ISITMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ
Isıtma tesisatı eleman ve cihazları nelerdir?
Isıtma tesisatındaki cihazlar denilince ilk başta kazanlar, kat kaloriferleri, boylerler ve kombi cihazları sıralanabilir. Daha sonra ısıtıcı eleman olarak radyatörler, konvektörler, radyant ısıtıcılar ve çıplak borular vardır. Isıtma tesisatındaki diğer cihazlar olarak genleşme depoları, pompa ve vanalar ile armatürler sayılabilir.
Sıcak su kazanlarının seçiminde iki önemli faktör nedir?
Sıcak su kazanlarının seçiminde iki önemli faktörden birisi kazan kapasitesi, diğeri ise işletme basıncıdır.
Çelik kazanları açıklayınız.
Çelik kazanlar, 1000 kW kapasiteye kadar TS EN 303-1/2/3, 1000 kW’tan daha yüksek kapasitede ise TS 497 standardına göre monoblok olarak üretilmektedirler. Bu standart kapsamındaki sıcak su kazanları için maksimum konstrüksiyon basıncı 5 kg/cm2 değerindedir. Konstrüksiyon basıncı 5 kg/cm2’den büyük olan sıcak su kazanlarının silindirik formda yapılması gerekmektedir. Fiyat açı- sından bakıldığında döküm kazanlardan daha ucuzdurlar. Kullanım şartlarına bağlı olmakla birlikte ömürleri döküm kazanlara göre çok daha azdır. Tamir ve bakımı daha kolay olmasına karşın korozyona karşı daha hassastırlar. Düşük sı- caklıklarda çalışma durumunda soğuk yüzeyler üzerinde asit ve su buharı yoğuş- ması meydana gelmektedir. Bu da korozyon nedeniyle kazanların çabuk çürümesine yol açmaktadır. Çelik kazanlarda korozyonun önlenebilmesi için kazan su sıcaklığının 55°C’nin altına, baca gazı sıcaklığının ise 150°C’nin altına düşmesi gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek üzere üç veya dört yollu karıştırma vanası ile kazandaki su sıcaklığının yüksek tutulmasına çalışılmaktadır
Üflemeli brülörlü kazanları açıklayınız.
Üflemeli brülörlü kazanlarda yanma için gerekli olan hava bir fan aracılığı ile kazan dairesi ortamında kazana verilmektedir. Havayı üfleyen fan rahatsız edici ses seviyeleri oluşturabilmektedir. Brülör kazan uyumu, baca konstrüksiyonuna gösterilecek özen ve ses yalıtımı önlemleriyle ortaya çıkan gürültünün azaltılması sağlanabilmektedir. Üflemeli brülörlü kazanlarda yanma düşey doğrultuda gerçekleşmektedir. Bu tip kazanlarda hava ayarı çok iyi yapılabildiğinden yakıt tüketimi daha düşük seviyelerde ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca kazanı değiştirmeksizin çift yakıtlı brülörlerle alternatif yakıtların da (fuel oil, motorin LPG) kullanılabilme olanağı bulunmaktadır.
Boylerler nelerdir?
Boylerler; konut, otel, hastane, turistik tesis gibi yerlerde sıcak su ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Sıcak su ihtiyacı ülkeye, kültüre, ekonomik duruma göre farklılık göstermektedir. Konutlar açısından bakıldığında sıcak su kullanımındaki başlıca etkenler şunlardır: Kişi sayısı, konut büyüklüğü, yaşam düzeyi, kişilerin yaşı, mevsim şartları. Boylerler gömlekli ve serpantinli olarak iki tipte imal edilmektedir. Gömlekli boylerler silindirik olarak imal edilmektedirler. Silindirik deponun dış kısmında bulunan gömlek etrafında dolaşan ve kazandan gelen sıcak su boyler içindeki suyu ısıtmaktadır. Serpantinli boylerde ise düşey ya da yatay olarak yerleştirilen deponun içinde kazandan gelen sıcak suyun dolaştırıldığı bir serpantin bulundurulmaktadır
Kombileri baca tipine göre açıklayınız.
Kombiler baca tipine göre; bacalı kombi, bacalı fan kitli kombi ve hermetik kombi olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Bacalı tip kombide yanma havası kombinin bulunduğu ortamda sağlanmakta ve atık baca gazı, baca kanalı ile atmosfere atılmaktadır. Bacalı fan kitli kombiler, baca sorunu olan konutlar için geliştirilmiştir. Fanlı kombilerin bacalı kombilerden farkı, atık baca gazının bir fan kiti aracılığı ile yine baca yolu ile dışarıya atılmasıdır. Hermetik kombilerde yanma için gerekli olan taze hava bir fan kiti ile dış ortamdan alınmaktadır. Yanma sonucu ortaya çıkan atık gaz ise dış ortama atılmaktadır
Radyatörleri açıklayınız.
Radyatörlerde, kazandan yollanan sıcak suyun (veya buharın) ısısı, çevreye ışınım ve taşınım yoluyla yayılarak ortamın ısınması sağlanır. Klasik ısıtma sistemlerinde kazandan çıkan suyun sıcaklığı 90°C, dönüş sıcaklığı ise 70°C olarak tasarlanır. Kısaca 90/70 olarak adlandırılan sıcak sulu ısıtma sisteminde radyatörlerin ortalama yüzey sıcaklığı 80°C’dir. Radyatörlerin ısıl güç değerleri, radyatörün tipine göre üretici firma tarafından yayınlanan kataloglarda yer almaktadır. Radyatörlerin ömrü kullanılan malzeme cinsine göre değişmektedir.
Genleşme depolarını açıklayınız.
Genleşme depoları, ısıtma sisteminde farklı sıcaklıklardaki suyun farklı hacimlerde bulunması nedeniyle, hacmi arttığında suyun depolandığı yer olarak tasarlanmaktadır. Sıcak sulu ısıtma sistemlerinde gidiş ve dönüş suyu sıcaklıkları farklı değerlerde bulunabilmektedir. Mevcut uygulamalarda 90/70’lik sisteme yaygın olarak rastlanmakla birlikte düşük sıcaklıklı ısıtma sistemlerine geçildikçe 80/60 ve 40/30 gibi sistemler de bulunmaktadır.
Modern tip pislik ayırıcıların avantajı nedir?
Klasik tipli pislik tutucuların temizlik ve bakımı zor olup, zamanında bakım yapılmaması tesisatta sorunlara neden olmaktadır. Son yıllarda filtre yerine pislik ayırıcılar kullanılmaktadır. Modern tip pislik ayırıcılar pompalarda sorun yaratan küçük partikülleri bile tutabilme özelliğine sahiptirler. Bu tür pislik tutucularda pislik cihazın alt kısmında biriktirildiğinden boru daralmalarına ve sistem tıkanmalarına neden olmaz. Cihazın altında biriken pislik boşaltma vanası ile kolayca dışarıya atılabilir.
Isıtma sistemindeki suyun dağıtım ve kontrolü hangi elemanlarla gerçekleşir?
Isıtma sistemindeki suyun dağıtım ve kontrolü; boru, pompa ve vanalarla gerçekleştirilir.
Pompa seçiminde hangi hususlardan yararlanılır?
Pompalar, ısıtma tesisatında sıcak suyun tesisat içerisinde dolaşmasını sağ- layarak, sudaki enerjinin ortama aktarılmasını sağlar. Sirkülasyon pompası olarak da adlandırılan pompaların seçiminde debi ve basma yüksekliği değerlerinden yararlanılır. Pompa seçiminde, pompadaki suyun debisi ile basma yüksekliği arasındaki ilişkiyi gösteren ve pompa karakteristik eğrisi olarak adlandırılan eğriden yararlanılır.
Isıl konfor ortamı nedir? Açıklayınız.
İnsanların kendilerini konforlu hissettikleri ortam ısıl konfor ortamı olarak tanımlanmaktadır. İnsanların çalışma verimini, bulunduğu ortamın sıcaklığı ve nemi büyük ölçüde etkilemektedir. Isıl konforu etkileyen dört önemli faktör bulunmaktadır. Bunlar;
- ortam sıcaklığı,
- nem,
- hava hızı,
- dış ortama bakan duvarların iç yüzey sıcaklığı ile ortam sıcaklığı arasındaki sıcaklık farkıdır.
Isıtma sistemlerinin sınıflandırılmasını açıklayınız.
Isıtma sistemleri çeşitli kriterlere göre sınıflandırılmaktadır. Suyun faz durumuna göre ısıtma sistemleri, sıcak sulu ısıtma sistemi ve buharlı ısıtma sistemi şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Suyun gidiş dönüş boru sayısına göre ısıtma sistemleri, çift borulu ısıtma sistemi ve tek borulu ısıtma sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Suyun binadaki dağıtma ve toplama şekline göre ise ısıtma sistemleri üçe ayrılmaktadır: Alttan dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi; üstten dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi; üstten dağıtmalı, üstten toplamalı ısıtma sistemleri. Suyun dolaşımını sağlama şekline göre ise ısıtma sistemleri zorlanmış dolaşımlı (pompalı) ısıtma sistemi ve doğal dolaşımlı ısıtma sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Genleşme deposuna göre ise açık genleşme depolu ve kapalı genleşme depolu olarak sınıflandırılmaktadır. Suyun sıcaklığına göre ise ısıtma sistemleri üçe ayrılmaktadır. Birincisi düşük sıcaklıklı ısıtma sistemi (75/65°C, 55/45°C gibi), klasik sıcaklıklı ısıtma sistemi (90/70°C), kaynar sulu ısıtma sistemi (120°C’nin üstünde). Isının ortama verilme şekline göre ise ısıtma sistemleri, ısıtma elemanlı ısıtma sistemi ve radyant (yerden, duvardan, tavandan) ısıtma sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Kazan dairesinin konumuna göre ise çatı ısı merkezleri ve klasik (bodrumda) ısı merkezleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Isıl kapasitesine göre ise ısıtma sistemleri üçe ayrılmaktadır: Bireysel ısıtma sistemleri, merkezi ısıtma sistemleri ve bölgesel ısıtma sistemleri.
Bireysel ısıtma sistemlerini açıklayınız.
Bireysel ısıtma sistemlerinde kat kaloriferi, kombi ve soba kullanılmaktadır. Bir veya birkaç dairenin ısıtıldığı bu sistemde genellikle akışkan olarak sıcak su kullanılmaktadır. Yakıt olarak doğalgaz, kömür ve sıvı yakıt seçenekleri bulunmaktadır. Doğalgazın il ve ilçelere doğru yaygınlaşmasıyla bireysel sisteme geçişler artmıştır.
Bireysel ısıtma sistemlerinde kullanılan kombiyi açıklayınız.
Bireysel ısıtma sistemlerinde tercih edilen kombi; çok az yer kaplaması, kolayca duvara monte edilebilmesi, sıcak su sağlayabilmesi ve otomatik kontrol sistemine uygun olması avantajlarını sunmaktadır. Belirli bir oda sıcaklığına set edilen oda termostatıyla birlikte kullanıldığında konfor ve enerji tasarrufunu birlikte sunmaktadır. Standart kombiler genelde dur-kalk prensibiyle çalışmaktadırlar. Bu prensiple çalışmada, kombi ya tam kapasiteyle çalışmakta, ya da tamamen durmaktadır. Belirli bir sıcaklık düzeyine ayarlanan kombi, bu sistemde sık sık durkalk yapmaktadır. Bu tür kombilerin yerine iki modülasyonlu ya da tam modülasyonlu kombilerin seçimi, enerji tasarrufu açısından büyük önem taşımaktadır.
Merkezi ısıtma sistemi nedir?
Merkezi ısıtma sistemleri, bir veya birkaç binanın bir blok altındaki bir kalorifer dairesinden ısıtıldığı sistemlerdir. Bina altında bulunan kalorifer dairesindeki kazanda hazırlanan sıcak su, borular vasıtasıyla dairelere iletilmektedir. Şehirlerde genellikle bina altına yerleştirilen sıcak sulu kazan ile merkezi ısıtma sistemi yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bölgesel ısıtma nedir?
Çok sayıdaki binanın ısıtma sisteminin tek bir ısı merkezine bağlı olduğu sistem, bölgesel ısıtma olarak tanımlanmaktadır. Uzaktan ısıtma olarak da adlandırılan bu sistemde ısı merkezi ayrı bir binaya yerleştirilmekte, burada üretilen sıcak su ya da buhar, boru ve kanallarla binalara kadar dağıtılmaktadır. Binaların ısı merkezine olan uzaklığı 1 km’den azsa, 90°C sıcaklığındaki sıcak su sisteme doğrudan gönderilmektedir. Bölgesel ısıtma sistemi toplu konut uygulamalarında, mahalle ya da şehir ısıtması gibi büyük ölçekli sistemlerde uygulanmaktadır. Binaların ısı merkezine olan uzaklığının birkaç kilometreden daha fazla olduğu durumlarda ısı merkezinde hazırlanan buhar veya kaynar su birinci akışkan devresi ile binalara kadar gönderilir. Her binanın altına bir ısı değiştirici yerleştirilerek kaynar su veya buharın enerjisi ile ikinci devrede dola- şan sıcak su ısıtılır ve binadaki dairelere gönderilir. Aslında ikinci devredeki sıcak su sistemi merkezi ısıtma sisteminde kullanılan devredir. Özellikle bir termik santralin %50’ye varan atık ısısından yararlanabildiği durumlarda, toplu konut veya şehir ısıtmasının buhar ya da kızgın suyla yapılması oldukça ekonomiktir.
Tek borulu dağıtma sisteminin avantaj ve dezavantajlarından bahsediniz.
Tek borulu dağıtma sisteminin en büyük dezavantajı dönüşe yakın olan radyatörlere giren suyun sıcaklığının daha az olmasıdır. Bu dezavantaj nedeniyle aynı hat üzerine yerleştirilecek radyatör sayısında sınırlamalar bulunmaktadır. Tek borulu dağıtım sisteminde ortaya çıkan problemlerden biri de ana borudan radyatöre verilen su debisinin ayarlanmasından kaynaklanmaktadır. Tek borulu dağıtım sisteminin avantajı ilk yatırım maliyetinin düşüklüğüdür. Ayrıca hacimde daha az boru dolaştığından estetik bir avantajı da bulunmaktadır. Bu sistemin diğer avantajları montajının basitliği ve duvarlarda daha az deliğe ihtiyaç duyulmasıdır.
Çatı ısı merkezlerini açıklayınız.
Doğalgaz kullanımında depolama söz konusu olmadığından cihaz çatıya yerleştirildiğinde gaz doğrudan buraya bağlanabilmektedir. Alan olarak atıl vaziyette bulunan çatı katının değerlendirilmesi açısından avantajlı bir çözüm olarak sunulmaktadır. Çatı ısı merkezleri uygulaması bodrum katlarının otopark ya da çeşitli amaçlarla kullanıma açılmasını sağlamıştır. Bodrum katındaki zemin suyu seviyesinin yüksek olması veya kayalık temel bulunması durumunda da çatı ısı merkezleri avantaj olarak ortaya çıkmaktadır.
Yüzeyden ısıtma sistemlerini açıklayınız.
Son yıllarda sağladığı enerji tasarrufu nedeniyle yüzeyden ısıtma sistemlerinin tercihinde artışlar ortaya çıkmıştır. Yüzeyden ısıtma sistemleri, yerden olabileceği gibi duvardan ya da tavandan da gerçekleştirilebilmektedir. Isı pompası, yoğuşmalı kombi ve güneş enerjisiyle birlikte desteklendiğinde hem ısıtma hem soğutma söz konusu olabilmektedir. Bu durumda borular kısmen yerden, kısmen duvardan, kısmen de tavandan geçebilmekte; ısıtma halinde yerden ve duvardan, yazın soğutma halinde ise tavandan ve duvardan akışkan dolaştırılmaktadır.
Yerden Isıtma Sisteminin Olumlu Yönleri nelerdir?
Yerden Isıtma Sisteminin Olumlu Yönleri
- Yerden ısıtma sistemi ile odanın tüm yüzeyinde homojen bir ısı dağılımı sağlandığından konfor hissi uyandırmaktadır.
- Klasik ısıtma sistemlerinde ortam sıcaklığı istenilen düzeyde olsa bile zemin seviyesi daima daha düşük sıcaklıklarda olur. Yerden ısıtma sisteminde bu sakınca ortadan kaldırılmıştır.
- Radyatörler zamanla toz tutmaktadırlar. Temizlenmemesi durumunda bunlar yanarak duvar ve perdelere is olarak yapışmaktadır. Yerden ısıtma sisteminde bakım ve temizlik ihtiyacı bulunmamaktadır.
- Radyatörlü uygulamada radyatör arkası yalıtım yapılmaması durumunda bu bölgelerden dışarıya ciddi bir ısı transferi ortaya çıkmaktadır. Yerden ısıtmada böyle bir sakınca bulunmamaktadır.
- Spor salonu, cami, kilise gibi yüksek tavanlı ve geniş alanlı yapıların klasik sistemle ısıtılması zordur. Isı ihtiyacının yüksek değerlere çıktığı bu tür mekânlarda yerden ısıtma sistemi ile birlikte radyatörlü sistemin uygulanması önerilmektedir. Bu tür uygulamalarda 120 kcal/m2h sınır değer olarak önerilmektedir.
- Isı enerjisi zemin seviyesinden verildiğinden öncelikli döşeme ısınıp, ısı yukarıya doğru yükselecektir. Enerji tüketimi açısından en uygun ısı yayılı- mı bu sistemle ortaya çıkmaktadır. Açıkta boru, radyatör gibi tesisat elemanları bulunmadığından estetik açı- dan daha iyidir.
- Radyatörlü uygulamada, radyatörün kalınlığına bağlı olmak üzere odada bir daralma ortaya çıkmaktadır. Önünün herhangi bir eşya ile kapatılmaması gerekirken mobilyaların yerleştirilmesinde kısıtlar ortaya çıkabilmektedir.
- Radyatör, boru gibi sıcak ve metal malzeme olmadığından ayrıca hijyenik olduğundan, çocuk yuvalarında ve hastanelerde tercih edilmektedir.
- Isı geçişi radyasyon yoluyla olduğundan diğer ısıtma sistemleriyle karşılaş- tırıldığında 1°C -2°C düşük sıcaklıklarda bile konfor yakalanabilmektedir.
- Özellikle kapalı yüzme havuzları ve havuz etrafındaki yürüme alanlarında kullanıldığında konforlu bir ortam ortaya çıkmaktadır.
- Düşük sıcaklıklı ısıtma sistemine uygun bir sistemdir. Bu nedenle diğer sistemlere göre daha verimlidir. Dolaşan su sıcaklığının düşük olması ısı kayıplarını azalttığından, yakıt tüketimi daha azdır.
- Katlar arasında ısı geçişini azaltmak amacıyla uygulanan yalıtım aynı zamanda ses yalıtımı açısından da yararlı bir sonuç ortaya çıkarmaktadır.
- Isıl konforun önemli faktörlerinden birisi ortamdaki hava hızıdır. Ortamdaki hava akımı radyatörlü ve konvektörlü sistemlere göre daha azdır. Bu durum daha konforlu bir ortam oluşmasını sağlar.
- Yerden ısıtma sistemi döşemede sıcak ve kuru bir ortam ortaya çıkarmaktadır. Bu durum döşemedeki nemi engellediğinden, döşemede bakteri ve mite oluşumu da engellenmiş olur ve bu da alerjiye hassas bünyeler için uygundur.
Duvardan Isıtma-Soğutma Sisteminin Olumlu Yönleri nelerdir?
Duvardan Isıtma-Soğutma Sisteminin Olumlu Yönleri
- Hem ısıtma hem soğutma yapılabilmesi bu sistemin önemli bir avantajı olarak ortaya çıkmaktadır.
- Duvarlardaki ısıtma yüzeyi alanının fazlalığı ve yaz ve kış durumuna göre döşeme ve kenar alanlarından da yararlanılabildiği düşünülürse, daha geniş bir alan kullanılabildiğinden daha düşük sıcaklıklarla çalışma olanağı ortaya çıkmakta ve sistem verimi daha yüksek olmaktadır.
- Duvardan ısıtma ve soğutmada insan yapısına daha uygun bir ısı dağılımı ortaya çıktığından çok konforlu bir ısıtma soğutma ortaya çıkmaktadır.
- Soğutma durumunda klima sistemlerindeki hava hızları; ısıtma durumunda konvektör ve radyatörlerdeki hava hızları söz konusu olmadığından insanı rahatsız edici bir hava ortamı ortaya çıkmayacaktır.
- Yerden ısıtma sistemlerinde olduğu gibi duvarda da sıcak bir ortam söz konusu olduğundan duvarlarda nem problemi ortaya çıkmayacaktır.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarıyla birlikte kullanılabilen en uygun düşük sı- caklıklı ısıtma sistemidir. Bu yönüyle fosil yakıtları daha az kullandığından emisyonların azaltılması açısından da bir avantaj ortaya çıkmaktadır.
- Suyla çalıştığından suyla çalışan radyatör gibi diğer sistemlerle seri olarak bağlanma olanağı bulunmaktadır.
- Bakım onarımı kolay olacak şekilde merkezi bir yerde kurulma olanağı bulunmaktadır.
Yoğuşmalı sistem nedir?
Yoğuşmalı sistemler, baca gazı içerisinde bulunan buharın yoğuşturulmasıyla ortaya çıkan enerjiden yararlanan sistemlerdir. Yakıtlar bünyelerinde su bulundurabilmektedirler. Bunun dışında, özellikle doğalgaz gibi bünyesinde hidrojen bulunduran yakıtlar oksijenle birleştiklerinde su ortaya çıkarmaktadırlar. Gerek yakıtın içerisinde bulunan su, gerekse yakıttaki hidrojenin oksijenle birleşmesiyle ortaya çıkan su yanma sırasında buharlaşmaktadırlar. Buharlaşırken de buharlaş- ma enerjisini yakıtın verdiği enerjiden almaktadırlar. Yakıt için tanımlanan alt ısıl değer ve üst ısıl değer de bu prensip temelinde ortaya çıkmaktadır. Üst ısıl değer yakıt içerisindeki suyun buharlaşmadan önce yakıtın sahip olduğu enerjidir. Alt ısıl değer ise yakıtta bulunan veya yanma sonucu oluşan suyun buharlaşması için harcanan enerjiden sonra yakıtın sahip olduğu ısıl değerdir.
Isıtmada güneş enerjisi desteğini açıklayınız.
Güneş enerjisi başlangıçta sadece kullanım sıcak suyu amacıyla hayatımıza girmiştir. Daha sonra ısıtmaya destek ve elektrik enerjisi üretiminde de güneş enerjisinden yararlanma, uygulamada da kullanıma girmiştir. Özellikle geçiş mevsimlerinde sadece güneşten yararlanarak ısıtılan konutlarda kış mevsimi ilerledikçe güneş enerjisinin yetmediği durumlarda klasik ısıtma sistemlerinin takviyesi gerekmiştir. Güneş enerjisiyle ısıtma uygulamasında, diğer ısıtma uygulamalarında olduğu gibi yalıtım çok önemlidir. Yaklaşık bir değer vermek gerekirse, yalıtımlı 250 m2’lik bir ev için 40 m2’lik düz güneş kollektörü önerilmiştir. Güneş enerjisi ısıtmada kullanılacaksa mutlaka düşük sıcaklıklı ısıtma sistemi kullanılmalıdır. Yerden ve duvardan ısıtma güneş enerjisi kullanımı için çok uygun bir seçenek olarak ortaya çıkmaktadır. Güneş enerji sisteminde dolaşan akışkanın donma riskine karşı gerekli önlemler alınarak katkı maddeleri eklenmelidir.
Kaskad sistemleri açıklayınız.
Kaskad sistemler, merkezi ısıtma sistemi kullanılan binalarda, ısıtma sistemini, mevsime göre ihtiyaç duyduğu optimum düzeyde çalıştırarak enerji ekonomisi sağlamaktadır. Son yıllarda sağladığı avantaj nedeniyle kaskad sisteminin kullanımında ve tercihinde artışlar görülmektedir. Isıtma sisteminin ihtiyacı olan ısı kapasitesi tek bir kazan yerine birçok duvar tipi cihazdan oluşmaktadır. Geçiş mevsimlerinde binanın ısı ihtiyacı, tam kapasitesnin dörtte biri değerine kadar düşebilmektedir. Geçiş mevsimlerinde ısı ihtiyacının düşük olması nedeniyle kazanlar, ihtiyaca bağlı olarak %30-%40 gibi düşük kapasitelerde çalışabilmektedir. Düşük kapasitede çalışması nedeniyle de çalışma verimleri düşmektedir. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak üzere kaskad sistemleri önerilmektedir.
Kaskad sisteminin başlıca avantajları nelerdir?
Kaskad sisteminin başlıca avantajları şu şekilde ortaya konulabilir:
- Özellikle geçiş mevsimlerinde tek kazanın düşük kapasitede verimsiz çalış- tırılması yerine; bir, iki ya da üç cihaz tam kapasiteyle çalıştırılarak verimli bir işletme ortaya çıkar.
- Duvar tipi kaskad cihazlar, kazan dairesinde çok az yer kapladığından kazan dairelerinin geri kalan kısımları farklı amaçlar için kullanılabilir.
- Tek bir kazan söz konusu olmadığından kullanılan su hacmi daha az olacaktır. Bundan dolayı da daha az su kütlesi ısıtılacak ve dolaştırılacaktır.
- Cihazın su hacminin küçük olması, suyun daha kısa sürelerde istenilen sı- caklık değerine ulaştırılmasını sağlayacaktır.
- Kaskad sisteminde kullanılan duvar tipi kazanların gövdesi küçük oldu- ğundan ışınım kayıpları da doğal olarak daha azdır.
- Kaskad sistemi, uygulanma mantığı gereği birden fazla duvar tipi kazana dayandığından, bakım ve arıza durumunda yedeklenme olanağı vardır
Isıtma sistemlerinde kullanılan başlıca kontrol cihazları ve sistemleri nelerdir?
Isıtma sistemlerinde kullanılan başlıca kontrol cihazları ve sistemleri şunlardır: oda termostatı, termostatik radyatör vanası, kazan termostatı, pay ölçer, tam otomatik sistemli kazan kontrolü, yakma yönetim sistemleri ve motorlu vanalarla sistem veya zon kontrolüdür.
Termostatik radyatör vanalarının avantajları nelerdir?
Termostatik radyatör vanalarının avantajları gözden geçirilirse şu noktalar göz önüne çıkmaktadır:
- İstenilen bir sıcaklığa ayarlanabildiğinden konforlu bir sıcaklık ve enerji tasarrufu sağlanır. Her oda için ayrı bir sıcaklık kontrol olanağı bulunmaktadır.
- Radyatörler üzerinde bir radyatör vanası bulunmaktadır. yeni yapılan tesisatlarda klasik radyatör vanası koymak yerine az bir fiyat farkı ile termostatik radyatör vanası kullanılması daha az yatırımla enerji tasarrufu sağlama olanağı ortaya çıkarmaktadır.
- Montajı kolay olup, herhangi bir işletme gideri bulunmamaktadır.
- Termostatik radyatör vanası kullanılması durumunda, radyatör niş ile kapatılmamalıdır. Böyle bir uygulamada radyatör, radyatör vanası ile birlikte kapatıldığından termostatik radyatör vanasının da içinde bulunduğu kapalı bölmenin sıcaklığı artarak oda sıcaklığının doğru algılanmamasına neden olur. Ayrıca radyatörlerin kapatılması; radyatör verimini olumsuz yönde etkilemekte, enerji kayıplarını artırmaktadır. Benzer şekilde termostatik vananın önü, dolap, perde, koltuk gibi eşyalarla kapatılmamalıdır.
Ekonomi paneli ile kazan kontrolünde sağlanan bazı özellikler nelerdir?
Ekonomi paneli ile kazan kontrolünde sağlanan bazı özellikler aşağıda sıralanmıştır:
- Dış hava ve/veya iç ortam sıcaklığına göre ısıtma sistemine giren suyun sıcaklığı otomatik olarak ayarlanmaktadır.
- Dış ortamın gün boyunca değişen sıcaklık değerleri ile iç ortamdaki sıcaklık değerleri otomatik olarak kaydedilir. Bu değerler dikkate alınarak iç ortam ve dış havaya en uygun olan çalışma eğrisi ortaya çıkartılır.
- Dış hava ve iç ortam sıcaklıkları sürekli olarak izlenerek ısıtma sistemine giden su sıcaklığı sürekli olarak kontrol edilir. Bununla birlikte boylerde istenen sıcaklıktan suyun hazırlanmasını da kontrol eder.
- Isıtma sistemi, günlük ve haftalık olarak programlanabilir. Haftanın her günü için ve günün farklı bölümleri için farklı ısıtma sıcaklıkları programlanabilir. Benzer şekilde kullanım sıcak suyu için de günlük ve haftalık olarak programlar yapılabilir. Kullanıcı herhangi bir program yapmasa bile fabrika yazılımın içine standart bir program yüklemiş olup, sistem bu programa göre de etkin bir şekilde çalışabilmektedir. Oda sıcaklığı sürekli kontrol edilerek farklı zamanlarda (gece, gündüz gibi), farklı sıcaklıklar tanımlanabilir.
- Yaz kış çalışma konumları otomatik olarak belirlenmektedir. Don tehlikesine karşı sistemde koruma mekanizması bulunmaktadır. Kullanıcı evde olmasa bile tesisattaki su sıcaklığı +1°C’ye düştüğünde sirkülasyon pompası otomatik olarak çalışır ve tesisat donmaya karşı korunmuş olur. Isıtma veya sıcak su hazırlamada baca gazında yoğuşma riski olmayacak önlemler alınır. Isıtma sisteminin 14 saatten fazla çalıştırılmadığı dönemlerde, kullanılmayan pompaların sıkışma riskini ortadan kaldırmak amacıyla pompalar otomatik olarak günde bir kez 20-25 saniye kadar çalıştırılır. Bu sırada karışım vanaları da geçici olarak açılır.
- Kazan suyunun sıcaklığı alt ve üst limit değerleriyle sınırlandırılabilmektedir. Brülörün sık sık devreye girmesinin ve sistem veriminin düşmesinin önüne geçilecek önlemler alınmıştır.
- Lejyoner hastalığından korunmak ve sistemde bakteri oluşumunu önlemek için boylerde bulunan kullanım suyu haftada bir kez veya haftanın her günü belirlenen bir zamanda, belirli bir süreyle 65°C-75°C’lerde tutulur. Bu sıcaklık değeri istendiğinde değiştirilebilmekle birlikte kullanım suyu sisteminde bakterilerin yok edilmesi için bu sıcaklık önerilmektedir.
- Elektrik kesintileri ortaya çıktığında kontrol ünitesindeki veriler yok olmaz ve kaydedildiği gibi kalır. Arzu edildiği takdirde, cihaz içindeki program bozulmaksızın, program dışı olarak o güne mahsus ısıtma ve kullanım suyu hazırlanabilir. Yapılan işlemler ve ölçülen tüm sıcaklık değerleri ekrandan takip edilebilir.
- Ekonomi panelleri ısıtma sistemine güneş enerji paneli ile birlikte çalışma olanağı verebilmektedir. Ayrıca kaskad çalışmaya da uygun olarak hazırlanmıştır. Bu amaçla kaskad çalışma için 5 adedi doğrudan, 10 adedi karışımlı olmak üzere 15 adet ısıtma devresi planlanabilir. Bununla birlikte 5 adet boyler devresi, 5 adet iki kademeli kazan veya 10 adet tek kademeli devre kontrol edilebilir. Mevcut kontrol panelleri kaskad kullanımı durumunda genleşme kabı, vana gibi tesisat elemanlarını da kontrol edebilir.
- Ekonomi panelinde bulunan hata menüsü ile sistemde oluşan arızalar kullanıcıya bildirilir. Elektrikli su ısıtıcısı ve alarm rölesi kontrol edilebilir. Ekonomi paneli 8 farklı kontrol modu ile ihtiyaca uygun olarak çalışabilmektedir. Ekonomi paneli kontrol ünitesi dışında sistem, manuel olarak da çalıştırılabilecek donanıma sahiptir.