İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER - Deneme Sınavı - 15

Doğal ışık; gün ışığıdır.

Düzenli ve uzun süreli olarak 85 desibel üzerindeki sese maruz kalmak, işitme kaybına neden olurken 120 desibelin üzeri geçici sağırlık, 130 desibelin üzeri kalıcı sağırlığa neden olur. 95 ile 110 desibel arasında sesin kişide
kan damarlarında daralmaya, kalp atışında değişikliğe, göz bebeklerinde büyümeye neden olduğu bilinmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Parlak renkler bulunulan mekânın olduğundan büyük hatırlanmasına
neden olurken, koyu renkle boyanmış mekânlar olduğundan küçük algılanabilir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Nominal çalışma saatleri, yani çalışanın işte geçirdiği kabul edilen süre ile
gerçek çalışma saati, yani çalışanın iş görevlerini yerine getirmek için geçirdiği
zaman arasında farklılıklar vardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bu tanım örgütsel davranışın dört temel karakteristiği olduğunu göstermektedir. Birincisi örgütsel davranış bilimsel yöntemi kullanarak araştırmalar yapar, İkincisi birey, grup ve örgütler üzerinde odaklanır, üçüncüsü doğası gereği disiplinler arası bir yapıdadır ve dördüncüsü ise örgütsel davranışın örgütün etkin bir biçimde çalışması ve bireyin başarısı üzerinde durmasıdır.

Davranış, sosyal bilimler içinde üç temel disiplin çerçevesinde ele alınmaktadır. Bunlar;
• Psikoloji
• Sosyoloji ve
• Antropolojidir.
Ancak, bu üç disiplinin dışında politik bilimler, ekonomi, yönetim ve sosyal
psikolojinin de çok önemli katkıları vardır.

Antropoloji ise daha çok insan ve insan davranışlarının bütün olarak incelenmesi üzerinde durur ve temel ilgi alanı insanın yarattığı kültür konusudur.

Durumsallık yaklaşımı özel bir hareketin veya davranışın farklı ortamlarda farklı
sonuçlarının olabileceğini ifade eder.

Farklı kültürlerden gelen insanları başarılı bir biçimde yönetme, örgütü diğer şirketlere kıyasla rekabette daha avantajlı bir hâle getirebilmektedir. Küresel yöneticinin rolü daha önceki yöneticilere kıyasla diğer kültürleri anlama, gözlemleme ve öğrenme konusunda başarılı olmak ve farklı bakış açıları geliştirmektir. Bu nedenle başarılı bir küresel yönetici her şeyden önce kozmopolit bir yapıya sahip olmalı, ben merkeziyetçi olmamalıdır.

20.yüzyılın başlarında Fransız Henri Fayol yöneticilerin beş temel fonksiyonu olduğunu söylemekteydi. Bunlar; planlama, organizasyon, yürütme, koordinasyon ve kontroldü. Bugün bunlar biraz daralarak 4’e inmiştir. Yani,
1. Planlama
2. Organize etme
3. Liderlik
4. Kontroldür

Bilgi rollerinin içinde, diğer şirketlerden bilgi toplama, yeni dergileri ve yazılanları okuma, diğer şirketlerin yaptıklarını öğrenme gibi görevleri vardır. Buna Henry Mintzberg “monitoring roles” adını vermektedir. Aynı zamanda bu bilgilerin örgüt içinde çalışanlara duyurulması ve örgütün dışarıda temsil edilmesi rolü de bunun içinde yer alır.

Örgütsel davranış bilimi bu şekilde;
• Olguları gözler,
• Olguları sınıflandırır,
• Olgular arasındaki ilişkilere ait hipotezler öne sürer,
• Veri toplamak için deney yapar ve bunun sonucunda olguları ispatlamaya
çalışır ve
• Olgular arasındaki neden sonuç ilişkilerine dayanarak genellemeler yapar

Örgütsel davranış biliminde kullanılan veri toplama teknikleri şu şekilde sıralanabilir:
• Sorun sahibiyle yapılan görüşmeler
• Anket
• Katılımlı ve katılımsız gözlem
• Örgüt ve sorunla ilgili içerik analizleri veya kayıtların incelenmesi

Sahip olduğu yönetim bilgilerini geliştirmek ve bunları iş yaşamına adapte etmek için problem çözme sürecini anlamak ve bu konuda iyi bir sorun çözücü olmak gerekir. Bu ise dört aşamalı bir süreci içerir:
1. Teşhis (diagnosis)
2. Çözüm (solution)
3. Eylem (action)
4. Değerlendirme (evalution)

İşin bugüne kadar yapılan tanımlarında ortaya konulan, kısmen birbiriyle kesişen başlıca özellikleri şöyle sıralanabilir: • İş bir faaliyettir, • Toplumsal boyutu vardır (işbölümü, hiyerarşik organizasyon, bağımlı ve bağımsız çalışanlar vb. özellikleri içerir), • İş, görülme sürecinde bir yük, zahmet, stres ve kaygı kaynağı olarak yaşanabileceği gibi, bir gurur nedeni, bir sevinç ve mutluluk kaynağı olarak da algılanabilir, • İnsanın bedensel, zihinsel ve manevi gücünün kullanımını gerektirir, • Kurallar çerçevesinde, planlı çabalarla belirli bir amaca hizmet eder, • Mal ve/veya hizmet üretimi sağlar, bu yönüyle içinde yaşanılan çevreyi, toplumu değiştirir, • Bireysel ve toplumsal ihtiyaçların giderilmesini sağlar, • Aynı zamanda işi yapan insana bilgi, beceri ve yetkinlik kazandırmanın ötesinde onun kişiliğini, değer ve tutumlarını da değiştirebilen özellikler taşır, • İş bir başka kişi veya kurumun plan ve denetiminde yapılıyorsa maddi ve/ veya manevi karşılığı olan bir eylemdir.

Bu özelliklerden yola çıkarsak iş, belirli amaçlar doğrultusunda, insanın bedensel, zihinsel ve manevi gücünü kullanarak oluşturduğu, bireysel ve toplumsal açıdan değer ifade eden, değişim ve gelişme ile mutluluk ve kaygı potansiyeli taşıyan sistemli eylemler bütünü olarak tanımlanabilir. Çalışma ise bu eylemlerin üstlenilip yerine getirilme sürecidir ve dinamik bir içeriğe sahiptir. Doğru cevap B'dir.

Çalışma, geçim sağlama gibi önemli ekonomik işlevi yanında, psiko sosyal açıdan farklı amaçlara da hizmet eder. Bunlar arasında, sosyal ortam ve statü sağlaması, topluma yarar duygusunu vermesi, düzenli zaman algısına neden olması, aidiyet ve kimlik duygusunu geliştirmesi sayılabilir. Doğru cevap A'dır.

Çalışma yaşamına ilişkin değer ve tutumların neler olduğu konusunda bir genelleme yapmak son derece güçtür. İşe verilen anlam sadece kültürden kültüre değil, gruptan gruba ve hatta, aynı değerleri paylaşıyor görünseler bile, bireyden bireye de değişiklikler gösterebilmektedir. Bununla beraber, yaygın olarak çalışma hayatına ilişkin beklentilerde anlamını bulan değerlerden başlıcaları şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap D'dir.

Çalışma yaşamı ve özel yaşam ilişkisinde beş temel varsayımdan söz edilebilir (Ulich, 1991: 307’den değiştirerek):

1. Etkisizlik Varsayımı: Buna göre, çalışma zamanları ve boş zamanlardaki yaşam ve davranış biçimlerinin birbiriyle ilgisi yoktur. Çalışma yaşamı ve özel yaşam birbirlerinden bağımsız olarak gelişirler,

2. Etkileşim Varsayımı: Çalışma zamanları ve boş zamanlardaki yaşam ve davranış biçimleri karşılıklı olarak birbirlerini etkilerler,

3. İkame Varsayımı: Çalışma yaşamı veya özel yaşamda yanıt bulamayan ihtiyaçlar diğer tarafa yönelir,

4. Pekiştirme Varsayımı: Çalışma yaşamı veya özel yaşamda edinilen değer, tutum ve davranış biçimleri, bir diğerindeki değer, tutum ve davranışları güçlendirerek pekiştirir,

5. Çakışma Varsayımı: Çalışma sürecinde ve boş zamanlardaki yaşam ve davranış biçimleri çakışmalar göstermektedir, ancak bunun nedeni iki alanın birbirini etkilemesi olmayıp üçüncü bir değişkenin varlığı söz konusudur.

Doğru cevap E'dir.

Bir Avrupa Birliği kuruluşu olan, Eurofound (Yaşam ve Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Vakfı), 1990 yılından bu yana beşer yıllık aralarla Avrupa Birliği üyeleri ile aday ülkeler başta olmak üzere Avrupa ülkelerinde çalışma koşullarını araştırmakta, raporlarını kamuoyuna açıklamaktadır. Her biri en az 5 soru ile çalışanların değerlendirmesine sunulan çalışma koşullarından biri bilişsel faktörlerle ilgilidir. İşin ne ölçüde karmaşık ya da monoton olduğu, bilgisayar kullanma durumu, işbaşında öğrenme olanakları vb. gibi konularla ilgili çalışanlardan bilgi edinilir. Doğru cevap B'dir.

Kaygıyı korkudan ayıran en belirgin özellik, kaygının belirli bir nedeninin bulunmamasıdır. Esasında kaygı ve korku arasından üç önemli fark bulunur (Cüceloğlu, 1991: 277). Bunlar;
• Kaynak: Korkunun kaynağı bellidir. İnsanlar çeşitli şeylerden korkabilir. Gece, karanlıktan veya herhangi bir hayvan (kedi, köpek, yılan, böcek kozası gibi). Hâlbuki kaygı genelde bütün benliği kapsar, nedeni belli değildir.
• Şiddet: Korku kaygıdan daha şiddetlidir. Hatta çok ani korku ölümlere bile neden olur.
• Süre: Korku daha kısa süreli, kaygı ise uzun süre devam eder.

Doğru cevap E şıkkıdır.