ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 12

Süreklilik: Sistem dizaynı ve uygulamalara yönelik hesaplamalar için yapılan mühendislik çalışmalarında akış sürecini etkileyen temel özelliktir. Özellikle hareketli sistemlerde kütlenin korunumu prensibinden hareketle, debisel akışlarda kesit değişimi olsa bile akış debisinin zamana bağlı değişmediğini tanımlar.

Bir pompanın hidrolik gücü (P_h); akış debisine, basma yüksekliğine ve akışkanın yoğunluğuna bağlıdır.

Pompaların çalışma süreçlerinde; disk yüzeylerinde, çark girişlerinde oluşan vuruntular, akışkanın yoğunluğa bağlı kanatlarda sürtünme etkileri ve kavitasyon gibi sebepler nedeniyle teorik debinin sağlanması daima zordur. Diğer bir ifade ile pompalarda teorik debi ile gerçek debi arasında her zaman fark vardır ve bu fark sürece bağlı olarak sürekli artar. Teorik debi ile gerçek debi arasındaki fark hacimsel (volumetrik) verim olarak tanımlanır.

Yüksek basınçta çalışma koşullarına sahip olan radyal pistonlu pompalar hidrostatik güç iletiminde kullanılırlar. Ağır hizmet tipi pompalar olarak da değerlendirilen radyal pistonlu pompalar, uygulamalarda 750 bar basınç değerlerine kadar kullanılmaktadırlar.

Bir gövde içinde akış hattına bağlı çalışan dıştan dişli pompalar, birbirine bağlı çalışan iki dişlinin emme ağzından aldığı akışkanı, basma ağzından basınçlandırarak gönderme prensibiyle çalışırlar.

Santrifüj pompalar, bina tesisatları başta olmak üzere çok geniş kullanım alanına sahip pompalardır. Bu pompalar, sıvıyı merkezkaç (kinetik) enerji ile emme hattından basma çıkışına göndererek basınç farkı oluşturan pompalardır.

Bir pompada, pompanın çalışma aralığı, akış debisinin sabit veya değişken olması, pompa imalat standardı, montaj özelliği ve bağlantı sistemi, pompanın ömür boyu maliyet analizi gibi parametreler pompa verimini doğrudan etkilemektedir.

Pompalarda enerji ekonomisi yönüyle en önemli parametre debi kontrolü ve debi ihtiyacına bağlı pompa tercihidir.

Bir pompalama sisteminde debi kontrolü; kontrol vanası, by-pas vanası, emme ve basma yükseklik kontrolü, pompa çark kesidinin değiştirilmesi, çalışan pompa sayısının değiştirilmesi, pompaların kesintili çalıştırılması, değişken devirli pompa kullanımıyla sağlanabilir.

Debi kontrolüne bağlı olarak devir ayarının kontrol edildiği pompalarda, maksimum hız ve gücün sadece kısa süre için geçerli olduğu göz önüne alınırsa sistemlerde önemli oranda enerji tasarrufu sağlanmış olur. Bunun için pompaya bağlı elektrik motorunun uygulanan gerilim ve akım frekansını değiştirerek devir sayısının kontrol edilmesi sağlanır. Böylece istenen debi ve basma yüksekliği sağlanmış olur ve tüketimde elde edilecek kazanç, düşük debilerde sürtünme kayıplarının azalmasıyla oldukça yüksek olur. Devir kontrolü frekans konvektörü (FC) adı verilen düzeneklerle gerçekleştirilir. Bu düzenekler frekans konvektörü yanında İnvertör, Değişken Hız Sürücüler (DHS - VFD), Değişken Frekanslı Sürücüler (VFD) veya Frekans Dönüştürücüsü gibi birçok isimle tanımlanmaktadır.

Verilenlerin tamamı bina yönetim sistemlerinin avantajları arasındadır. Bu bağlamda doğru cevap E dir.

Bina yönetim sistemleri, pek çok bileşenden meydana gelmektedir. Bunların başlıcaları şunlardır:
• Yangın algılama ve alarm sistemleri,
• Kartlı geçiş ve asansör sistemleri,
• Aydınlatma sistemleri,
• Kapalı devre TV sistemleri,
• Akıllı ev sistemleri ve iş merkezi otomasyonu.

Hava Kalite Sensörleri Hava kirliliğinin ölçülmesinde, hava kalite sensörleri kullanılır. Tiyatro, konferans ve sinema salonu gibi insan solunumundan kaynaklanan kirliliğin ölçülmesinde karbondioksit sensörü kullanılmaktadır.

Yangın kontrol paneli, sistemdeki tüm dedektörlerin, butonların ve sirenlerin bağlandığı yerdir. Yangın kontrol paneli, bir anlamda sistemin kontrol merkezidir. İhbarın geldiği bölgeyi gösterir. Yangın kontrol panelinde elektrik kesintilerine karşın akü bulundurulmaktadır. Binanın yapısı ve kullanım özelliğine göre seçilen dedektörler, yangın kontrol paneline bağlı olarak çalışmaktadırlar. Buna göre doğru cevap D dir.

Sabit sıcaklık dedektörlerinin çalışma aralığı -20°C ile +90°C arasındadır. Doğru cevap B dir.

Dedektörlerin yerleştirilmesinde iyi bir etüt ve projelendirme yapılması şarttır. Örneğin aynı odada iki farklı dedektör tipinin kullanılması gerekebilir. Buna göre doğru cevap C dir.

Kartlı geçiş ve kontrol sistemleri, günümüzde özellikle personel takibi ve kontrollü geçiş uygulamalarının yanı sıra, güvenlik açısından da yaygın olarak kullanılmaktadır. Personel sayısı artıkça işletmeler, personel takibi için kartlı sistem kontrolüne geçmişlerdir. Günümüzde en yaygın kullanılan tip, fiziksel yakınlık (proximity) , manyetik şerit ya da akıllı kart gibi teknolojiler kullanılmaktadır. Bu bağlamda doğru cevap B dir.

Bekçi tur kontrol sistemleri, başlıca beş elemandan oluşmaktadır. Bunlar; akıllı
kalem, haberleşme yuvaları, güvenlik noktası, bekçi anahtarlığı ve yardımcı yazılımdan oluşmaktadır. Buna göre doğru cevap E dir.

Bu sistemlerin avantajları, başlıca dört başlıkta sınıflandırılabilir.
• Güvenlik ile ilgili kullanım alanları ve avantajlar,
• İş güvenliği ile ilgili kullanım alanları ve avantajlar,
• Yönetim aracı olarak kullanım alanları ve avantajlar,
• Bilimsel ve tıbbi alanlar ile ilgili kullanım alanları ve avantajlar.

Buna göre doğru cevap A dır.

Akıllı bina sistemlerinde kullanılan otomasyon sistemleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Isıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinin otomasyonu ve oda kontrol sistemleri,
• Yangın algılama ve alarm sistemi,
• Kapalı devre TV sistemi,
• Kartlı geçiş ve güvenlik sistemi,
• Aydınlatma otomasyonu sistemi.