İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER - Deneme Sınavı - 13

Psikolojik yorgunluk; dinlenmeye rağmen kesilmeyen yorgunluk durumudur. Fizyolojik yorgunluk dinlenince kesilir ancak psikolojik yorgunluk bireyin düşüncesinde var olan olumsuzluklar, endişeler, kuşkulardır.

Stresi önlemede uygulanılan bireysel yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir: Dinlenme ve meditasyon, Biyolojik geri beslenme, Düzenli tatil ve sağlık kontrolü, Düzenli spor, Dengeli besleme, Hobiler bulma, Kendini eğitme ve geliştirme, Kendini tanıma ve anlama

Amaç belirleme programları düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır. . İş zenginleştirme programları işi anlamlı, zengin, rekabetçi yaptığı gibi aynı zamanda iş genişletmenin tanımını ve yapısallaştırılmasını sağlayarak stresi azaltır. Zaman yönetiminde temel öge yapılacak işlerin yazılmasıdır. İş yerlerinde kurulan yakın arkadaşlık ilişkileri, iş dışındaki aile toplantıları, belirli derneklere olan üyelikler, komşuluk ilişkileri sosyal destek sağlamaktadır.

Bilimsel literatürde stres kavramının kullanımı 17. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Stres ile ilgili tanımların ortak özellikleri aşağıda sıralanmıştır;
1. Stres, kişi ve dış çevrenin etkileşimi sonucunda oluşur.
2. Streste, bir tehlike/tehdit söz konusudur. Bu tehlikenin önemi kişinin değerlendirmesine bağlıdır.
3. Stres, organizmanın sadece bir bölümünü değil tümünü etkiler.
4. Stres, kontrol edilebilir bir tepki değildir. Yani stres nedeniyle meydana gelen fizyolojik değişiklikler kişinin kendi iradesiyle başlatılıp yine kendi iradesiyle durdurulamaz.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Sosyal stresörler: Kişi ile çevre/toplum arasındaki etkileşimde ortaya çıkan stresörlerdir. Aşağıda örnekleri sunulmuştur.
a. Ekonomik çalkantılar.
b. Politik çatışmalar.
c. Aile içi çatışmalar.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Psişik faktörler: Organizmanın ruhsal yapısı ile ilgilidir.
a. Motivasyon: Stres etmenini tanımlama, anlama ve bu etmenle başa çıkmaya karşı olan istek, stres etmenine verilen yanıtın düzey ve niteliğini belirler.
b. Deneyim: Geçmiş deneyimlerin yeni ortaya çıkan bir durumla başedebilme, bu durumla ilgili neler yapılabileceğini bilebilme gücü konusunda önemli katkıları vardır. Yeterince deneyimili olan bir kişi ile çeşitli nedenlerle deneyimsiz olan bir kişi arasında stres etmenine verilen yanıt açısından farklılıklar vardır.
c. Kişilik özellikleri: Kişilik, sosyalliğin içindeki insanı tek ve biricik kılan, insanın kendisini ifade ediş biçimini, ilişki kurma tarzını belirleyen, çevresel faktörlere uyum yapabilmesini sağlayan psikolojik ve fizyolojik sistemlerin dinamik ve açık örgütlenmiş halidir. Süreklilik kazanmış algılama, duygu, düşünce, tutum ve davranışların bütünüdür. Kişiliğin daha çok kalıtımsal yönü olan huy veya mizaç olarak adlandırılan kısmı yaşamın ilk 2-3 yılında otururken, sonradan psikososyal gelişim sürecinde çevre ile etkileşim sonucunda şekillenen kısmı olan karakter kısmı ise uzun yıllar sonra şekillenir. Mizaça, içsel faktörler kısmında değinilmişti. Karakter ise değişebilme potansiyeli bakımından psişik faktörler başlığı altına alınmıştır. İnsanın kişiliğinde baskın olan özellikler stres etmenine verilen yanıt üzerinde etkilidir. Utangaç olan bir kişi ile atılgan, girişken olan dışa dönük bir kişinin aynı stres etmenine vereceği yanıtlar farklılıklar barındıracaktır. Yine şüpheci, kılı kırk yaran bir kişi ile daha önemli noktalara odaklanma yanlısı bir kişi arasında farklıklar olacaktır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Direnç evresi: Eğer alarm evresindeki yanıtların ortaya çıkmasına neden olan stres etmeni organizmayı öldürecek kadar güçlü değilse veya organizma stres etmeninin gücünden bağımsız bir şekilde başedebilmeyi başaramamışsa verilen yanıtta direnç evresine geçilmiş olur. Alarm evresinde yukarıda söz edildiği gibi çeşitli yapıların çözülmesi/yıkılması süreci gözlenirken, direnç evresi bu açıdan yapıcıdır (anabolik). Doğru cevap B şıkkıdır.

Direnç evresinin nasıl sonuçlanacağı aşağıdaki etmenlere bağlıdır;
a.Stres etmeninin gücü.
b.Organizmanın uyum yapabilme yeteneği ve kapasitesi.
c.Organizmanın başedebilmek için kullandığı bedensel ve ruhsal enerjinin düzeyi.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Aşağıda başlıklar altında hangi kurmaların bulunduğu sıralanmaktadır. 
1. Biyolojik kuramlar:
a.Genel adaptasyon sendromu
b.Genetik yapısal kuramlar
c.Kalıtım – çevre etkileşimi modeli
2. Psikolojik kuramlar:
a.Psikodinamik kuram
b.Öğrenme modeli
c.Bilişsel model
3. Sosyal kuramlar:
a.Çatışma kuramı
4. Sistem yaklaşımları:
a.Bütüncül sağlık modeli
b.Psikosomatik kuram
c.Canlı sistemler yaklaşımı
5. Diğer:
a.Evrim kuramı
b.Yaşam değişimi kuramı
c.Çevresel stres kuramı

Doğru cevap C şıkkıdır.

İnsan organizması için üç denge mevcuttur;
1. Biyolojik denge
2. Psikolojik denge
3. Sosyal denge

Doğru cevap E şıkkıdır.

Stres etmeni ile karşılaşan organizma  hipotalamus – hipofiz – böbrek üstü sistemini harekete geçirir. Hipotalamus – hipofiz – böbrek üstü sisteminin harekete geçmesi ile böbrek üstü bezlerinden kortizol ve adrenalin hormonları salgılanır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Stres

Stres her zaman kişiye zarar veren, kişinin kaçınması gereken bir durumdur.

Ekonomik sonuçlar

Sinir sistemi bozuklukları

Hostilite

Depresyon, kaygı, uykusuzluk, tükenme sendromu.