İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER - Deneme Sınavı - 2

İşlev odaklı iş analizinde çalışanların sıkı denetimle verimli olacaklarına, bir işi yapmanın tek bir yolu olduğuna inanılır

İş analizi uygulamaları ve yöntemleri de amaçlara paralel şekilde farklılıklar gös­termektedir. İnsan davranışlarıyla ilgili temel alınan kurama göre bakış açısı değiş­mekte, çalışan insanın, çalışma süreci ve koşullarının farklı yönlerine odaklanıl­makta, kuramsal varsayımlar sonuçların yorumlanmasında da etkili olmaktadır.Güdülenme Kuramları: İnsanın belirli bir davranışa yönelme nedenleri ve sü­recini açıklamaya çalışan bu kuramlardan yola çıkan iş analizi uygulamaları, göre­vin güdüleyici ve performansı teşvik edici, ama aynı zamanda insanın gelişimini teşvik edecek şekilde nasıl tasarlanması gerektiği sorusuna yanıt aramaktadırlar.

Duygularımız kişilere, nesnelere veya olaylara karşı tecrübelerimizle kazandığımız ve bizi bir davranışta bulunmaya hazır hâle getiren hislerimizdir.

Mod, duygusal bir durum olmakla beraber, herhangi bir objeye veya varlığa yönelik değildir. Bu nedenle, mod ve duygular birbirine zıttırlar.  Mod, devamlı değişebilir bir karakter taşır, gün boyunca farklı modlara sahip olabiliriz.

Duygularla ilgili bir kaç önemli özellik aşağıdaki gibidir:

Duygularımızın her zaman bir objesi veya amacı vardır. Diğer bir değimle duygularımızın ortaya çıkmasını bir şey tetikler. Örneğin, patronuzun doğru olmayan bir biçimde sizi hata yapmakla suçlaması kızgınlık yaratır veya şirket politikalarının değişmesi sizi endişeli bir hâle sokar. Böylece herhangi bir nedenle veya bir nedene bağlı olarak duygularımız ortaya çıkar.

Duygular kısa sürede çalışanları etkiler ve bulaşıcı bir hâle gelir. Duyguları etkileyen şey örgüt içinde birlikte olduğumuz, ilişki içinde bulunduğumuz insanların duyguları veya reaksiyonlarıdır. Buna duygusal bulaşıcılık (emotional contagion) adı verilir. Bir başka deyimle duygusal bulaşıcılık başkalarının duygularını yakalamaktır. Bu durum iş ortamlarında çok yaygındır. Genelde çalışanlar temasta oldukları üst yöneticilerin duygusal tepkilerini algılayarak gün boyunca o tepkilere veya duygulara benzer bir davranış sergilemektedirler. Eğer, yöneticiniz o gün güler yüzlü, neşeli, şakacı bir duygusal durum içindeyse bu tepkiler kısa sürede diğer çalışanlara da yayılır veya bulaşır.

Duyguların ifadesi evrensel bir yapıdadır. Dünyadaki neredeyse tüm insanlar duygularını benzer yüz ifadeleriyle veya mimikleriyle gösterirler. Bu nedenle başkalarının yüz ifadelerinden işimizi ne kadar iyi yapıp yapmadığımızı tam doğru olmasa bile kestirebilme şansına sahip oluruz. Ancak, bazen bireyler gerçek duygularını gizlerler veya bunu yansıtmayabilirler. Bu nedenle bu konuda da dikkatli olmak gerekir.

Kültür insanların duygularını nasıl ve ne zaman ifade etmelerinde önemli bir faktördür. İnsanlar dünyanın her tarafında duygularını benzer bir biçimde ifade etmelerine rağmen, gayriresmî standartlar bir ölçüde bu davranışları etkileyebilir. Bu beklentiler, kuralların sergilenişi veya gösterimi olarak yansımaktadır (display rules). Burada kültürel sorunlara uygun bir biçimde
duyguların ifadesi veya sergilenmesi söz konusudur. Örneğin, İtalya’da aynı şekilde ülkemizde de kamuya açık yerlerde insanların duygularını sarılarak ve birbirlerine bağırarak gösterebilirler. Buna karşın İngiltere’de bu tür duyguların sevinç veya üzüntünün kamuya açık yerlerde sergilenmesi pek uygun değildir. Genelde insanların ses tonlarını düşürerek duygularını ifade etmesi beklenir. Ancak, duygularla baş etmek sağlıklı bir yaşamın temel bir gereğidir. Burada amaç, duyguların insanlara verdikleri, özellikle iş yaşamında verdikleri zararı önlemek; buna karşın yarar sağlamasını kolaylaştırmaktır. Bu nedenle duygular hakkında ne kadar çok bilgiye sahip olursak onlarla o kadar iyi baş edebiliriz. Bunun anlamı, duygularımızın neler olduğunu keşfetmekle kalmayıp onları ele almanın ve tanımanın etkili yollarını öğrenmek için çaba harcamaktır. Böylece daha mutlu, güvenli ve saygılı bir yaşam sürdürebiliriz.

Çalışma yeri duyguları ve onların alt kategorileri şu şekilde ifade edilmektedir:

Kızgınlık (Anger): Nefret (disgust);  kıskançlık (envy); dargınlık (exasperation); tahrik (irritation); öfke (rage); eziyet (torment)

Korku (Fear): Kaygı (alarm)

Memnuniyet (Joy): Sevinç, memnuniyet, büyülenme (enthralment); İyimserlik, gurur, rahatlama (jest)

Sevgi-Aşk (Love): Muhabbet (affection); arzu,özlem (longing); şehvet (lust)

Üzüntü (Sadness): Hüsran, kayıtsızlık, utanç, cefa, duygudaş (sympathy)

Sürpriz (Surprise): Alt sınıf yok

Kıskançlık kızgınlık temel duygular kategorisinde yer alırken sevinç ise memnuniyet temel duygu kategorisinde yer almaktadır. Ancak korku bir temel duygu kategorisidir.

Kaygı ve korku arasından üç önemli fark bulunur. Bunlar;

Örgütün etkili bir biçimde fonksiyon görmesinde çalışan faktörü yani insanlar son derece kritik bir öneme sahiptir.

Belirli bir ortamda kendini güven altında ve huzurlu hisseden bireyde korku ya da kaygı olmaz. Diğer yandan aynı çevredeki başka biri bu ortamı tehlikeli bulabilir. Hangi sosyal ortamın nasıl algılanacağını içinde yer aldığımız ve toplumsallaştığımız kültür bize öğretir. Bu nedenle hangi ortamın hangi tür kaygı yaratacağı bir kültürden bir diğerine farklılık taşıyabilir. Ancak, bazı genellemeler ileri sürülebilir. Bunlar;

Desteğin çekilmesi: Bireyin alıştığı çevrenin ortadan kalkması kaygı yaratabilir. Başka bir ülkeye gitmek üzere sizi seven ve koruyan bir yöneticinin işten ayrılması gibi.

Olumsuz bir sonuç beklemek: Sağlıkla ilgili bir durum söz konusu olduğunda, bir röntgen veya laboratuvar tahlilinin sonucunu beklerken yaşadığınız durum buna örnek verilebilir.

İç çelişki: İnandığınız bir fikirle yaptığınız davranış arasında bir çelişki varsa kaygı türünden bir tedirginlik duyarız. Gaz santrallerinin tehlikeli ortamlar olduğuna inanan kişinin bu tür bir iş yerinde çalışması bireyde gerginlik yaratabilir.

Belirsizlik: Geleceğin ne olacağını bilememek insanlar için bir kaygı nedenidir. İnsanoğlu belirsizlikleri ortadan kaldırmak için toplumsal kurumları (aile, din, boş zaman etkinlikleri vs.) kültürü, bilimi ve teknolojiyi yaratmıştır.

Örgrütsel davranış: bir saha çalışması olup örgüt içindeki birey ve grupların davranış ve tutumlarını anlamayı açıklamayı ve geliştirmeyi amaçlayan, ilgi alanı insan ve örgütler olan bir disiplindir.

Duygusal zekâ yaşamın duygusal yönleriyle ilgili olan becerilerin bütünleşik bir kümesidir. Bu kavram Daniel Goleman’ın 1995 yılında yayınladığı“Duygusal Zekâ, Neden IQ’dan Önemlidir” adlı kitabıyla kamuoyunda yayılmıştır. Yüksek duygusal zekâya sahip olanların dört temel özelliği vardır.

1. Bireyin kendi duygularını düzenleme yeteneği

2. Başkalarının duygularını izleme yeteneği

3. Motive etmek

4. Gelişmiş sosyal beceriler

Yönetimde (Y) kuramı olarak adlandırılır ve Douglas McGregor tarafından ileri sürülmüştür.

En basit olarak kızgınlık kontrolünde şunlar yapılabilir:

Açık ofis, işyerinde ayrı odalar ve bölümlerin ortadan kaldırılarak tüm çalışanların tek bir alanda bir arada çalışmasına yönelik olarak yapılan fiziksel düzenlemedir.

Tutumlara ilişkin duygusal, bilişsel ve davranışsal olmak üzere üç temel bileşenin varlığından söz edilmektedir. Bu bileşenler şu şekilde sıralanmaktadır:

Profesyonel çalışanlar üzerinde yapılan bir çalışmada insanların iş performanslarıyla ilgili üç önemli faktör saptanmıştır. Bunlar;
• Yönetim ve organizasyon,
• Bilgi teknolojileri
• İşyeri dizaynıdır

Çalışanlar genelde iş yerinde doğal ışık tercih ederler.

Parlayan ışıkta yapılan üretim hatalı olur.

Tek tip bir ışıklandırması olmayan iş yerleri göz yorulmasına sebep olur.

Işığın şiddeti, ışığın ne kadar parlak olduğudur.

Üretim alanlarında yaygın doğal ışık kullanmak mümkün değildir.

Örgütsel davranış bilimcileri örgüt içindeki insan davranışlarını açıklayabilecek tek ve en iyi bir yaklaşımın olmadığı konusunda hemfikirdiler. Onun yerine uygulayıcılar durumsallık yaklaşımını benimserler.Bu olgu örgütsel davranışta “bir şeye bağlı olma veya ona göre” sözcüğüyle ifade edilir.

Kozmopolit; küresel yönetici, başka kültürlere saygılı ve onların bu farklılıklarına olumlu yaklaşan bir kişidir.