ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ

Kollektörler sıcak sulu ısıtma tesisatında, kazandan çıkan ve kazana giren olmak üzere iki hat üzerinde, kazandan çıkan sıcak suyun dağıtımının kontrolünde ve sistemden gelerek kazana dönecek suyun kontrolünde kullanılır.

Çelik kazanlarda korozyonun önlenebilmesi için kazan su sıcaklığının 55°C’nin altına, baca gazı sıcaklığının ise 150°C’nin altına düşmesi gerekmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hava ayırıcıları, tesisatta bulunan havanın tesisattan atılması amacıyla kullanılmaktadır

Isıl konforu etkileyen faktörler:

Tek borulu dağıtma sisteminde, kazandan çıkan ana besleme hattı sırayla tüm radyatörleri dolaşır. Her radyatör ihtiyaç duyduğu sıcak suyu bir branşman vasıtasıyla ana borudan almaktadır. Ana borudan her radyatöre dağıtımdan sonra ana borunun çapı biraz daralır ve ana borudaki suyun sıcaklığı da biraz düşer. Sistemdeki tüm radyatörleri dolaşan sıcak su soğuyarak kazana geri döner.

Yerden Isıtma Sisteminin Olumsuz Yönleri • Döşeme sıcaklığının 22°C-23°C’leri geçmemesi gerekmektedir. Döşeme sıcaklığının bu değerlerin üzerine çıkması durumunda ayaklarda şişme ve sorunlar ortaya çıkmaktadır. • Bu sistemde ısıl atalet yüksektir. Geç ısınıp geç soğumaktadır. Sistem çalış- maya başladıktan sonra, önce zemin ve şap tabakası ısınacak, daha sonra odaya enerji aktarılacaktır. Özellikle otel uygulamaları için uygun değildir. • Yerden ısıtma durumunda ısı akımı doğrudan zeminden yukarıya doğru olmaktadır. Zeminde halı ve benzeri tür malzeme bulunması durumunda, burada biriken tozlar ısı akımıyla hareketlenmektedir. Halı kaplanması durumunda ısı iletimi de olumsuz etkilenmektedir. Yerden ısıtma uygulamalarında döşemede halı kullanılması önerilmemektedir. • Yerden ısıtma sistemi uygulanan borulara 20 yıl gibi bir ömür verilmektedir. Montaj ve imalat hataları olması durumunda ya da genleşen boruların sürtünerek aşınması durumunda boru delinmeleri ortaya çıkabilmektedir. Böyle bir durumda döşemenin kırılması ihtimali ciddi bir risktir. • Odanın en soğuk bölümü genelde pencere önleridir. Bu nedenle de radyatörler pencere önlerine yerleştirilmektedir. Yerden ısıtma uygulamasında her ne kadar pencere önüne daha sık boru döşemesi uygulansa bile cam önlerindeki sıcaklık oda ortalamasının altında kalabilmektedir. • Yerden ısıtma sisteminin ilk başlangıçta değil de sonradan uygulanması kaplama malzemesinin sökülmesini gerektirdiğinden işçilik, maliyet ve zaman açısından dezavantajlar ortaya çıkarmaktadır.

Yoğuşmalı sistemler düşük sıcaklıklı ısıtma sistemlerinde kullanılmalıdır. Kazan ya da kombinin çalışma sıcaklıkları 90/70 değil 45/65 gibi düşük sıcaklıklarda olmalıdır.

Güneş enerjisi sistemlerinde; hijyen, donma, kireçlenme, ömür, enerji kaybı, verim gibi faktörler göz önüne alınarak kapalı sistemler tercih edilmektedir.

Payölçerler, merkezi sistemde her dairenin tükettiği ısı miktarını metrekare esasına göre değil harcadığı yakıt miktarına göre belirleyen bir cihazdır. Avrupa ülkelerinde kullanılan bu sistemde radyatör üzerinde bulunan klasik vanaların yerine sıcaklık ayarı yapabilen termostatik vanalar takılmakta ve radyatör peteğinin üzerine de pay ölçer monte edilmektedir. Böylece payölçer sistemiyle merkezi sistem ısıtmada bireysel sistemdeki gibi kullandığı enerji kadar fatura ödeme gerçekleşecektir.

Çelik kazanlar, 1000 kW kapasiteye kadar TS EN 303-1/2/3, 1000 kW’tan daha yüksek kapasitede ise TS 497 standardına göre monoblok olarak üretilmektedirler. Bu standart kapsamındaki sıcak su kazanları için maksimum konstrüksiyon basıncı 5 kg/cm2 değerindedir. Konstrüksiyon basıncı 5 kg/cm2’den büyük olan sıcak su kazanlarının silindirik formda yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda doğru cevap A dır.

Isıtıcı elemanlar konutlarda iş merkezlerinde ortamın ısıtılmasında kullanılmaktadır. Kazan, kat kaloriferi ya da kombi aracılığı ile üretilen sıcak suyun ısıtıcı elemanlara yollanarak sıcak suyun enerjisinin ortama verilerek ortamın ısıtılmasını sağlar. Yaygın olarak kullanılan ısıtıcı elemanlar radyatörlerdir. Bunun dışında konvektör, radyant ısıtıcı ve nadiren de çıplak borular ısıtıcı eleman olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap D dir.

Pompalar, ısıtma tesisatında sıcak suyun tesisat içerisinde dolaşmasını sağlayarak, sudaki enerjinin ortama aktarılmasını sağlar. Sirkülasyon pompası olarak da adlandırılan pompaların seçiminde debi ve basma yüksekliği değerlerinden yararlanılır. Buna göre doğru cevap C dir.

Son yıllarda bireysel ısıtma sistemlerine doğru bir tercih kayması ortaya çıktığı
görülmektedir. Bu tercihe toplu ısınmada sıcaklık tercihi yapılamaması ve enerji
tasarrufuna ilişkin önlemlere tüm kullanıcıların özen göstermemesi yol açmaktadır.

Çok sayıdaki binanın ısıtma sisteminin tek bir ısı merkezine bağlı olduğu sistem, bölgesel ısıtma olarak tanımlanmaktadır. Uzaktan ısıtma olarak da adlandırılan bu sistemde ısı merkezi ayrı bir binaya yerleştirilmekte, burada üretilen sıcak su ya da buhar, boru ve kanallarla binalara kadar dağıtılmaktadır. Buna göre doğru cevap D dir.

Alttan Dağıtma Alttan Toplama Sistemi: Bu sistemde bodrum katına yerleştirilen sıcak su kazanından ana besleme hattı çıkmaktadır. Dağıtma kollektöründen yatay ana besleme boruları ile bodrum katı tavanındaki seviyeden istenilen noktalara doğru sıcak suyun dağıtımı yapılmaktadır. Bu noktalardan besleme kolonları vasıtasıyla sıcak su üst katlara kadar ulaştırılır. Radyatörlere sıcak suyun girişi kolonlardan yapılır. Radyatör çıkışları ise yine dönüşe yerleştirilen kolonlara bağlanarak gerçekleştirilir. Sonuç olarak gidiş hattında bir gidiş kollektörü, dönüş hattında ise bir dönüş kollektörü bulunmaktadır.

Sıcak sulu merkezi ısıtma sistemlerinde çoğunlukla 90/70’lik sistem uygulanmaktadır. Bu sistemde kazan çıkışındaki su sıcaklığı 90°C olup, kazan dönen su sıcaklığı 70°C’dir. 90/70’lik sistem klasik sistem olarak da adlandırılmakta olup ısıtma sisteminin tasarımına yönelik tüm tablo ve çizelgeler bu sisteme göre hazırlanmıştır.

Döşeme sıcaklığının 22°C-23°C’ leri geçmemesi gerekmektedir. Döşeme sıcaklığının bu değerlerin üzerine çıkması durumunda ayaklarda şişme ve sorunlar ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bu bir dezavantaj oluşturur cevap D dir.

Isıl konforun önemli faktörlerinden birisi ortamdaki hava hızıdır. Ortamdaki hava akımı radyatörlü ve konvektörlü sistemlere göre daha azdır. Bu durum daha konforlu bir ortam oluşmasını sağlar. Bu avantajlı bir durumdur dolayısıyla doğru cevap B' dir.

Kaskad sisteminin başlıca avantajları şu şekilde ortaya konulabilir:

•Özellikle geçiş mevsimlerinde tek kazanın düşük kapasitede verimsiz çalıştırılması yerine; bir, iki ya da üç cihaz tam kapasiteyle çalıştırılarak verimli bir işletme ortaya çıkar.
• Duvar tipi kaskad cihazlar, kazan dairesinde çok az yer kapladığından kazan dairelerinin geri kalan kısımları farklı amaçlar için kullanılabilir.
• Tek bir kazan söz konusu olmadığından kullanılan su hacmi daha az olacaktır. Bundan dolayı da daha az su kütlesi ısıtılacak ve dolaştırılacaktır.
• Cihazın su hacminin küçük olması, suyun daha kısa sürelerde istenilen sıcaklık değerine ulaştırılmasını sağlayacaktır.
• Kaskad sisteminde kullanılan duvar tipi kazanların gövdesi küçük olduğundan ışınım kayıpları da doğal olarak daha azdır.
• Kaskad sistemi, uygulanma mantığı gereği birden fazla duvar tipi kazana dayandığından, bakım ve arıza durumunda yedeklenme olanağı vardır.