ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ

Çelik su kazanları, TS 497’ye göre imal edilmelidir.

Çelik kazanların tamir ve bakımı daha kolay olmasına karşın korozyona karşı daha hassastırlar.

Ayrıca geçiş sayısına göre ise tek geçişli, iki geçişli, üç geçişli ve dört geçişli kazanlar olarak sınıflandırılmaktadır.

Standart, Düşük Sıcaklıklı ve Yoğuşmalı Kazanlar

Kazan çıkış suyu sıcaklığına göre ise kazanlar ikiye ayrılmaktadır: Normal sıcak sulu kazanlar ve düşük sıcaklıklı kazanlar.

Sıvı ve gaz yakıt kullanımında norm kullanım ısıl verimleri %92-%95 arasındadır.

Emniyet ve kontrol cihazları kazanlarda ölçülmesi istenen başlıca hız, sıcaklık, debi, basınç ve kimyasal analizlerdir.

Emniyet ventilleri, buhar kazanlarında ayarlandıkları basınçta kendiliğinden açılarak kazandaki fazla buharı dışarı atan, böylece kazan emniyetini sağlayan elemanlardır.

Sankey diyagramı enerji giriş ve çıkışı olan tüm cihazlar için çizilen bir diyagram olup, giren enerjinin ne kadarının faydalı enerji olarak kullanıldığını, ne kadarı- nın hangi yollarla atıldığını görmek açısından önemlidir.

duman gazlarının sıcaklığındaki her 20°C’lik düşüş kazan verimini %1 arttırmaktadır.

Yalıtım yapılmış kazanlarda kazan yüzey sıcaklığı ile ortam sıcaklığı arasındaki fark 30°C civarında olmaktadır.

Kazanlar yaktığı yakıt tipine göre ise katı yakıtlı kazanlar, pelet yakan kazanlar,
sıvı yakıtlı kazanlar, gaz yakıtlı kazanlar, çok yakıtlı kazanlar, atık ısı kazanları, atık ve çöp yakan kazanlar ve elektrikle çalışan kazanlar olmak üzere sınıflandırılmaktadır.

Kazanlar ısıl akışkanın özelliklerine göre sıcak sulu kazanlar, kaynar sulu kazanlar, kızgın yağ kazanları ve buhar kazanları olmak üzere sınıflandırılmaktadır.

Döküm kazanlar, sıcak su kazanlarında ve 0,5 Atü’ye kadar alçak basınçlı buhar kazanlarında kullanılmaktadır. Döküm kazanlar, dilimler halinde dökülerek birbirine bağlanmaktadır. Bu nedenle kazan dairesine dilimler halinde getirilip burada montajı yapılabilmektedir. Dilimler halinde olması nedeniyle, dilim ilavesiyle kapasite artırımı mümkün olmaktadır. Ömürleri için 30 yıla kadar süre verilebilmektedir. Döküm kazanların ısıl ataleti daha yüksektir. Bu nedenle döküm kazanlar geç ısınırlar, ısıyı bünyelerinde koruduklarından dolayı geç soğurlar.

Çelik kazanlar ise çabuk ısınıp çabuk soğurlar. Çelik kazanlarda sıcak su, kaynar su ve buhar üretmek mümkündür. Çelik su kazanları, TS 497’ye göre imal edilmelidir. Çelik buhar ve kaynar sulu kazanlar ise TS 377’ye göre imal edilmektedir. Çelik kazanlar döküm kazanlara göre fiyat olarak daha ucuzdur. Buna karşın, kullanım şartlarına bağlı olmakla birlikte ömürleri döküm kazanlara göre çok daha azdır. Çelik kazanların tamir ve bakımı daha kolay olmasına karşın korozyona karşı daha hassastırlar.

Bünyesinde daha fazla hidrojen bulunduğundan yoğuşmalı kazanlar için gaz
yakıtlar tercih edilmektedir. Doğalgazın bulunduğu bölgelerde yoğuşmalı kazanların diğer kazanlara göre ciddi bir verim avantajı vardır.

Normal sıcak sulu kazanlar 90-70 sistemine göre çalışmaktadır. Bu sistemde
kazandan çıkan suyun sıcaklığı 90°C, dönen suyun sıcaklığı da 70°C’dir. Bu tip
kazanlarda kazan dönüş sıcaklığının 50°C’nin altına inmesi istenmemektedir.
50°C’nin altına düşmesi durumunda baca gazında yoğuşma ortaya çıkarak kazanda korozyon meydana gelmektedir. Standart kazanlarda kazan yükünün azalması durumunda kazan verimi de azalmaktadır.

Sıcak sulu ve buharlı kazanlarda emniyet ve kontrol amacıyla pek çok ölçüm cihazı kullanılmaktadır. Emniyet ve kontrol cihazları kazanlarda ölçülmesi istenen
başlıca hız, sıcaklık, debi, basınç ve kimyasal analizlerdir. Bu ölçümler kazanlarda
kullanılan su, buhar, hava, baca gazı yakıt verilerini ve yakıtın çeşitli noktalardaki
değerlerini belirlemektedir.

Bacadan atılan enerjiden yararlanılması için önerilen diğer bir yol da kazana
yanma için verilen taze havanın baca gazı ile ısıtılmasıdır. Bu amaçla kullanılan
ısı geri kazanım cihazları reküperatör olarak adlandırılmaktadır. Reküperatör
aslında gazdan gaza ısı değiştiricisidir.

Eksik yanma yanmanın iyi olmaması sonucunda ortaya çıkan ve kazanlarda
verim düşüklüğüne neden olan olumsuz durumlardan birisidir. Yanmanın iyi olmaması durumunda ortaya çıkan karbon zerrecikleri ve özellikle karbonmonoksit verimi olumsuz yönde etkilediği gibi çevre açısından da olumsuz sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.

Sürekli baca gazı analizi ve takibi, kazan verimini izleyebilmenin en basit yollarından birisidir. Analizler günde en az bir kere yapılmalı ve sürekli olarak kaydedilerek gerekli önlemler alınmalıdır.