İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON

Adams’ın Eşitlik Teorisinde olduğu üzere teorinin çıkış noktası; işgörenlerin iş ilişkilerinde, eşit muamele görme arzusunda oldukları ve bu arzunun motivasyonu etkilediği konusudur. Teori hatırlanacağı üzere dört temel kavrama dayanmaktadır:
• Birey: Eşitliği ya da eşitsizliği algılayan insan
• Karşılaştırma: Yapılan işlere karşılık verilen ödüller anlamında bireyin karşılaştırma yaptığı diğer bireyler veya gruplar.
• Girdiler: İnsanın işine taşıdığı bireysel özellikler. Yaş, cinsiyet, mesai, tecrübe...
• Çıktılar: Kişinin işten elde ettiği; ücret ve tanınma gibi ödüller

İyi bir ödülde bulunması gereken özellikler şunlardır (www.enoktaakademi.com):

• Çalışanlarınızın koyduğunuz hedefler doğrultusundaki davranışlarını ödüllendirmelisiniz. Aksi takdirde, hedefe ulaşma konusundaki motivasyonları azalır.
• Ödül, yerinde ve çalışanın performansına bağlı olarak verilmelidir. Rastgele verilen bir ödül, hem çalışanın hem de iş arkadaşlarının motivasyonunu düşürür.
• Verdiğiniz ödüller, adaletli olmalıdır. Başarılı bir çalışan, başarısız bir çalışanla
aynı ödülü alırsa demoralize olabilir.

Kurumlarda çalışan motivasyonunda kullanılan başlıca ödüller de şunlardır (www.
enoktaakademi.com):

• Ücret Artışı: Ücret, çalışanın ekonomik gücünü, toplum içindeki saygınlığını, otoritesini ve geleceğe olan güvenini arttırır. Özellikle, çalışmalarının tek nedeni para
kazanmak olan çalışanlar için ücret artışı en iyi ödüldür. Zaten bu tür kişilerin farklı bir ödül isteği ve beklentisi yoktur.
• Prim: Prim, yüksek performansa verilen en bilinen ödüldür. Prim, çalışanların çoğu için en değerli motivasyon aracıdır. Primin miktarı ve bunu elde etmek için ne seviyede bir performans gerektiği açık bir biçimde çalışana aktarılmalıdır.
• Terfi: Performansını sürekli geliştirme çabası içerisinde olan, hırslı çalışanlara terfi
fırsatı verilmesi onların motivasyonlarını yükseltir. Terfiler, genellikle ücret artışını da beraberinde getirdiği için ücret ihtiyacı, gelişim ihtiyacı ile birlikte karşılanır.
• Eğitim: Özellikle gelişim ve başarı ihtiyacı yüksek kişilere, kendilerini geliştirmeleri için imkan tanımak ve eğitimlere katılımını sağlamak önemli bir ödüldür.
• İzin: İznin çalışanlar üzerinde oldukça yüksek bir motivasyonel etkisi olduğu saptanmıştır. Çalışanlara günlük, haftalık veya aylık kotalar vererek, bu kotalara ulaştığında veya belli bir görevi başarıyla tamamladığında çalışana ücretli izin verilir.
• Esnek Çalışma Saatleri: Esnek çalışma saatleri, çalışanlara günün istedikleri saatlerinde çalışma özgürlüğünü vermektir. Özellikle günün belirli saatlerinde daha
verimli ve yaratıcı kişiler için oldukça motive edici bir yöntemdir

Çalışma hayatında motivasyon araçları genel olarak ikiye ayrılır. Bunlardan birisi dış
motivasyon (harici motivasyon) ve diğeri de iç motivasyondur (dahili motivasyon).

Yetki ve Sorumluluk Dengesi

Çalışmada bağımsızlık

İş Zenginleştirme

Rotasyon

Çalışanlarınıza serbestlik tanıyın. Böylelikle, çalışanlar işlerini daha verimli yapmak için kendilerini bağımsız hissedecek, bu da onların motivasyonunu arttıracaktır. Esnek çalışma saatleri, bu konuda oldukça etkili bir yöntemdir.

Kurumlarda çalışan motivasyonun sağlanmasında kullanılan özendirici araçları (teşvik edici araçları), araç bazında değerlendirdiğimizde üç ayrı grupta toplayabiliriz. Bunlar
(http://www.ozyazilim.com/ozgur/marmara/organizasyon/motivasyon_isguven.htm):
• Ekonomik araçlar
• Psiko-sosyal araçlar
• Örgütsel ve yönetsel araçlar olmak üzere üç şekilde incelenebilir.

İyi bir ödülde bulunması gereken özellikler şunlardır:
• Çalışanlarınızın koyduğunuz hedefler doğrultusundaki davranışlarını ödüllendirmelisiniz. Aksi takdirde, hedefe ulaşma konusundaki motivasyonları azalır.
• Ödül, yerinde ve çalışanın performansına bağlı olarak verilmelidir. Rastgele verilen bir ödül, hem çalışanın hem de iş arkadaşlarının motivasyonunu düşürür.
• Verdiğiniz ödüller, adaletli olmalıdır. Başarılı bir çalışan, başarısız bir çalışanla
aynı ödülü alırsa demoralize olabilir.

Terfi: Performansını sürekli geliştirme çabası içerisinde olan, hırslı çalışanlara terfi
fırsatı verilmesi onların motivasyonlarını yükseltir. Terfiler, genellikle ücret artışını
da beraberinde getirdiği için ücret ihtiyacı, gelişim ihtiyacı ile birlikte karşılanır.

Bu araçlar arasında şunlar sayılabilir;
• Çalışmada bağımsızlık
• Sosyal Katılma
• Değer ve Statü
• Gelişme ve Başarı 

• Çevreye Uyum 
• Öneri Sistemi
• Psikolojik Güvence
• Sosyal Uğraşlar

İş Genişletme: İş genişletme aşırı işbölümünün neden olduğu stresi yenmek için bir
işgöreni tek ve küçük bir iş yapmak yerine birbirine benzer işleri yapmasına olanak
tanıyan yeni bir düzenlemeye gitmektir. İşin genişletilmesi, işgörenin birden çok iş
yapmasına yol açtığından sıkılma azalır, motivasyon artar.

Rotasyon, bir birimde çalışan görevlilerin düzenli bir biçimde yer değiştirmeleridir. Rotasyon, çalışanlara belirli süreler için farklı departmanlarda görev vermektir

Çalışanlarınıza serbestlik tanıyın. Böylelikle, çalışanlar işlerini daha verimli yapmak için kendilerini bağımsız hissedecek, bu da onların motivasyonunu arttıracaktır. Esnek çalışma saatleri, bu konuda oldukça etkili bir yöntemdir.

Sosyal Uğraşlar: İşgörenlerin boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla işletmeler
sportif uğraşlar, geziler, kütüphane, özel günler ve eğlenceler gibi aktiviteler yaratmalıdırlar

Motivasyonda özendirici araçları kullanırken dikkat edilmesi gereken en önemli
husus, kullanılan tekniğin duruma uygun olmasıdır.

Ekonomik Araçlar; İşletmenin kuruluş nedeniyle işgörenlerin çalışma nedeni özde ekonomik temele dayanır.Bu nedenle motivasyonda ekonomik özendirme araçları diğer araçlardan etkilidir. Motivasyonda ekonomik özendirme araçlarını; ücret artışı, pirimli ücret, karara katılma, para
ödülü verme olarak dört kategoride inceleyebiliriz.

Motivasyon, insanları amaçlarına yönelten içsel kuvvettir ve sadece kendisi tarafından
yönlendirilir.