ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 2

Pervaneli ve türbin pompalar 500 m3/h’den yüksek debilerde basma yüksekliğinin fazla olmadığı durumlar için kullanılan pompalardır. Bu pompalar kuyular, jeotermal uygulamalar, zemin altı su kaynaklarının kullanımı, yer altı depolarında akışkan pompalama gibi pek çok uygulamalarda kullanımaktadırlar. Cevap B'dir.

Santrifüj pompalar, bina tesisatları başta olmak üzere çok geniş kullanım alanına sahip pompalardır. Bu pompalar, sıvıyı merkezkaç (kinetik) enerji ile emme hattından basma çıkışına göndererek basınç farkı oluşturan pompalardır. Cevap D'dir.

Yeraltı sularından su ihtiyacının karşılandığı yerleşim alanları ve büyük kapasiteli su ihtiyacı duyan işletmelerde kullanılan hermetik kovanlı türbin pompaları, metal ya da beton bir kovan içine yerleştirilerek kullanılan pompalardır. Basınç altında kovana giren akışkan yüksek basınçla kovandan uzaklaştırılır. Bu tür pompaların çalışma prensipleri, düşey milli pompalarla aynı özelliğe sahiptir. Cevap C'dir.

Derin kuyu pompaları olarak kullanılan pompalar, yüksek basınç kapasitesine sahip pompalardır. Pompalama ünitesine emme çarkından giren akışkan bir çark yardımıyla çanağa gönderilir. Çanakta akışkan, çanağın bir tür salyangoz etkisiyle basınçlandırılır. Düşey milli türbin pompalarında basınç etkisi çanak sayısı ile doğrudan orantılıdır. Cevap B'dir.

Döküm kazanlar geç ısınıp geç soğurlar. Çabuk ısınıp çabuk soğuyanlar ise çelik kazanlardır. Cevap C'dir.

Çelik kazanlar çabuk ısınıp çabuk soğurlar. Çelik kazanlarda sıcak su, kaynar su ve buhar üretmek mümkündür. Çelik su kazanları, TS 497’ye göre imal edilmelidir. Çelik buhar ve kaynar sulu kazanlar ise TS 377’ye göre imal edilmektedir. Cevap E'dir.

Atık ısı kazanları son yıllarda sanayide atık sıcak gazın enerjisinden yararlanmak amacıyla yaygın olarak kullanıma girmiştir. Atık ısı kazanlarında bacanın içerisinden borular geçirilmekte, baca gazı soğumuş olarak dışarıya çıkarken borularda dolaşan su ısıtılmaktadır. Cevap D'dir.

Normal sıcak sulu kazanlar 90-70 sistemine göre çalışmaktadır. Bu sistemde kazandan çıkan suyun sıcaklığı 90°C, dönen suyun sıcaklığı da 70°C’dir. Bu tip kazanlarda kazan dönüş sıcaklığının 50°C’nin altına inmesi istenmemektedir. Cevap B'dir.

Düşük sıcaklıklı kazanlarda ise kazan çıkış suyunun sıcaklığı ve dolayısıyla kazan dönüş sıcaklığı düşürülerek enerji tasarrufu sağlanmıştır. Bu tür kazanlarda dönüş suyu sıcaklığı 35-40°C civarında olmaktadır. Düşük sıcaklıklı kazanlar, yoğuşma teknolojisine uygun olarak çalışabilmektedirler. Düşük sıcaklıklı kazanlar yerden ve duvardan ısıtma sistemine uygun kazanlardır. Düşük sıcaklık kazanlarında kazan yükünün azalması durumunda verimde standart kazanlardaki kadar bir azalma ortaya çıkmamaktadır. Cevap A'dır.

Sıcak sulu ve buharlı kazanlarda emniyet ve kontrol amacıyla pek çok ölçüm cihazı kullanılmaktadır. Emniyet ve kontrol cihazları kazanlarda ölçülmesi istenen başlıca hız, sıcaklık, debi, basınç ve kimyasal analizlerdir. Bu ölçümler kazanlarda kullanılan su, buhar, hava, baca gazı yakıt verilerini ve yakıtın çeşitli noktalardaki değerlerini belirlemektedir. Cevap C'dir.

150 derece baca gazı sıcaklığı ölçüldüğünde kazanın verim kaybı yaklaşık %7;5 olarak hesaplanmaktadır. Cevap E'dir.

Yalıtımı iyi yapılmamış eski kazanlarda radyasyon ve konveksiyon yoluyla enerji kaybı %10’lara kadar çıkabilmektedir. Günümüzdeki modern kazanlarda radyasyon ve konveksiyon yoluyla enerji kaybı %1’den daha küçük miktarlardadır. Yalıtım yapılmış kazanlarda kazan yüzey sıcaklığı ile ortam sıcaklığı arasındaki fark 30°C civarında olmaktadır. Cevap A'dır.

Kazan verimini etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bunlar; eksik yanma ve is oluşumu, baca gazındaki su buharı nedeniyle oluşan ısı kaybı, kuru baca gazı nedeniyle olan ısı kaybı, fazla hava, baca gazı sıcaklığı, sürekli baca gazı analizi ve takibi, yakıt cinsi, brülörler, kazan yükü, kazan yüzeyinden olan ısı kayıpları, blöf nedeniyle olan ısı kayıpları, besleme suyu sıcaklığı, yakma havası sıcaklığı, iç soğuma kayıpları ile kazan ve tesisat bakımıdır. Cevap E'dir.

Yakma havası sıcaklığı ile yakıt tasarrufu arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Yakma havası olarak kazana verilen havanın sıcaklığı arttıkça kazan verimi de artmaktadır. Bu amaçla yakma havasının ön ısıtılması baca gazından atılan enerji ile yapılmaktadır. Yakma havasının ısıtılmasındaki her 28°C’lik sıcaklık artışı, kazan verimini yaklaşık olarak %1 düzeyinde arttırmaktadır. Cevap B'dir.

Soğutma sistemlerinde soğutucu akışkan adı verilen bir akışkanın hal değişimlerinden yararlanılarak soğutulmak istenen ortamdan ısı çekme işlemine soğutma denir. Bu yüzden doğru cevap D seçeneğidir.

Buhar sıkıştırmalı, Absorbsiyonlu, Adsorbsiyonlu soğutma yöntemleri fiziksel soğutma yöntemleridir. Buhar sıkıştırmalı bu grupta yer aldığından doğru cevap A seçeneğidir.

Tek dişli, çift dişli, tek paletli, çok paletli kompresörler paletli dönel kompresör çeşitlerindendir. Bu yüzden doğru cevap C seçeneğidir.

Hermetik tip kompresörler, buzdolapları ve derin dondurucular başta olmak üzere, küçük tip ticari soğutucu ve dondurucularda en çok kullanılan kompresörlerdir. Bu yüzden doğru cevap E seçeneğidir.

Ev kullanımında gıda ürünlerinin depolanması ve saklanması amacıyla kullanılan soğutucular; 20 lt ile 850 lt aralığında depolama hacimlerine sahip, soğutucu akışkan şarj miktarları ise 50-250 gram aralığındadır. İlk uygulamalarında R12 soğutucu akışkanın kullanıldığı ünitelerin yerine günümüzde R134a gazı kullanan üniteler almıştır. Bu sistemlerin neden olduğu yıllık emisyon oranı ise ortalama %0,3' tür. Verilen bu özellikler ev tipi soğutucuların özellikleridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Halon 1301, R11, R12, R22, R134a, R152a, R410a saf soğutucu akışkanlardır. R500 karışım tip soğtucu bir akışkan örneğidir. Doğru cevap B seçeneğidir.