ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 7

Tek borulu dağıtma sisteminde, kazandan çıkan ana besleme hattı sırayla tüm radyatörleri dolaşır. Her radyatör ihtiyaç duyduğu sıcak suyu bir branşman vasıtasıyla ana borudan almaktadır. Ana borudan her radyatöre dağıtımdan sonra ana borunun çapı biraz daralır ve ana borudaki suyun sıcaklığı da biraz düşer. Sistemdeki tüm radyatörleri dolaşan sıcak su soğuyarak kazana geri dönerTek borulu dağıtma sisteminin en büyük dezavantajı dönüşe yakın olan radyatörlere giren suyun sıcaklığının daha az olmasıdır. Bu dezavantaj nedeniyle aynı hat üzerine yerleştirilecek radyatör sayısında sınırlamalar bulunmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Radyatörlü sistemlerdeki gibi alanda yer kaplayacak radyatörler bulunmadığı için eşya yerleşiminde kolaylık sağlayan bir ısıtma sistemidir.

Son yıllarda ısıtma sistemlerinde düşük sıcaklıklı ısıtma sistemine doğru bir geçiş söz konusudur. 90/70’lik klasik sistem yerine, 70/55, 65/45, 55/40 gibi düşük sıcaklıklı ısıtma sistemleri ortaya çıkmıştır. Bu tür sistemlerin en önemli avantajı, suyu daha yüksek sıcaklıklara kadar ısıtmak için enerji harcanmaması ve ısı kayıplarındaki azalmadır. Doğru cevap D'dir.

Sorudaki şekilde sıcaklık dağılımı verilmiş olan ısıtma sistemi "yerden ısıtma" sistemidir. Yerden ısıtma sistemlerinde odanın ısı kaybına karşılık gelen ısı ihtiyacı döşemenin altına yerleştirilen ve içinden sıcak su geçirilen boru demeti ile karşılanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Özellikle geçiş mevsimlerinde sadece güneşten yararlanarak ısıtılan konutlarda kış mevsimi ilerledikçe güneş enerjisinin yetmediği durumlarda klasik ısıtma sistemlerinin takviyesi gerekmiştir. Güneş enerjisiyle ısıtma uygulamasında, diğer ısıtma uygulamalarında olduğu gibi yalıtım çok önemlidir. Yaklaşık bir değer vermek gerekirse, yalıtımlı 250 m2’lik bir ev için 40 m2’lik düz güneş kollektörü önerilmiştir. Güneş enerjisi ısıtmada kullanılacaksa mutlaka düşük sıcaklıklı ısıtma sistemi kullanılmalıdır. Yerden ve duvardan ısıtma güneş enerjisi kullanımı için çok uygun bir seçenek olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Payölçerler, merkezi sistemde her dairenin tükettiği ısı miktarını metrekare esasına göre değil harcadığı yakıt miktarına göre belirleyen bir cihazdır. Avrupa ülkelerinde kullanılan bu sistemde radyatör üzerinde bulunan klasik vanaların yerine sıcaklık ayarı yapabilen termostatik vanalar takılmakta ve radyatör peteğinin üzerine de pay ölçer monte edilmektedir. Böylece payölçer sistemiyle merkezi sistem ısıtmada bireysel sistemdeki gibi kullandığı enerji kadar fatura ödeme gerçekleşecektir. Doğru cevap E'dir.

Duvardan Isıtma-Soğutma Sistemi: Hem ısıtma hem soğutma yapılabilmesi bu sistemin önemli bir avantajı olarak ortaya çıkmaktadır.

Güneş enerjisi ısıtmada kullanılacaksa mutlaka düşük sıcaklıklı ısıtma sistemi kullanılmalıdır. Yerden ve duvardan ısıtma güneş enerjisi kullanımı için çok uygun bir seçenek
olarak ortaya çıkmaktadır.

Kaskad sistemler, merkezi ısıtma sistemi kullanılan binalarda, ısıtma sistemini, mevsime göre ihtiyaç duyduğu optimum düzeyde çalıştırarak enerji ekonomisi sağlamaktadır.

Oda termostatı, önceden ayarlanan bir set değerine bağlı olarak odanın arzu edilen sıcaklıkta tutulmasını sağlamaktadır. Genellikle bireysel sistemlerde kombi veya kat kaloriferi ile birlikte kullanılmaktadır.

Temiz soğuk su tesisatlarına baktığımızda kullanılan başlıca elemanlar; borular, armatürler, su sayaçları, fittingler, temiz su depoları, havalıklar, basınç regülatörleridir.

Hidroforlar temiz soğuk su tesisatında suyun basınçlandırılması amacıyla özellikle yüksek katlı binalarda kullanılan cihazlardır. Hidrofor kullanımında basıncın seçimi ve suyun kullanıcıya ulaştırılmasını sağlayan boru çapının seçimi oldukça önemlidir. Hidroforlar sadece kullanım suyu amaçlı değil, yangın söndürme suyu, sulama suyu ve proses suyu amacıyla da kullanılmaktadır.

Lejyonella bakterinin kolonileşmesini önlemek amacıyla çeşitli yollar önerilmektedir. Bunlar; sistemin yüksek sıcaklıkta çalıştırılması, termik dezenfektasyon, bakır gümüş iyonizasyon işlemi, ozonlama, ultraviyole radyasyon yöntemi, aşırı klorlama ile filtrelemedir.

Ölçümler 1 kere el yıkama işleminde tüketilen su miktarı (litre)

Normal Musluk 4,6

Sensör Kumandalı Musluk 0,6

Tasarruf (Fark) 4,0

Genel hacimlerin lavabo musluklarında su kullanımı, 10 litre/dakika’nın altında olmalı veya otomatik musluklarda (her açıldığında belli bir miktar su akıtanlarda) su kullanımı 0,95 litre/kullanımdan daha az olmalıdır. Daha az su akıtan (2 litre/dakika veya 10 saniyede 0,4 litre) genel hacim muslukları da mevcuttur. Musluk uçlarında mutlaka perlatör (su ile havayı karıştıran cihaza verilen isim) olmalıdır.

Suyun basıncı, musluk ağzında yüksek ve değişken olmamalıdır (5 - 10 mSS akma basıncı genellikle yeterlidir.). Uygulamada aynı su sisteminde basınçlı duş başlıkları veya farklı basınçta çalışabilen duş başlıkları kullanılmamalıdır.

Yüksek yapılarda, sistemi basınç kademelerine ayırarak, her kademeye özel hidrofor kullanmak daha doğrudur. Yaklaşık olarak her 35 m statik yükseklik, bir basınç alanı olmalıdır. Gereksiz yere hidrofor basıncı yükseltildiğinde; pompa verimi düşer, hidrofor pompalarındaki elektrik enerjisi tüketimi artar. Fazla enerji, sürtünmelerle kaybedilir. Ayrıca musluktan akan su debisi artar. Dolayısıyla da basınç artışı aynı zamanda gereksiz su tüketimine neden olur. İhtiyaçtan daha fazla olan basınç nedeniyle sıçrama, ses, şiddetli akış oluşur ve konfor bozulur. Borulardaki su hızı 2 m/s’nin altında olmalıdır. 3 m/s değerini geçerse aşırı akış oluşur ve gürültüye neden olur. Boru tesisatı ile bataryaların bakır borularının bağlantı noktaları ve bunun gibi tesisatın zayıf noktalarından kaçaklar oluşabilir. Hidrofor çıkışında basınç regülatörü kullanılmalıdır. Böylece basınç dalgalanmaları önlenir, konfor artar, tesise istenen su sabit basınçta gönderileceği için su tüketimi azalır. Kullanma suyu için yaklaşık 5 m3/h debiden sonra çok pompalı (kademeli) hidrofor kullanılmasını tavsiye edilmektedir. Azalan enerji tüketiminden olan kazanç, fiyat farkını bir veya birkaç yılda amorti eder ve kısmen yedekleme imkanı oluşur. Şehir şebekesindeki basıncı mümkün olduğunca kullanmak gerekir.

Sıcak su tesisatındaki verimsizlikler; kazanlardan, boylerlerden, dağıtım ve sirkülasyon boru tesisatından, boylerdeki su sıcaklığının yüksek seçilmesinden, hidrofor sisteminin basıncının yüksek seçilmesinden, musluk ve batarya tiplerinden kaynaklanabilir.

Kendinden yoğuşmalı kazanlarla kaskad sistemi (apartman kazan dairelerinde kazan kullanımı yerine birden fazla kombi birbirine bağlanarak yüksek kapasitede ısıtma sağlayan sistemlerdir. Bu sistemde en az 2 en çok 16 adet cihaz kaskad sistemiyle bağlanabilir. Kaskad kullanımı ile enerji tüketimi daha da azalacaktır. Boylerdeki kapasite kullanımı gün içinde %0 ile %100 arasında değişir. Kaskad sistemde kazan, oluşan ihtiyaç kadar devrede olacağı için, durma kayıpları da en az olur.

İçten serpantinli boylerler genellikle optimum çözüm olarak görülmektedir. Kuruluş ve işletme maliyetleri çok daha düşüktür. Ayrıca hijyen şartlarını sağlaması ve Legionella bakterisi dezenfeksiyonuna uygun olması da küçük avantajlar olarak eklenebilir.

Sıcak su dağıtım ve sirkülasyon boruları gibi sirkülasyon pompaları da ısıl olarak izole edilmelidir. Özellikle sıva altındaki boruları izole etme alışkanlığı olmadığından, ısı kaybı oluşmakta ve korozyon nedeniyle boru çabuk delinmektedir. Kışın içinden yaklaşık 10°C su geçen borular, duvar içinde terlemeye neden olmakta ve geçtiği duvarlarda az da olsa küf oluşumuna neden olabilmektedir. Öneri; Sıva altındaki galvaniz boruların doğalgaz borularında kullanılan koruyucu bant ile sarılıp üzerine ısı yalıtımı yapılmasıdır. Aynı şekilde soğuk su boruları da terlemeye karşı izole edilmelidirler. Boylerdeki suyun içinde, eriyik halde hava ve dolayısıyla oksijen vardır. Boylerdeki su ısınınca hava ayrışır, eriyik halden gaz haline geçer. Bunun sonucunda; tesisatta tıkaçlar oluşur, musluk açıldığında su sıçrayarak, konforu bozar, su tüketimi artar ve oksijen korozyonu kısa vadede sorun oluşturur. Buna çözüm olarak; sıcak su kolonunun en üst seviyesinde, hava tüpü ve otomatik hava tahliye cihazı kullanılmalıdır. Kullanımın olmadığı anlarda boylerlerde ısınan su da kalorifer sistemindeki gibi genleşir. Tesisatta hava cepleri yoksa genleşme sonucu emniyet ventili açılır ve dışarıya su akıtılır. Bu sorunu gidermek için boylerlere de genleşme deposu monte edilmeli, emniyet ventili son güvence olarak gerekirse açılmalıdır. Kazan sisteminin bakımını ve temizliğini periyodik olarak yapmak gerekir. Sıcak su sirkülasyon pompalarında, ihtiyaç olmadığı saatlerde, pompaların çalışması durdurulmalıdır. Pompanın kontrolü için, kolon sonundan alınan sıcaklık uyarısı kullanılabilir. Kolon hattı sonunda sıcaklık düşmüşse, pompalar çalışmaya başlayabilir veya zaman saati kullanarak belirli saatlerde çalışma durdurulabilir. Boruların ısı yalıtımlarının çok iyi durumda olup olmadığı her sene kontrol edilmelidir.