İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER - Deneme Sınavı - 14

2. Psikolojik kuramlar:
    a.Psikodinamik kuram
    b.Öğrenme modeli
    c.Bilişsel model

Doğru cevap B'dir.

Rol çatışmasının diğer bir şekli de rol belirsizliğidir. Rol belirsizliği en basit bir
ifadeyle bireyin ne yapacağını bilememesidir. İki tip rol belirsizliği vardır. Bunlardan ilki görev belirsizliğidir. Bunun anlamı, kişinin yapacağı, iş hakkında bir
belirsizlik olmasıdır. İkincisi ise sosyal duygusal belirsizliktir. Kişinin kendisini
başkalarının nasıl değerlendirdiğinden emin olamamasıdır. Değerlendirme kriteri açık olmadığında veya diğer çalışanlardan da bir geri bildirim alınmadığında
bu belirsizlik tipi ortaya çıkar. Doğru cevap C'dir.

Migren, baş ağrısı, sindirim ve mide problemleri, fizyolojik; uyku problemleri, tükenme, yabancılaşma, depresyon ve psikolojik yorgunluk, psikolojik; alkol, sigara ve uyuşturucu kullanımı, saldırganlık, kaza eğilimi ve dikkat dağınıklığı ise davranışsal etkilerdendir. Doğru cevap D'dir.

Rol analizi ve sınıf­landırması, stres yönetiminde kullanılabilecek örgütsel yöntemler arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.

tresi önlemede kullanılan diğer uygulamalardan biri de sosyal destektir. İş yerlerinde sosyal desteğin insanları olumlu yönde etkilediği, son yıllarda üzerinde
durulan konulardan birini oluşturmuştur. İş yerlerinde kurulan yakın arkadaşlık
ilişkileri, iş dışındaki aile toplantıları, belirli derneklere olan üyelikler, komşuluk
ilişkileri sosyal destek sağlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Soruda sözü edilen stresin sinir sistemine olan etkileridir. Doğru seçenek B'dir.

Sosyal desteğin stresin ortaya çıkmasını ve etkilerini çeşitli şekilde azalttığı aşağıdaki başlıklar altında özetlenebilir (Şencan, 1986; 289).
• Eğer stresli olaylar olursa sosyal destek bireyin olayı algılama biçimini değiştirecek ve algılama şiddetini hafifletecektir.
• Stres düzeyinin şiddeti potansiyel gerilim olayının bireyin rolünü değiştirme derecesine bağlıdır. Sosyal destek rol gerginliği ile gerilim yaratan olay arasındaki
ilişkiyi değiştirebilir.
• Sosyal desteklerin bireyin uyum düzeyi üzerinde doğrudan bir etkisi olabilir.

İyi bir organizasyon, yeterli iş başı eğitimi, kişilerin ne yapacaklarını gösteren görev tarifleri ve çalışanlardan zamansız bilgi istemeyi engellemeye yönelik düzenlemeler rol belirsizliğini ve kişilerarası çatışmayı önemli ölçüde azaltır.

İşin yapılış şeklinden kaynaklanan çatışma yaratan stres unsurlarını ortadan kaldırmak amacıyla pek çok örgütsel tedbirlerde alınabilir. Bunları da aşağıdaki başlıklar altında toplamak mümkündür (Güney, 2011; 308).
• Yetki ve otorite kullanarak çatışmayı bastırma yöntemi
• Uzlaşma Yöntemi
• Kaçınma ve Bağlanma Yöntemi
• Sorun Çözme Yöntemi
• Taviz Verme Yöntemi
• Yumuşatma Yöntemi
• Önemli Amaç ve Hedefleri Belirleme Yöntemi
• Çatışma Kaynağını Yok Etme
• Çatışmaya Taraf Olanları Değiştirme
• Kaynakları Arttırma Yöntemi
• Ortak Düşman Yaratma Yöntemi
• Hakeme Gitme Yöntemi
• Cezalandırma Yöntemi
• Örgütsel İlişkileri Değiştirme Yöntemi
• Oylama Yöntemi
• Yalnız Bırakma Yöntemi
• Kura Çekme Yöntem

Gürültü, sıcaklık, nem, ışıklandırma gibi fiziksel çalışma koşullarından kaynaklanan unsurlarında stres yaratıcı etkisi bulunmaktadır. İş yerinin fiziksel koşulları ile ilgili bir diğer konu da ergonomi ile ilgilidir.

İş ve çalışma zenginleştirmenin amacı aşağıdaki unsurları kapsamaktadır (Kahmi, 1997; 95).
• Çalışanların iş tatminini arttırmak,
• Monoton işlerden kurtulma için yeni olanaklar sağlamak,
• Performansı iş tatmini ile beraber arttırmak,
• İnsan ilişkilerini geliştirmek,
• Yüksek standartlarda hizmet sağlamak,
• Katılımlı yönetimi destekleyerek yaratıcılığı arttırmadır.

Katılımlı yönetimle çalışanlar bazı stratejik kararlarda kendilerine danışılmanın verdiği özgürlüğü yaşayacaklardır. Katılım değişik şekillerde uygulanabilir. Çalışanların bazıları tecrübesizdir veya bağımlı bir kişiliğe sahiptir. Böyle bir durumda onlara yetki vermek onları daha çok strese sokabilir. Bu nedenle katılımın derecesi bireylerin ihtiyaç ve yeteneklerine göre düzenlenmelidir.

Modern örgütsel yaşamın stresörlerinden biri de değişimdir. Örgütler çalışanların bu değişme uyumlarını kolaylaştırmak için yeterli desteği vermek zorundadırlar. Bu destek örgüt yapısında ne yaptıkları işlerde değişiklikleri benimsemesine ve iş değişikliklerini kabul etmelerine yol açar. Bu durumda beklenilmeyen ve aniden meydana gelen değişikliklerin strese yol açmasını önleyecektir.

Yerleşmiş stres: Baş ağrıları, kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, endişe, depresyon, azalan iş tatmini, üretkenlik, işe gelmeme, iş devir hızı.

Örgütsel çatışma, bireylerin ruh ve be den sağlıklarını bozabilir. Çatışma düşmanlık ve saldırganlık hislerinin yoğunlaşmasına ve somutlaşmasına sebep olabilir. Yıpratıcı mücadeleler örgüte zaman ve kaynak kaybettirebilir. Çatışma, örgütü amaçlarından saptırabilir. Çatışma, tarafların kendilerini diğerlerinden, amaçlarını da örgütün amaçlarından üstün görmelerine yol açabilir. Çatışma, bireylerin morallerini ve iş tatminlerini düşürerek örgütün etkinliğini ve verimliliğini olumsuz etkileyebilir. Çatışma, insanların güven duygularının kaybolmasına sebep olabilir.

A tipi kişilikli bireyler: Çok uzun zaman, kendine bir zaman limiti koyarak çalışan ve aşırı yük alanlar, Eve genellikle iş getiren, geceleri ve hafta sonları çalışan dinlenmeyenler, Kendisiyle devamlı rekabet içinde olan başarı için yüksek standartlar belirleyen ve bunu devam ettirenler,  İki işi bir arada yapan Çalışma koşullarından dolayı engellenen, başkalarını rahatsız eden, danışmanları tarafından yanlış anlaşılan insanlardır.

B tipi kişilik özellikleri:  Zamana bağımlı olmayan, Sabırlı, Kendini övmeyen, Kazanmak için değil zevk için oynayan, Suçluluk duymadan dinlenebilen, Yumuşak tavırlı, Zamanlı, limitli çalışmayan, Aceleci olmayan.

Yönetim politikaları ve stratejileri: Küçülme, Rekabet Baskısı, Düzenli Ödeme Planları, Vardiyalı Çalışma, Bürokratik Kural ve Kaideler, Yüksek Teknoloji, Örgütsel Yapı ve Dizayn

Örgütsel stres kaynakları; yönetim politikaları ve stratejileri, örgütsel yapı ve dizayn, örgütsel süreçler, çalışma koşulları.

Yapılan araştırmalarda stresin belirtilerinin en çok kalp damar sistemi üzerinde görüldüğü tespit edilmiştir.