortaya çıkar. Refah sayesinde nüfus ve asabiyette bir artış görüldüğü gibi kölelerin sayısında, sanatlarda ve akli ilimlerde bir artış olur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Çözülme ve yokoluş devresi: İktidarı elinde tutanlar keyfîlik bataklığına saplanırlar. Hükümdar kendi ve çevresinin zevklerini tatmin etmek için hazineyi tamamen tüketir. Hem siyasal yapı hem de sosyal yapı tamamen kokuşur. Asabiyet tamamen ortadan kalkar. Ahlaki yapılar tükenir. Böylece devlet ve mülk başka bir göçebe kavmin saldırısına açık hale gelir. İbn Haldun’a göre tüm bu süreçler zorunludur ve döngüseldir. Bu süreç Allah’ın kudret ve kanunlarının zuhurudur. Baki olan sadece Yüce Allah’tır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Tedbîrül-mütevahhid adlı eserinde insanın mutluluğu, ahlak ile siyaset ilişkileri, bu bağlamda akli bilgiye ulaşmanın imkânı ve önemini tartıştığından sorunun doğru cevabı a şıkkıdır.

Cemâleddîn Afgâni, Muhammed Abduh'la birlikte müslümanları Batı'nın sömürgeciliğine karşı harekete geçirmeyi hedefleyen Arapça haftalık bir gazete olan El-Urvet el-Vuskâ'yı çıkaran ve Hemedan yakınındaki Esedabad'da doğduğundan sorunun doğru cevabı d şıkkıdır.

Yeni İlm-i Kelam; Miyaru'l-Ulum; Muhtasar Felsefe-i Ula; Muhassalu'l-Kelam ve'l- Hikme İsmail Hakkı İzmirli'nin eserleridir. Eserleri arasında Urvetu'l-Vuska olmadığından sorunun doğru cevebı b şıkkıdır.

Muhammed İkbâl,zıt kutuplarında yer almalarına rağmen Niethzsche ve Mevlânâ'nın düşüncelerinden etkilenmiş, ve onların düşüncelerine eserlerinde yer vermiştir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı e şıkkıdır.

Afgânî, olumsuzlukları gidermek, ümmete yeni ufuklar açmak için felsefe ve kelamdan bahsediyor, fizik, usûl-i fıkıh ve tasavvuf dersleri veriyordu. Derin, tutarlı ve kuşatıcı düşünce olmadan var olmanın mümkün olmadığını çevresine sürekli izah ediyordu. Bu nedenle sorunun doğru cevabı c şıkkıdır.

Mehmed Âkif’in sağlığında yedi ayrı kitap halinde bazıları birkaç defa basılan, ölümünden sonra tek cilt olarak yayımlanan ve tamamı aruzla yazılmış 11.240 mısralık 108 manzumeden ibaret külliyatının genel adı Safahaf olduğundan sorunun doğru cevabı e şıkkıdır.

Latin İbn Rüşdçüler, İbn Rüşd’e göre iki ayrı hakikat vardır; birisi, din hakikati, diğeri akıl veya bilim hakikati. Bu iki hakikat de birbirinden ayrıdır demişlerdir.Bu çifte hakikat kuramı olarak bilinir. Gerçekte İbn Rüşd’te böyle bir hakikat kuramı yoktur. İbn Rüşd Faslu’l- Makâl adlı eserinde din ve felsefe insanı tek hakikate götüren ikiz iki yoldur der. Dinin ayrı, felsefenin yani aklın veya bilimin ayrı bir hakikati olmadığını söyler. Sorunun doğru cevabı d şıkkıdır.

Afgâni, Batılı yazarların deyimiyle "politik Pan İslâmizm"in kahramanı olmuştu. Bu düşünceyi desteklemesi için Sultan Abdulhamid’in kendisine özel ilgi gösterdiği bilindiğinden sorunun doğru cevabı a şıkkıdır.

Muhammed Abduh'un biyografisini yazmış olan hemen herkes, onun hayatı boyunca İslâm toplumunda dinî ıslahatlar yapmaya çalıştığını işaretetmişlerdir. Abduh'un faaliyetlerini dikkatlice inceler ve öğretisini iyice gözden geçirirsek Mısırlı ıslahatçının gayretlerinin daha çok ahlaki reforma yönelik olduklarınıgörürüz. Abduh'a göre dinî ya da felsefi problemlerin çoğu ahlâkla ilgilidir. Abduh, bütün gayretini bu yüzden ahlakî reforma yöneltmiştir. Abdııh'ın bazı yaygın dinî inanış, âdet ve davranışlarla savaşması, adaletsizlikleri, sosyal ve politik suistimallcri alenen suçlaması, Ezher'in öğretim metotlarını değiştirmek için çabalaması sadece ve sadece İslâm toplumunun ahlâkında bir ıslahat gerçekleştirebilmek içindir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı b şıkkıdır.

Eserleri arasında tefsir bulunmamaktadır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı c şıkkıdır.

Fransa'da felsefe alanında yaptığı doktora çalışması, İsyan Ahlakı ismiyle Türkçeye çevrilen düşünür Nurettin Topçu olduğundan sorunun doğru cevabı d şıkkıdır.

"İslam'ın Vaat Ettikleri" adlı eseri Roger Garaudy yazdığından b şıkkı doğrudur.

Kayserili Davud vahdet-i vücud nazariyesinin savunucudur ve bu nazariyenin Osmanlı döneminde belli oranda kabul görmesinde önemli bir etkisi vardır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı e şıkkıdır.

Bilinç bölünmesi dediğimiz olay ve süreç, Osmanlının güçlü zamanlarında uygulanan kurallara geri dönüş şeklinde dillendirilmesi nostaljik bilincin ortaya çıktığını, eski-yeni şeklinde bilincin ikili bir zamansal görünüm kazandığını göstermektedir. Bu nedenle sorunun doğru cevbı b şıkkıdır.

Bedreddin Simavi (Şeyh), Temel İslâmi ilimlerin yanı sıra mantık, felsefe ve astronomi gibi alanlarda eğitim gören hem fıkıh hem de tasavvuf felsefesi alanında yazdığı eserlerle ilmi önem kazanmış bir düşünürdür. Felsefe, tasavvuf ve kelam alanlarını kapsayan eserinin adı Vâridat'dır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı e şıkkıdır.

Hocazade (Muslihiddin Mustafa), Kemal Paşazade (İbn Kemal), Muhammed Karabaği, Müeyyedzade (Abdullah Çelebi), Yahya Nev’i Efendi ve Mestçizade Abdullah Efendi, Osmanlı döneminde devam edenTehafüt geleneğinin temsilcileri olarak dikkat çeken düşünürlerdir. Bu düşünürler içerisinde Bedreddin Simavi bulunmadığından sorunun doğru cevabı e şıkkıdır.