ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 6

Gri su; ozonlama, yüzdürme, mekanik filtreleme, havalandırma ile
arıtılabilir. Bazı özel durumlarda kimyasallar da kullanılmaktadır. Siyah su ise tuvaletlerden gelen ve insan atığı içeren pis sulardır. Bu sular ileri ölçüde arıtma
gerektirmektedir.

Yarı gri su olarak kondens (yoğuşmuş) suları, yağmur suları gibi organik atık içermeyen berrak atık sular anlaşılmaktadır.

Temiz soğuk su tesisatlarına baktığımızda kullanılan başlıca elemanlar; borular, armatürler, su sayaçları, fittingler, temiz su depoları, havalıklar, basınç regülatörleridir.

Ayırma vanaları genellikle tesisatın bir bölümünü diğerinden ayırmak ve su
akışını düzenlemek için kullanılmaktadır. Ayırma vanaları boşaltmalı veya boşaltmasız tipte olabilmektedir. Sürgülü valfler, şiber vana olarak da anılmaktadır.

Tesisattaki havayı dışarı atmak için kullanılan hava atıcılara prüjör adı verilmektedir.

Lejyonella bakterinin kolonileşmesini önlemek amacıyla çeşitli yollar önerilmektedir. Bunlar; sistemin yüksek sıcaklıkta çalıştırılması, termik dezenfektasyon, bakır gümüş iyonizasyon işlemi, ozonlama, ultraviyole radyasyon yöntemi, aşırı klorlama ile filtrelemedir.

Ultraviyole radyasyon yöntemi, sistemde bir nokta boyunca akarak yalnızca bakteriyi öldürmede etkili bir yöntemdir. Yalnızca küçük uygulamalarda ve
kısa boru tesisatlarında etkilidir. Diğer yandan; büyük sistemlerde etkisizdir
ve sistemin diğer bölgelerinde var olan kolonilerin büyümesini engelleyemez.
Ultraviyolenin, Legionella bakterisinin tek hücreli kesecikleri üzerindeki etkisi de
bilinmemektedir.

Ozonlama yöntemi, ozon jeneratörünün yakınlarında bakteriyi öldürmede etkilidir. Bu metot, ozonun sistemde çabuk çözünmesi bakteriyi öldürmeye yetecek konsantrasyonların elde edilmesini sağlar. Bu yöntemin sakıncaları ise şu şekilde sıralanabilir: Eski tesisatlarda korozyona neden olabilir. Büyük sistemlerde etkisiz kalmakta ve kolonilerin oluşmasını engelleyememektedir. Pahalı bir uygulamadır. Su arıtma maliyetleri %85 azaltılır. Kimyasal depolama ve atıkların depolanmasına gerek kalmayacaktır.

Tekrar klorlama, bio-film tabakasının büyümesini engellemek amacıyla kullanılan bir yöntemdir.

Eşit direnç uygulanamayan yerlerde termal balanslama (tesisatın her kısmında düzgün bir akış dağılımı sağlanması için yapılan uygulama) yapılabilir.

Isıtma Sisteminde Kullanılan Bazı Cihaz ve Armatürlerin Sembolleri (Sayfa 66, Çizelge 3.1)

Vanalar, tesisatta su akışını düzenlemek ve tesisatın bir bölümünü diğer bölümünden ayırmak amacıyla kullanılmaktadır.

Isıtma sistemleri çeşitli kriterlere göre sınıflandırılmaktadır. Suyun faz durumuna göre ısıtma sistemleri, sıcak sulu ısıtma sistemi ve buharlı ısıtma sistemi şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Suyun gidiş dönüş boru sayısına göre ısıtma sistemleri, çift borulu ısıtma sistemi ve tek borulu ısıtma sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Suyun binadaki dağıtma ve toplama şekline göre ise ısıtma sistemleri üçe ayrılmaktadır: Alttan dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi; üstten dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi; üstten dağıtmalı, üstten toplamalı ısıtma sistemleri. Suyun dolaşımını sağlama şekline göre ise ısıtma sistemleri zorlanmış dolaşımlı (pompalı) ısıtma sistemi ve doğal dolaşımlı ısıtma sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Genleşme deposuna göre ise açık genleşme depolu ve kapalı genleşme depolu olarak sınıflandırılmaktadır. Suyun sıcaklığına göre ise ısıtma sistemleri üçe ayrılmaktadır. Birincisi düşük sıcaklıklı ısıtma sistemi (75/65°C, 55/45°C gibi), klasik sıcaklıklı ısıtma sistemi (90/70°C), kaynar sulu ısıtma sistemi (120°C’nin üstünde).

Sıcak su kazanları genelde malzeme açısından döküm kazanlar, çelik kazanlar; çalışma sistemi açısından atmosferik brülörlü ve üflemeli brülörlü kazanlar olarak sınıflandırılmaktadır. Sıcak su kazanlarının seçiminde iki önemli faktörden birisi kazan kapasitesi, diğeri ise işletme basıncıdır. Uygulamada çok faklı tipte sıcak su kazanı bulunmaktadır. Malzeme açısından kullanılan iki yaygın tipteki kazan döküm kazan ve çelik kazandır. Döküm kazanlar TS 430 standardına uygun olarak üretilmektedirler. Döküm kazanlar dökme dilimler halinde imal edilmektedirler. Bu nedenle kazan dairesine kolayca taşınabilme ve monte edilebilme özelliğine sahiptirler.

Döküm ve çelik kazanlar arasında verim ve yakıt tüketimi açısından büyük farklar olmamasına karşın ömür açısından döküm kazanlar daha avantajlı olup, 30 yıla kadar ömür verilebilmektedir. Döküm kazanlar sıcak su ve alçak basınçlı buhar üretiminde kullanılabilmektedir. Bu kazanların işletme basıncı 4-6 kg/cm2’dir. Döküm kazanlar geç ısınırlar, ısıl ata- letlerinin yüksekliği nedeniyle de geç soğurlar. Çelik kazanlar ise tersine çabuk ısınıp çabuk soğurlar.

Yerden ısıtma sistemi ile odanın tüm yüzeyinde homojen bir ısı dağılımı sağlandığından konfor hissi uyandırmaktadır.

Klasik ısıtma sistemlerinde ortam sıcaklığı istenilen düzeyde olsa bile ze- min seviyesi daima daha düşük sıcaklıklarda olur. Yerden ısıtma sisteminde bu sakınca ortadan kaldırılmıştır.

Radyatörler zamanla toz tutmaktadırlar. Temizlenmemesi durumunda bunlar yanarak duvar ve perdelere is olarak yapışmaktadır. Yerden ısıtma sisteminde bakım ve temizlik ihtiyacı bulunmamaktadır.

Radyatörlü uygulamada radyatör arkası yalıtım yapılmaması durumunda bu bölgelerden dışarıya ciddi bir ısı transferi ortaya çıkmaktadır. Yerden ısıtmada böyle bir sakınca bulunmamaktadır.

Spor salonu, cami, kilise gibi yüksek tavanlı ve geniş alanlı yapıların kla- sik sistemle ısıtılması zordur. Isı ihtiyacının yüksek değerlere çıktığı bu tür mekânlarda yerden ısıtma sistemi ile birlikte radyatörlü sistemin uygulan- ması önerilmektedir. Bu tür uygulamalarda 120 kcal/m2h sınır değer olarak önerilmektedir.

Isı enerjisi zemin seviyesinden verildiğinden öncelikli döşeme ısınıp, ısı yukarıya doğru yükselecektir. Enerji tüketimi açısından en uygun ısı yayılı- mı bu sistemle ortaya çıkmaktadır.

Açıkta boru, radyatör gibi tesisat elemanları bulunmadığından estetik açı- dan daha iyidir.

Radyatörlü uygulamada, radyatörün kalınlığına bağlı olmak üzere odada bir daralma ortaya çıkmaktadır. Önünün herhangi bir eşya ile kapatılma- ması gerekirken mobilyaların yerleştirilmesinde kısıtlar ortaya çıkabilmek- tedir.

Radyatör, boru gibi sıcak ve metal malzeme olmadığından ayrıca hijyenik olduğundan, çocuk yuvalarında ve hastanelerde tercih edilmektedir.

Isı geçişi radyasyon yoluyla olduğundan diğer ısıtma sistemleriyle karşılaş- tırıldığında 1°C -2°C düşük sıcaklıklarda bile konfor yakalanabilmektedir.

Özellikle kapalı yüzme havuzları ve havuz etrafındaki yürüme alanlarında kullanıldığında konforlu bir ortam ortaya çıkmaktadır.

Düşük sıcaklıklı ısıtma sistemine uygun bir sistemdir. Bu nedenle diğer sistemlere göre daha verimlidir. Dolaşan su sıcaklığının düşük olması ısı kayıplarını azalttığından, yakıt tüketimi daha azdır.

Katlar arasında ısı geçişini azaltmak amacıyla uygulanan yalıtım aynı za- manda ses yalıtımı açısından da yararlı bir sonuç ortaya çıkarmaktadır.

Isıl konforun önemli faktörlerinden birisi ortamdaki hava hızıdır. Ortamdaki hava akımı radyatörlü ve konvektörlü sistemlere göre daha azdır. Bu durum daha konforlu bir ortam oluşmasını sağlar.

Yerden ısıtma sistemi döşemede sıcak ve kuru bir ortam ortaya çıkarmak- tadır. Bu durum döşemedeki nemi engellediğinden, döşemede bakteri ve mite oluşumu da engellenmiş olur ve bu da alerjiye hassas bünyeler için uygundur.

Yoğuşma olması için baca gazı sıcaklığı buharın yoğuşma sıcaklığının altında olmalı, su sıcaklığı da çiğ noktası sıcaklığının altında bulunmalıdır.

Duvar tipi kaskad cihazlar, kazan dairesinde çok az yer kapladığından kazan dairelerinin geri kalan kısımları farklı amaçlar için kullanılabilir.

Kazan termostatı, kazandaki su sıcaklığını ayarlanan sabit bir değerde tutarak enerji tasarrufu sağlamaktadır.

Payölçerler, merkezi sistemde her dairenin tükettiği ısı miktarını metrekare esasına göre değil harcadığı yakıt miktarına göre belirleyen bir cihazdır.

Motorlu vanalarla sistem ve zon kontrolü ısıtma sisteminde enerji tasarrufu sağlayan ve son yıllarda pek çok tesisatta uygulanan bir sistemdir. Bu yöntem, sisteme veya belirli bir zona giden suyun sıcaklığı veya debisi değiştirilerek kapasite kontrolü yapma prensibine dayanmaktadır.