ISITMA HAVALANDIRMA VE KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 12

Kollektörler sıcak sulu ısıtma tesisatında, kazandan çıkan ve kazana giren olmak üzere iki hat üzerinde, kazandan çıkan sıcak suyun dağıtımının kontrolünde ve sistemden gelerek kazana dönecek suyun kontrolünde kullanılır.

Çelik kazanlarda korozyonun önlenebilmesi için kazan su sıcaklığının 55°C’nin altına, baca gazı sıcaklığının ise 150°C’nin altına düşmesi gerekmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hava ayırıcıları, tesisatta bulunan havanın tesisattan atılması amacıyla kullanılmaktadır

Isıl konforu etkileyen faktörler:

Tek borulu dağıtma sisteminde, kazandan çıkan ana besleme hattı sırayla tüm radyatörleri dolaşır. Her radyatör ihtiyaç duyduğu sıcak suyu bir branşman vasıtasıyla ana borudan almaktadır. Ana borudan her radyatöre dağıtımdan sonra ana borunun çapı biraz daralır ve ana borudaki suyun sıcaklığı da biraz düşer. Sistemdeki tüm radyatörleri dolaşan sıcak su soğuyarak kazana geri döner.

Yerden Isıtma Sisteminin Olumsuz Yönleri • Döşeme sıcaklığının 22°C-23°C’leri geçmemesi gerekmektedir. Döşeme sıcaklığının bu değerlerin üzerine çıkması durumunda ayaklarda şişme ve sorunlar ortaya çıkmaktadır. • Bu sistemde ısıl atalet yüksektir. Geç ısınıp geç soğumaktadır. Sistem çalış- maya başladıktan sonra, önce zemin ve şap tabakası ısınacak, daha sonra odaya enerji aktarılacaktır. Özellikle otel uygulamaları için uygun değildir. • Yerden ısıtma durumunda ısı akımı doğrudan zeminden yukarıya doğru olmaktadır. Zeminde halı ve benzeri tür malzeme bulunması durumunda, burada biriken tozlar ısı akımıyla hareketlenmektedir. Halı kaplanması durumunda ısı iletimi de olumsuz etkilenmektedir. Yerden ısıtma uygulamalarında döşemede halı kullanılması önerilmemektedir. • Yerden ısıtma sistemi uygulanan borulara 20 yıl gibi bir ömür verilmektedir. Montaj ve imalat hataları olması durumunda ya da genleşen boruların sürtünerek aşınması durumunda boru delinmeleri ortaya çıkabilmektedir. Böyle bir durumda döşemenin kırılması ihtimali ciddi bir risktir. • Odanın en soğuk bölümü genelde pencere önleridir. Bu nedenle de radyatörler pencere önlerine yerleştirilmektedir. Yerden ısıtma uygulamasında her ne kadar pencere önüne daha sık boru döşemesi uygulansa bile cam önlerindeki sıcaklık oda ortalamasının altında kalabilmektedir. • Yerden ısıtma sisteminin ilk başlangıçta değil de sonradan uygulanması kaplama malzemesinin sökülmesini gerektirdiğinden işçilik, maliyet ve zaman açısından dezavantajlar ortaya çıkarmaktadır.

Yoğuşmalı sistemler düşük sıcaklıklı ısıtma sistemlerinde kullanılmalıdır. Kazan ya da kombinin çalışma sıcaklıkları 90/70 değil 45/65 gibi düşük sıcaklıklarda olmalıdır.

Güneş enerjisi sistemlerinde; hijyen, donma, kireçlenme, ömür, enerji kaybı, verim gibi faktörler göz önüne alınarak kapalı sistemler tercih edilmektedir.

Payölçerler, merkezi sistemde her dairenin tükettiği ısı miktarını metrekare esasına göre değil harcadığı yakıt miktarına göre belirleyen bir cihazdır. Avrupa ülkelerinde kullanılan bu sistemde radyatör üzerinde bulunan klasik vanaların yerine sıcaklık ayarı yapabilen termostatik vanalar takılmakta ve radyatör peteğinin üzerine de pay ölçer monte edilmektedir. Böylece payölçer sistemiyle merkezi sistem ısıtmada bireysel sistemdeki gibi kullandığı enerji kadar fatura ödeme gerçekleşecektir.

Gri su, lavabo, evye, duş ve diğer kaynaklardan gelen ve insan organik atığı içermeyen kirli sulardır. Gri su; ozonlama, yüzdürme, mekanik filtreleme, havalandırma ile arıtılabilir. Bazı özel durumlarda kimyasallar da kullanılmaktadır.

Küresel vanalar sızdırmazlık özelliği ve kolay açılıp kapanmaları nedeniyle tercih edilmektedir. Küresel vanalar çabuk açılıp kapanması istenen ve çok açılıp kapanması gereken yerlerde kullanılmaktadır. Küresel vanalar su vanası olarak kullanımının yanı sıra gaz vanası olarak da kullanılmaktadır.

Lejyonellanın büyüyebilmesi için en uygun sıcaklık aralığı 12-45°C arasıdır. 20°C’nin altındaki sıcaklıklarda üreme miktarı önemsizdir. Lejyonellanın ürediği en uygun sıcaklık 37°C olarak saptanmıştır. 37°C sıcaklıkta ve uygun ortamda iki saat içinde iki katına kadar çıkmaktadır. Kırk sekiz saat içinde ise lejyonella bakterilerinin sayısı tehdit edici boyuta ulaşmaktadır. 46°C sıcaklıkta lejyonella bakterisinin üremesi durmaktadır. Lejyonella bakterileri 50°C sıcaklıkta ancak birkaç saat yaşayabilmektedir, 60°C sıcaklıkta ömrü dakikalar mertebesindedir. 70°C sıcaklıkta ise yaşama şansı sıfıra yakındır.

Ultraviyole radyasyon yöntemi, sistemde bir nokta boyunca akarak yalnızca bakteriyi öldürmede etkili bir yöntemdir. Yalnızca küçük uygulamalarda ve kısa boru tesisatlarında etkilidir.

Normal musluk= 4x3x4,6=55,2

Sensörlü musluk= 4x3x0,6=7,2

Fark= 55,2-7,2=48 litre su/gün

Kullanma suyunun tüketiminin azaltılmasında en başta, daha verimli armatürlerin kullanılması gelmektedir. Daha verimli armatürden kastedilen; yeterli su debisini sağlayan, duş başlığı suyu iyi pülverize eden (pülverize etmek, bir akışkanı (suyu), çok küçük parçalar (damlalar) haline getirmek anlamına gelir), duş bataryası su sıcaklığını ve debisini kolayca kontrol imkanı veren, lavabo, evye, duş alt musluğu ise ucunda perlatör olan, salmastrası kaliteli (kapatıldığında suyu damlatmayan) olan, iyi bir yıkamaya olanak sağlarken, gereğinden fazla suyu akıtmayan bataryalardır.

Sıhhi tesisatta su basınçlandırma sistemleri ve bu sistemlerde enerji ekonomisi amacı ile alınabilecek önlemlere ilişkin aşağıdaki notlar önerilmektedir: Yüksek yapılarda, sistemi basınç kademelerine ayırarak, her kademeye özel hidrofor kullanmak daha doğrudur. Yaklaşık olarak her 35 m statik yükseklik, bir basınç alanı olmalıdır. Gereksiz yere hidrofor basıncı yükseltildiğinde; pompa verimi düşer, hidrofor pompalarındaki elektrik enerjisi tüketimi artar. Fazla enerji, sürtünmelerle kaybedilir. Ayrıca musluktan akan su debisi artar. Dolayısıyla da basınç artışı aynı zamanda gereksiz su tüketimine neden olur. İhtiyaçtan daha fazla olan basınç nedeniyle sıçrama, ses, şiddetli akış oluşur ve konfor bozulur. Borulardaki su hızı 2 m/s’nin altında olmalıdır. 3 m/s değerini geçerse aşırı akış oluşur ve gürültü- ye neden olur. Boru tesisatı ile bataryaların bakır borularının bağlantı noktaları ve bunun gibi tesisatın zayıf noktalarından kaçaklar oluşabilir. Hidrofor çıkışında basınç regülatörü kullanılmalıdır. Böylece basınç dalgalanmaları önlenir, konfor artar, tesise istenen su sabit basınçta gönderileceği için su tüketimi azalır. Kullanma suyu için yaklaşık 5 m3/h debiden sonra çok pompalı (kademeli) hidrofor kullanılmasını tavsiye edilmektedir. Azalan enerji tüketiminden olan kazanç, fiyat farkını bir veya birkaç yılda amorti eder ve kısmen yedekleme imkanı oluşur. Şehir şebekesindeki basıncı mümkün olduğunca kullanmak gerekir. Ancak çekvalflerden önce pislik ayırıcı kullanılmalıdır. Özellikle by-pass hattındaki çekvalfin arasına pislik girerse şebeke suyunun, geri kaçma riski oluşur. Büyük tesislerde değişken devirli pompalı hidrofor kullanılmalıdır. Genellikle gerekli basınç sabit kaldığından değişken devirli tek pompa kullanımı hidrofor uygulamalarında uygun değildir. Bunun için çok pompa kullanmak ve pompalardan birini değişken devirli yapmak uygundur. Basınca duyarlılığın en önemli nedenlerinden biri, soğuk su boru çaplarının küçük seçilmesidir. Su tesisatında basınç dalgalanmalarının olmaması için boru çapları, doğru ve yeteri kadar büyük seçilmiş olmalıdır

Eşit direnç uygulanamayan yerlerde termal balanslama (tesisatın her kısmında düzgün bir akış dağılımı sağlanması için yapılan uygulama) yapılabilir.

Kazanlarda kurum yapmayı önleyen pnömatik (hava basıncı ile çalışan otomasyon cihazları) yanma kontrolü yapan brülör kullanılacak olursa; dış hava ısındığında kurum yapma riski önlenir ve dış hava soğuduğunda fazla hava girişi nedeniyle gereksiz enerji kaybı önlenir.

Kolon hattı (şebekeden binaya gelen suyu bina içine dağıtan hattır) sonunda sıcaklık düşmüşse, pompalar çalışmaya başlayabilir veya zaman saati kullanarak belirli saatlerde çalışma durdurulabilir.