İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

Gazzâlî, ilimleri; mantık, matematik, fizik, metafizik, ahlak ve siyaset olmak üzere altı grupta değerlendirmiştir. Bu ilimlerin dinî ilkelerle olumlu ya da olumsuz bir ilişkilerinin olmadığını ve din adına bu ilimlerin dışlanmasının, eleştirilmesinin doğru olmadığını belirtmiştir. Doğru cevap D'dir.

İmam Cuveyni’nin ölümünü müteakip Gazzali, Nizâmülmülk’ün sarayında henüz 28 yaşında iken siyasî danışman olarak görevlendirilmiştir.Bu görevin ilk amacı Hasan Sabbah’ın başkanlığını yaptığı, siyasi cinayetler işleyenbatıniliği düşünce düzeyinde durdurmak. Doğru cevap C'dir

Bu eserin birinci bölümü Riyaziyât, yani  matematik ve geometri oluşturur. Doğru cevap E'dir.

Gazzali’nin Tehâfüt’ünde en dikkat çekici nokta filozofları küfürle itham etmesidir. Bu şekilde konuyu iman meselesi haline getirmiş olması bu konudaki tartışmaların yüzyıllar boyunca gündemde olmasının sebeplerinden biri olmuştur. Bu anlayış, aynı zamanda Gazzâli sonrası felsefe ile uğraşmak, yeni fikirler üretmek yerine kelamî görüşlerin yaygınlaşmasına da neden olmuştur. Doğru yanıt A'dır.

Gazzâlî’nin filozoflara yönelttiği eleştirilere ilk ciddi karşı koyuş, Endülüslü filozof ve fakîh İbn Rüşd’den (ö.1198) gelmiştir. İbn Rüşd, Tehâfütü’tTehâfût adlı eseriyle, Gazzâlî’nin filozofları eleştirdiği yirmi ayrı meselenin her birini ayrı ayrı ele alarak, kendine göre onun eleştirilerinde haksız olduğu noktaları ortaya koymuştur.Doğru cevap B'dir.

Gazzâlî ile başlayıp İbn Rüşd ile devam eden tehâfüt geleneği (dolayısıyla da felsefi hareket) yaklaşık iki yüz yıl kadar süren bir kesintiye uğramıştır. Ancak Fatih Sultan Mehmet’in tehâfüt tartışmalarını yeniden başlatması ile felsefi hareket de önemli bir ivme kazanmıştır.Doğru cevap C'dir

Gazali ve İbn Rüşd’ün Tehâfüt’leri ekseninde kaleme alınan bu eserlerin konularını dört kategoride değerlendirmek mümkündür: Bunlar; tabiiyyâta ait meseleler, ilahiyyâta dair meseleler, âlemle ilgili meseleler ile gök hakkındaki meselelerdir.Doğru cevap B'dir.

Fârâbî Tanrı’dan yukarıdaki sıraya göre evrendeki varlıkların meydana gelişini de Sudûr teorisi adı verilen bir teori ile açıklar. Fârâbî genel olarak alemin Allah’ın hür iradesi ve mutlak kudretinin sonucu
olarak sonradan yaratıldığını kabul eden İslâm kelamcılarının hilafına, Aristo ve Platon felsefesinin bir sentezini yapmaya çalışan Yeni Platoncu düşüncenin bazı felsefi ve mantıki gerekçelere dayanarak Alemin Tanrı’dan sudur denilen bir süreçle meydana geldiğini şeklindeki tezini İslâm düşüncesi içersinde ifade etmeye çalışmıştır. İlk anda yaratma teorisine zıtmış gibi gelen bu teori Fârâbî ve sonrasında İbn Sina gibi bazı meşşai filozoflar tarafından savunulmuş, İslâm’ın yaratma anlayışı bu şekilde izah edilmeye çalışılmıştır.

Cemâleddin Afgânî Hemedan yakınındaki Esedabad'da doğmuştur. 10 yıllık eğitim-öğretim neticesinde, İslâmî ilimleri özümsemiş, bu esnada felsefe ve modern bilimlere ise özel ilgi duymuştur. Anadili Türkçe’nin yanında Çağdaş İslâm
Düşüncesi Kişiler ve Görüşler Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce ve Rusça öğrenmiştir. 18 yaşında Hindistan’a gitmiş. Buradan birçok Müslüman memleketlere uğradıktan sonra Mekke’ye yönelerek Hacc ibadetini yerine getirmiştir. Cemâleddin Afgânî ayrıca bir dönem Meclis-i Kebir-i Maarif azalığına getirilmiştir.

Cemâleddin Afgânî, Muhammed Abduh'la birlikte müslümanları Batı'nın sömürgeciliğine karşı harekete geçirmeyi hedefleyen Arapça haftalık bir gazete olan El-Urvet el-Vuskâ'yı çıkarmıştır.

Soru kökünde hakkında bilgi verilen kişi Cemâleddin Afgânî'dir.

Muhammed Abduh Mısırlı büyük bir düşünür, sosyolog ve ıslahatçı olan Abduh, çağdaş İslâm düşüncesinin en önemli simalarından biri kabul edilir. Abduh ayrıca Ezher Üniversitesine 1866 yılında kaydolmuştur.

İsmail Hakkı İzmirli’nin getirildiği önemli görevlerden bir tanesi de Darü’l-Hikmet-i İslâmiye üyeliği ve başkan vekilliğidir. Sayıları 3 bin cildi bulan kitapları için, kendi adına izafeten Süleymaniye Kütüphanesinde bir oda tahsis edildi. Darü’l-Hikmet-i İslâmiye’de bulunduğu süre zarfında ilmi müzakerelere katıldığı gibi, önemli yazılar da yazdı.

Yeni İlm-i Kelam; Miyaru'l-Ulum; Mantıki Tatbiki ve Fenn-i Esalib; Kitabu'l-İfta ve'l-Kaza; İlm-i Mantık; Hikmet-i Teşri;Usul-i Fıkıh Dersleri; Arab Felsefesi;Fenni Menahic; Muhtasar Felsefe-i Ula; Mizanu'l-İtidal; Felsefe Dersleri; Muhassalu'l-Kelam ve'lHikme; Ihvan-ı Safa Felsefesi; Mulahhas İlm-i Tevhid; Felsefe-i İslâmiyye Tarihi; Müslüman Türk Filozofları; Arab Filozofu el-Kindi; Ebu Bekir Razi
ve Felsefesi gibi eserlerin yazarı İsmail Hakkı İzmirli'dir.

Ahmet Naim’in en dikkat çeken ve üzerinde tartışılan eseri “İslâm’da Daava-yı Kavmiyye”dir. O burada bir taraftan İslâm kardeşliğini zedeleyecek ırkçı bir çıkışı tenkit ederken bir taraftan da Türkçülüğün Esasları üzerine eleştiriler getirmiştir.

Mehmed Âkif Ersoy İstanbul Fatih’te doğdu, yine İstanbul’da vefat etti. Babası Fatih Medresesi müderrisi Mehmet Efendi’dir. Aslen Arnavuttur. Fatih Mekteb-i İdâdîsi’ni bitirdi. Mülkiye’nin (Siyasal Bilgiler) Âlî kısmına geçti. Ancak babasının vefatı nedeniyle hazır bir mesleğe sahip olmak için baytar mektebine gitti. Birçok yerde baytar olarak çalıştı. 1908’de Dâru’l-Fünûn’un Edebiyât-ı Osmâniye müderrisliğine tayin oldu.

''Süleymaniye Kürsüsünde'' isimli eser Mehmed Âkif Ersoy'a aittir.

Soru kökünde verilen bilgilere göre doğru cevap D seçeneğidir.

En-Necât, felsefenin temel konularında okuyucuya bilgi vermek ve bu alana yönelen kimseleri yetiştirmek amacıyla 417 (1026) veya 418 (1027) yılında İbn Sina tarafından kaleme alınmıştır.

İnsanın sahip olduğu bilme yeteneği kuvve halinde akıl, bu yetenekle düşüncenin ilkelerinin kazanılması meleke halinde akıl, bu ilkelere dayanarak gözlem ve deneyle nesnel dünyanın bilgilerinin kazanılması fiil halinde akıl, faal aklın etkisiyle zihnin bu aşamalardan geçerek mükemmellik düzeyine  peygamberlerin mazhar oldukları vasıtasız bilgi onların kutsî aklı tarafından algılanır.