İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER

İnsanlarla iyi geçinmeye dikkat etmek, rol sorunlarının yarattığı gerilimle başa çıkabilmek için örgütte yapılacak değişikliklerden biri değildir. Doğru seçenek D'dir.

Mesleksel stresi azaltmada en popüler yaklaşımlardan biri çok yoğun baskı altında olan işgörenlere yapılan psikoterapi veya bireysel rehberlik hizmetleridir.

Başka bir şehre tayin olma sırasında yaşanan stres, olumlu strese örnek verilebilir.

Çatışma; birbiriyle uyuşmayan iki veya daha fazla güdünün aynı anda bireyi
etkilediği durumlarda ortaya çıkar. Çatışma kavramı, birbirine ait veya çelişkili
şekilde gelişen her türlü karşılıklı etkileşim hallerini ifade etmektedir. Bir başka ifadeyle kişinin içinde bulunduğu sosyal ortam ve zaman diliminde istemedikleri ile karşı karşıya kalması ve bir sonuç için zorlanması halinde gerçekleştirdiği davranış, ulaştığı duygusal yapıdır. Çatışma kavramı bireyleri strese sokan ve bu bağlamda gerginlikler yaratan bir kavram olarak algılanmaktadır. Örnek durumdaki kişi de bir çatışma içindedir. Doğru cevap E'dir.

A Tipi Kişilik                                            B Tipi Kişilik
• Her zaman hareketli                          • Zamana bağımlı olmayan
• Hızlı yürüyen                                     • Sabırlı
• Hızlı yemek yiyen                              • Kendini övmeyen
• Hızlı konuşan                                    • Kazanmak için değil zevk için oynayan
• Sabırsız                                            • Suçluluk duymadan dinlenebilen
• İki şeyi bir arada yapan                     • Yumuşak tavırlı
• Boş vakitleri olmayan                        • Zamanlı, limitli çalışmayan
• Başarıyı sayı ve niceliklerle ölçen        • Aceleci olmayan
• Saldırgan
• Rekabetçi
• Zaman baskısı altında yaşayan

Doğru cevap A'dır.

Makro boyuttaki örgütsel stresörler genelde dört kategoride toplanır. Bunlar;
• Yönetim Politikaları ve Stratejileri,
• Örgütsel Yapı ve Dizayn,
• Örgütsel Süreçler ve
• Çalışma Koşullarıdır.

Yönetim Politikaları ve Stratejileri
• Küçülme
• Rekabet Baskısı
• Düzenli Ödeme Planları
• Vardiyalı Çalışma
• Bürokratik Kural ve Kaideler
• Yüksek Teknoloji

Doğru cevap B'dir.

Rol çatışmasının diğer bir şekli de rol belirsizliğidir. Rol belirsizliği en basit bir
ifadeyle bireyin ne yapacağını bilememesidir. İki tip rol belirsizliği vardır. Bunlardan ilki görev belirsizliğidir. Bunun anlamı, kişinin yapacağı, iş hakkında bir
belirsizlik olmasıdır. İkincisi ise sosyal duygusal belirsizliktir. Kişinin kendisini
başkalarının nasıl değerlendirdiğinden emin olamamasıdır. Değerlendirme kriteri açık olmadığında veya diğer çalışanlardan da bir geri bildirim alınmadığında
bu belirsizlik tipi ortaya çıkar. Doğru cevap C'dir.

Migren, baş ağrısı, sindirim ve mide problemleri, fizyolojik; uyku problemleri, tükenme, yabancılaşma, depresyon ve psikolojik yorgunluk, psikolojik; alkol, sigara ve uyuşturucu kullanımı, saldırganlık, kaza eğilimi ve dikkat dağınıklığı ise davranışsal etkilerdendir. Doğru cevap D'dir.

Rol analizi ve sınıf­landırması, stres yönetiminde kullanılabilecek örgütsel yöntemler arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.

tresi önlemede kullanılan diğer uygulamalardan biri de sosyal destektir. İş yerlerinde sosyal desteğin insanları olumlu yönde etkilediği, son yıllarda üzerinde
durulan konulardan birini oluşturmuştur. İş yerlerinde kurulan yakın arkadaşlık
ilişkileri, iş dışındaki aile toplantıları, belirli derneklere olan üyelikler, komşuluk
ilişkileri sosyal destek sağlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yerleşmiş stres: Baş ağrıları, kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, endişe, depresyon, azalan iş tatmini, üretkenlik, işe gelmeme, iş devir hızı.

Örgütsel çatışma, bireylerin ruh ve be den sağlıklarını bozabilir. Çatışma düşmanlık ve saldırganlık hislerinin yoğunlaşmasına ve somutlaşmasına sebep olabilir. Yıpratıcı mücadeleler örgüte zaman ve kaynak kaybettirebilir. Çatışma, örgütü amaçlarından saptırabilir. Çatışma, tarafların kendilerini diğerlerinden, amaçlarını da örgütün amaçlarından üstün görmelerine yol açabilir. Çatışma, bireylerin morallerini ve iş tatminlerini düşürerek örgütün etkinliğini ve verimliliğini olumsuz etkileyebilir. Çatışma, insanların güven duygularının kaybolmasına sebep olabilir.

A tipi kişilikli bireyler: Çok uzun zaman, kendine bir zaman limiti koyarak çalışan ve aşırı yük alanlar, Eve genellikle iş getiren, geceleri ve hafta sonları çalışan dinlenmeyenler, Kendisiyle devamlı rekabet içinde olan başarı için yüksek standartlar belirleyen ve bunu devam ettirenler,  İki işi bir arada yapan Çalışma koşullarından dolayı engellenen, başkalarını rahatsız eden, danışmanları tarafından yanlış anlaşılan insanlardır.

B tipi kişilik özellikleri:  Zamana bağımlı olmayan, Sabırlı, Kendini övmeyen, Kazanmak için değil zevk için oynayan, Suçluluk duymadan dinlenebilen, Yumuşak tavırlı, Zamanlı, limitli çalışmayan, Aceleci olmayan.

Yönetim politikaları ve stratejileri: Küçülme, Rekabet Baskısı, Düzenli Ödeme Planları, Vardiyalı Çalışma, Bürokratik Kural ve Kaideler, Yüksek Teknoloji, Örgütsel Yapı ve Dizayn

Yapılan araştırmalarda stresin belirtilerinin en çok kalp damar sistemi üzerinde görüldüğü tespit edilmiştir.

Psikolojik yorgunluk; dinlenmeye rağmen kesilmeyen yorgunluk durumudur. Fizyolojik yorgunluk dinlenince kesilir ancak psikolojik yorgunluk bireyin düşüncesinde var olan olumsuzluklar, endişeler, kuşkulardır.

Stresi önlemede uygulanılan bireysel yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir: Dinlenme ve meditasyon, Biyolojik geri beslenme, Düzenli tatil ve sağlık kontrolü, Düzenli spor, Dengeli besleme, Hobiler bulma, Kendini eğitme ve geliştirme, Kendini tanıma ve anlama

Amaç belirleme programları düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır. . İş zenginleştirme programları işi anlamlı, zengin, rekabetçi yaptığı gibi aynı zamanda iş genişletmenin tanımını ve yapısallaştırılmasını sağlayarak stresi azaltır. Zaman yönetiminde temel öge yapılacak işlerin yazılmasıdır. İş yerlerinde kurulan yakın arkadaşlık ilişkileri, iş dışındaki aile toplantıları, belirli derneklere olan üyelikler, komşuluk ilişkileri sosyal destek sağlamaktadır.

Gerçekte çatışmalar strese yol açabildiği gibi, motivasyon unsuru olarak da düşünülebilir. Bilindiği gibi bazen stres bireyler üzerinde motivasyon etkisi yaratabilir. Özellikle rekabete dayalı çatışmaların yarattığı stresin işlevsel etkileri de olabilir. Ancak, çatışmaların yarattığı olumsuz etkilere bakıldığında, bu faktörlerin strese yol açabileceği de söylenebilir. Bu faktörler aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir (Türkel, 2000);

• Örgütsel çatışma, bireylerin ruh ve beden sağlıklarını bozabilir.

• Çatışma düşmanlık ve saldırganlık hislerinin yoğunlaşmasına ve somutlaşmasına sebep olabilir.

• Yıpratıcı mücadeleler örgüte zaman ve kaynak kaybettirebilir.

• Çatışma, örgütü amaçlarından saptırabilir.

• Çatışma, taraf­ların kendilerini diğerlerinden, amaçlarını da örgütün amaçlarından üstün görmelerine yol açabilir.

• Çatışma, bireylerin morallerini ve iş tatminlerini düşürerek örgütün etkinliğini ve verimliliğini olumsuz etkileyebilir.